Mekki Medeni

Dosya:Kur'an

Dosya:Kur'an

Mekke ve Medine؛ (Arapça: المكي و المدني)şehirleri vahyin indiği iki önemli yerdir. Kur’an ayetlerini oluşturan sureler bu iki şehirde veya çevresinde nazil olmuştur. Sureler, Mekki ve Medenî olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Kur’an’ın Mekki ve Medeni surelerinin hangileri olduğu konusu Müslümanların her zaman ilgisini çekmiştir. Bu konuda çeşitli kriterler belirtilmiştir. Bunlardan en öne çıkanı hicretten önce nazil olan ayet ve surelerin Mekki, sonra nazil olanların Medenî olduğu şeklindedir. Hicretten sonra inen bir ayetin Mekke’de veya Arafat’ta inmesi onun Mekki sayılmasını gerektirmeyeceği gibi hicretten önce Mekke dışında nâzil olan ayet veya sure de Medenî olmaz.

Mekki ve Medeni sure ve ayetlerin belirlenme yollarının öğrenilmesi bu konunun en önemli bahsini oluşturmaktadır.

Mekki ve Medeni Surelerinin Sayısı

Sıra	Alfabetik Sıralama	Surenin Adı	Ayet Numaraları	Nüzul Sırası	Mekki / Medeni
1	63	Fatiha	7	5	Mekki
2	16	Bakara	286	87	Medeni
3	1	Al-i İmran	200	89	Medeni
4	104	Nisa	176	92	Medeni
5	84	Maide	120	112	Medeni
6	12	Enam	165	55	Mekki
7	7	A'raf	206	39	Mekki
8	13	Enfal	75	88	Medeni
9	23	Tövbe	129	113	Medeni
10	114	Yunus	109	51	Mekki
11	110	Hud	123	52	Mekki
12	113	Yusuf	111	53	Mekki
13	37	Ra'd	43	96	Medeni
14	2	İbrahim	52	72	Mekki
15	30	Hicr	99	54	Mekki
16	103	Nahl	128	70	Mekki
17	6	İsra	111	50	Mekki
18	80	Kehf	110	69	Mekki
19	90	Meryem	98	44	Mekki
20	54	Taha	135	45	Mekki
21	9	Enbiya	112	73	Mekki
22	29	Hac	78	103	Medeni
23	98	Müminun	118	74	Mekki
24	108	Nur	64	102	Medeni
25	67	Furkan	77	42	Mekki
26	45	Şuara	227	47	Mekki
27	106	Neml	93	48	Mekki
28	75	Kasas	88	49	Mekki
29	60	Ankebut	69	85	Mekki
30	38	Rum	60	84	Mekki
31	82	Lokman	34	57	Mekki
32	43	Secde	30	75	Mekki
33	3	Ahzab	73	90	Medeni
34	42	Sebe	54	58	Mekki
35	64	Fatır	45	43	Mekki
36	112	Yasin	83	41	Mekki
37	49	Fussilet	182	56	Mekki
38	48	Sad	88	38	Mekki
39	41	Zümer	75	59	Mekki
40	62	Gafir	85	60	Mekki
41	68	Fussilet	54	61	Mekki
42	47	Şura	53	62	Mekki
43	39	Zuhruf	89	63	Mekki
44	34	Duhan	59	64	Mekki
45	25	Casiye	37	65	Mekki
46	4	Ahkaf	35	66	Mekki
47	87	Muhammed	38	95	Medeni
48	65	Feth	29	111	Medeni
49	31	Hucurat	18	106	Medeni
50	71	Kaf	45	34	Mekki
51	35	Zariyat	60	67	Mekki
52	55	Tur	49	76	Mekki
53	102	Necm	62	23	Mekki
54	77	Kamer	55	37	Mekki
55	36	Rahman	78	97	Medeni
56	111	Vakıa	96	46	Mekki
57	32	Hadid	29	94	Medeni
58	86	Mücadele	22	105	Medeni
59	33	Haşr	24	101	Medeni
60	96	Mümtehine	13	91	Medeni
61	50	Saf	14	109	Medeni
62	26	Cumua	11	110	Medeni
63	97	Münafikun	11	104	Medeni
64	20	Tegabun	18	108	Medeni
65	53	Talak	12	99	Medeni
66	19	Tahrim	12	107	Medeni
67	95	Mülk	30	77	Mekki
68	76	Kalem	52	2	Mekki
69	28	Hakka	52	78	Mekki
70	94	Mearic	44	79	Mekki
71	107	Nuh	28	71	Mekki
72	27	Cin	28	40	Mekki
73	91	Müzemmil	20	3	Mekki
74	88	Müdessir	56	4	Mekki
75	78	Kıyamet	40	31	Mekki
76	10	İnsan	31	98	Medeni
77	89	Mürselat	50	33	Mekki
78	101	Nebe	40	80	Mekki
79	99	Naziat	46	81	Mekki
80	57	Abese	42	24	Mekki
81	22	Tekvir	29	7	Mekki
82	14	İnfitar	19	82	Mekki
83	93	Mutaffifin	36	86	Mekki
84	11	İnşikak	25	83	Mekki
85	15	Buruc	22	27	Mekki
86	52	Tarık	17	36	Mekki
87	8	A'la	19	8	Mekki
88	61	Gaşiye	26	68	Mekki
89	66	Fecr	30	10	Mekki
90	17	Beled	20	35	Mekki
91	46	Şems	15	26	Mekki
92	83	Leyl	21	9	Mekki
93	51	Duha	11	11	Mekki
94	44	İnşirah	8	12	Mekki
95	24	Tin	8	28	Mekki
96	59	Alak	19	1	Mekki
97	73	Kadir	5	25	Mekki
98	18	Beyyine	8	100	Medeni
99	40	Zilzal	8	93	Medeni
100	56	Adiyat	11	14	Mekki
101	72	Karia	11	30	Mekki
102	21	Tekasur	8	16	Mekki
103	58	Asr	3	13	Mekki
104	109	Hümeze	9	32	Mekki
105	70	Fil	5	19	Mekki
106	74	Kureyş	4	29	Mekki
107	85	Maun	7	17	Mekki
108	81	Kevser	3	15	Mekki
109	79	kafirun	6	18	Mekki
110	105	Nasr	3	114	Medeni
111	92	Mesed	5	6	Mekki
112	5	İhlas	4	22	Mekki
113	69	Felak	5	20	Mekki
114	100	Nas	6	21	Mekki

