Fatiha Suresi

wikishia sitesinden
(Fâtiha sayfasından yönlendirildi)
Fatiha Suresi
Nas
Nas Suresi
Fatiha
Bakara
Bakara Suresi
Diğer İsimlerHamd, Ümmü’l Kur’an, Sebü’l Mesani
Sure Numarası1
Cüz1
Nüzul
Nüzul Sırası5
Mekki/MedeniMekki
İstatistiksel Bilgiler
Ayet Sayısı7
Kelime Sayısı29
Harf Sayısı143


Fatiha Suresi (Arapça: سورة الفاتحة), Kur’an-ı Kerim’in en önemli surelerinden; Mushaf'ın toplanma ve tertibi sırası itibariyle birinci ve nüzul sırası itibariyle beşinci suresidir. Kısa surelerdendir. Kısa olmasına rağmen, rivayetlerin de belirttiği gibi büyük bir anlama ve azamete sahiptir. Fatiha Suresi “Ummu’l Kitaptır; yani, Kur’an’ın esasıdır. Temel içeriği önce tevhit ve sonra da Allah olan Fatiha Suresi, Farz ve sünnet namazlarda okunmaktadır.

Fatiha Suresi'ni birçok yerde, özellikle de farz namazlardan sonra veya hastanın yattığı yatağın başucunda yâda ölünün kabre koyulduğu esnada okumak müstahaptır.

Mirdamad hattıyla Fatiha suresi

Müslümanlara özgü örf bu geleneklerde oldukça yaygın bir şekilde okunur. Özellikle de ölülerin günahlarının bağışlanmasını talep ettiklerinde veya ölüleri anmak ve yâd etmek istediklerinde her daim Fatiha Suresi okunur.

Fatiha Suresi'nin Tanıtımı

Bu sure, bütün surelerin aksine iki kere nazil olmuştur. Bir kere Mekke’de ve bir kere de Medine’de nazil olduğundan, bu sureye “Mesani” denmiştir. Ancak resmi olarak ve ilk olarak Mekke’de nazil olduğundan, Mekki surelerden sayılmıştır. Bu surenin asıl ismi "Fatihatu’l Kitap"tır. Kur’an’ın birinci suresi olduğundan, onunla açıldığından, ayrıca namazlarda okunması farz olduğundan ve nazil olan ilk sure olduğundan dolayı, bu isimle anılmıştır.

Bu sure, “Sebü’l Mesani” ve “Ümmü’l Kur’an” diye de meşhurdur.[1]

Bu surenin değer ve has öneminden dolayı, bu sure için yirminin üzerinde isim zikredilmiştir. Bunlardan en önemli ve meşhurları şunlardan ibarettir: "Hamd, Ümmü’l Kur’an, Sebü’l Mesani, Kenz (Hazine), Esas, Münacat, Şifa, Dua, Kafiye, Vafiye, Rakiye (sığınak veren)"[2]

Bu sure, Mushaf’ın toplanma ve tertibi sırası itibariyle birinci ve nüzul sırası itibariyle ise, beşinci suredir. 7 ayetten oluşan bu sure, 29 kelime ve 143 harften ibarettir. Bu sure, lafız ve hacim bakımından kısa surelerden, yani “Mufassal” surelerdendir. Ancak Mufassal sureler içinde de “Kısar” surelerden sayılmaktadır.