Genel olarak Medeni surelerin 20, nerede indiği tam olarak bilinmeyen ve Kur’an araştırmacılarının ihtilaf ettikleri surelerin 12 ve geriye kalan surelerin ise Mekki sureler olduğu konusunda ittifak edilmiştir. Mekke’de nazil olan ve herkesin kabul ettiği sureler şunlardan ibarettir:

Bakara, Maide, Nur, Feth, Mücadele, Cumua, Tahrim, Al-i İmran, Enfal, Ahzab, Hucurat, Haşr, Münafikun, Nasr, Nisa, Tevbe, Muhammed, Hadid, Mümtehine, Talak.

İhtilaf edilen sureler ise şunlardan ibarettir:

Fatiha, Saf, Ra’d, Tagabun, Rahman, Mutaffifin, Kadr, Beyyine, Zilzal, İhlas, Felak, Nas. Böylelikle geriye kalan 82 sure Mekke’de nazil olmuş sureleri oluşturmaktadır. Ancak bazılarına göre surelerin seksen altısı Mekkî, yirmi sekizi ise Medenidir.

Mekki ve Medeni Sureleri Tanımanın Ölçü ve Kriteri

Bu konuda ulema üç gruba ayrılmaktadır:

1. Zamansal ölçü: Hicretten önce nazil olan ayet ve surelerin Mekki, sonra nazil olanların Medenî olduğu şeklindedir. Hicretten sonra inen bir ayetin Mekke’de veya Arafat’ta inmesi onun Mekki sayılmasını gerektirmeyeceği gibi hicretten önce Mekke dışında nâzil olan ayet veya sure de Medenî olmaz.
2. Mekansal ölçü: Mekke’de nazil olanlar Mekki, Medine’de nazil olanlar ise Medeni’dir. Yine Mekke nahiye ve yakınlarında nazil olanlar Mekki, Medine ve çevresinde nazil olanlar ise Medeni’dir.
3. Muhatap ölçüsü: Kur’an’da Mekke ehline hitap varsa Mekki, Medine halkına hitap varsa Medeni’dir. Hitabın ölçüsünü ise şöyle açıklamışlardır: Kur’an’daki hitap eğer “ya eyyuhennas” şeklinde olursa Mekki, “ya eyyuhellezine amenu” şeklinde olursa Medeni’dir.

Çağımız Kur’an araştırmacılarının çoğunun görüşüne göre bu üç ölçüden en üstünü ve kurallara uygun olanı ilk görüştür.

Mekki ve Medeni Sureleri Tanımanın Yolları

1. Bu ayet ve sureleri tanımanın en önemli yolu, Hz. Peygamber Efendimiz (s.a.a), Ehlibeyt İmamları (a.s) ve Sahabenin rivayi hadisleridir. Bu bağlamda “dirayetü’l hadis” (diraye) ilmiyle mutabık hadis ve rivayetleri tanımak oldukça önemli ve zorunludur.
2. Kur’an araştırmacıları birinci görüşle (nakli ve rivai) yetinmeyerek kıyas-içtihat metoduna da yönelmişlerdir. Araştırmacılar bu doğrultuda herkes tarafından kabul edilen Mekki ve Medeni ayet ve surelerin özelliklerini ortaya koymakta ve ardından ihtilaflı ayetler hususunda içtihat ederek kabul gören ayet ve sureleri ihtilaflı ayet ve surelerle mukayese ederek netice almaktadırlar.

Mekki ve Medeni Olma Kriterleri

Bazı sureler tüm ayetleri ile birlikte Mekki (üç ölçünün ilkine göre) ve bazı sureler ise tüm ayetleri ile birlikte Medeni’dirler. Ancak bazı yerlerde surenin başı Mekke’de, sonu veya ortası ise Medine’de nazil olmuştur. Bu durumda ayetlerin çoğunluğuna göre karar verilmektedir. Elbette bu konuda bazı Kur’an araştırmacıları surenin başlangıç yerine bakmakta ve sureyi Mekki olarak adlandırmaktadırlar.

Mekki ve Medeni Surelerin Özellikleri

Mekki Surelerin Özellikleri

1. Bakara ve Âl-i İmrân Sûreleri hariç, başında hurûf-u mukattaa bulunan her sûre Mekkî’dir.
2. İçinde secde bulunan sûreler Mekkî’dir.
3. İçinde كَلاَّ (Hayır, asla!) kelimesinin geçtiği sûreler Mekkî’dir. Zira Mekkelilerin büyük bir çoğunluğu kibirli ve gururlu kimselerdi. Böyle bir kelimenin kullanılmasıyla onların dik başlılıkları reddedilmiş ve bu kimseler âdeta tehdit edilmişlerdir.
4. Bakara Sûresi hariç içinde geçmiş ümmetlerin ve peygamberlerin kıssalarını anlatan sûreler Mekkî’dir.
5. Kısa sûrelerin büyük bir kısmı Mekkî’dir.
6. Mekkî sûrelerde sıkça Allah’a iman ve tevhit meselesi üzerinde durulur.
7. Şirk düşüncesinin yanlışlığı, bunun körü körüne bir taklit olduğu belirtilir, atalarının gittiği bu yolun yanlışlığı vurgulanarak, kendi akıllarını kullanmalarının gereği üzerinde durulur.
8. Yine Mekkî sûrelerde Allah’ın azameti, saltanatı, O’na itaatin gerekliliği ve kıyamet gününe iman gibi konular ön plandadır.
9. Mekkî sûrelerde geçmişte yaşayan peygamberler ve peygamberlerle kavimleri arasındaki mücadeleleri detaylı bir şekilde ele alınır.
10. Önemli bazı kelime ve cümleler tekrar edilmekte, yeminler ve darb-ı meseller kullanılmaktadır.
11. Bu surelerde kanun ve yasama hükümleri oldukça azdır.
12. Bazı istisnalar bulunmakla birlikte içinde يَا اَيُّهَا النَّاس (ya eyyuhennas) veya “یا بنی آدم‌” (ya beni Âdem) cümlesi bulunan ve içinde يَا اَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا (ya eyyuhellezine amenu) bulunmayan sûreler Mekkî’dir.

Medeni Surelerin Özellikleri

1. Hukuk, ceza hukuku, miras payları, bazı toplumsal kurallar, devlet hukukuna ait bazı prensipler işlenir.
2. Savaşa izin ve savaş hükümleriyle ilgili hükümler bulunur.
3. İçinde يَا اَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا (ya eyyuhellezine amenu) bulunan sûreler Medeni’dir.
4. Medeni surelerin ayetleri uzundur.
5. Ankebût Sûresi hariç, içinde münafıkların bahsi geçen sûreler Medenî’dir.
6. Yahudi ve Hristiyanlarla ilişkiler, onları yanlışlıklarından dönmeye davet gibi konular Medenî surelerde işlenmiştir.
7. Kitap ehlinin bozuk inançları ele alınmış ve İslam’a davet edilmişlerdir.
8. Münafıkların durumu ve yaptıkları girişimler ele alınarak Peygamber ve Müslümanların onlara karşı tutumu işlenmiştir.

Bu özellikleri kesin ve yüzde yüz değildir. Her birisinin kendi yerinde istisnaları bulunmaktadır. Örneğin Bakara suresi Hz. Âdem’in (a.s) kıssasını işlemesine rağmen Mekki bir sure değildir. Hâlbuki yukarıdaki ölçüye göre Mekki sure olması gerekir. Yahut Nasr suresi hem ayet olarak ve hem de sure olarak en kısa surelerden biridir ve aynı zamanda Mekki surelerin hal ve havasını vermektedir, ancak Medeni bir suredir.

Mekki ve Medeni Sureleri Tanımanın Faydaları

1. Kur’an’ın tefsir ve yorumlanmasına yardımcı olur. Ayetlerin nazil olduğu mekânla Ayetlerin zarafet ve işaretleri arasında sıkı ilişkilerin olduğu bilinen bir gerçektir, dolayısıyla Mekki ve Medeni ayetlerin bilinmesi her müfessir için zorunludur.
2. Nasih ve Mensuh ayetlerin tanınması. Kur’an ilimlerinin en tartışmalı ve hassas konularından biri olan nasih ve mensuh konusunun sabık (önceki) ve mesbuk (sonraki) ayetlerin bilinmesini gerekli kılmaktadır. Dolayısıyla Mekki ve Medeni ayet ve surelerin bilinmesi, nasih ve mensuhların bilinmesinin zorunlu mukaddimesidir.
3. Teşrii ve yasamanın tekâmül seyrini bilmek açısından faydalıdır.
4. Kur’an’ın nasıl nazil olduğu konusunda bilgi sahibi olmak da Ulum-u Kur’an’ın dallarından olan nüzul sebeplerine yardımcı olmaktadır.
5. Hz. Peygamber Ekrem’in (s.a.a) siyresi ile ilintili ihtilafları ortadan kaldırmaktadır.

Gerekli, ancak üzerinde çok durulmayan konulardan birisi de Mekke’de nazil olup da hükmünün Medine’de icra olunduğu veya tersi durumlarla ilgili ayetlerdir. Yahut hazar veya seferde nazil olan ayetler, kış veya yazda nazil olan ayetler, gece ve gündüz nazil olan ayetler, Mekki, ancak Medeni ayetlere benzeyen ayetler ve tersi Medeni, ancak Mekki ayetlere benzeyen ayetleri bilmek de bu ilmin mevzu ve konularından sayılmaktadır.

Ayrıca bakınız

• Kur’an
• Sure
• Ayet

Kaynakça

Bibliyografi

• Danışname-i Kur’an ve Kur’an Pejuhi, c. 2, Bahattin Hurremşahi’nin katkılarıyla, Tahran, Dustan-Nahid, ş. 1377.