Kısa surelerden olmasına rağmen, büyük bir anlam ve azamete sahiptir. Fatiha suresi “Ummu’l Kitap”tır; yani Kur’an’ın esasıdır. Farz ve sünnet namazlarda, İmamiye Şia’sına göre her namazın birinci ve ikinci rekâtında okunması farz, sonraki rekâtlarda ise, müstehab veya mubahtır.[3]

Önemi

Bu sure Müslümanların dini ve kültürel hayatında büyük bir öneme sahiptir. Zira Müslümanlar bu sureyi yevmiye namazlarında günde 10 kere (İmamiye Şia’sına göre) veya 17 kere (Ehlisünnete göre) kıraat etmektedirler.[4]

İçeriği

Surenin içeriği teoloji (ilahiyat) ve Allah’ın sıfatları, salih kulların sıfat ve göstergeleri, hidayet ve sırat-ı müstakim (doğru yol) konusunun dua kalıbında açıklanması, sapkınlık ve delaletten nefret edilmesiyle ilgili konuları kapsamaktadır. Temel içeriği tevhit ve sonra Allah’tır.[5] Fatiha Suresi'ni iki bölüme ayırabiliriz: Birincisi, Allah’a Hamd-ü Sena ile başlayan ilk bölüm; ikincisi ise, kulun ihtiyaçlarını gündeme getiren ikinci bölüm. Allah Resulü (s.a.a) bir hadisi şerifinde, Allah-u Teâlâ’nın şöyle buyurduğunu söylemiştir: "Ben Fatiha Suresi'ni kendim ve kulum arasında bölmüşümdür; Fatiha Suresi'nin yarısı benim ve diğer yarısı da kulumundur." [6]


 
 
 
 
Allah’a kulluk ve övgünün adabı
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Mukaddime؛ Ayet 1
Tüm mükemmelliklere sahip Allah’ın adıyla
 
Birinci Söz؛ Ayet 2-4
Allah’ın tapılmaya layık olmasının delilleri
 
İkinci Söz؛ Ayet 5-7
Allah’ın karşısında kulların vazifeleri
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Birinci Delil؛ Ayet 2
Allah’ın yaygın rububiyeti
 
Birinci Vazife Ayet 5
Allah’a kulluk ve tapınma
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
İkinci Delil؛ Ayet 3
Allah’ın sınırsız rahmeti
 
İkinci Vazife Ayet 5
Allah’tan yardım istemek
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Üçüncü Delil؛ Ayet 3
Allah’ın sürekli rahmeti
 
Üçüncü Vazife Ayet 6-7
Allah’tan hidayet istemek
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Dördüncü Delil: Ayet-4
Kıyamet gününde Allah’ın malikiyeti
 
 

Hükümler

Fatiha Suresi'ni öğrenmek[8] düzgün okumak[9] farz ve müstehap namazların birinci ve ikinci rekâtlarında okumak her mükellef için farzdır[10].Namaz kılan şahıs, namazın üçüncü ve dördüncü rekâtlarında, Fatiha Suresi veya Tesbihat-ı Erbaa’yı okumak arasında seçme hakkına sahiptir. Namazın üçüncü ve dördüncü rekâtlarında, Fatiha Suresi'nin mi yoksa Tesbihat-ı Erbaa’nın mı okunmasının daha iyi olduğu noktasında, farklı görüşler bulunmaktadır.[11]Namazın birinci rekâtında Fatiha Suresi'ne başlamadan önce ‘‘Euzu billahi mineş-Şeytanir-Racim’’ demek müstahaptır[12] fakat namazdayken Fatiha Suresi'nin sonunda ‘‘Âmin’’ demek, haramdır ve aynı zamanda namazın da batıl olmasına sebep olmaktadır.[13]

Nafile ve müstahap namazlarda eğer özel bir surenin okunması istenilmemişse, sadece Fatiha Suresi'nin okunması caiz ve yeterlidir.[14]Fatiha Suresi'nin birçok yerde, özellikle de farz namazlardan sonra veya hastanın yattığı yatağın başı ucunda[15] veyahut da ölünün kabre koyulduğu esnada[16] ve İmam Hüseyin’in (a.s) Türbesi ve etrafından türbet (toprak)[17] alırken okunması müstehaptır.

İmam-ı Zaman (a.f) Namazı’nda ‘‘İyyâke na'budu ve iyyâke nestaîn’’ ayetini Okumak

Bazı hadis kaynakları, namaz esnasında Fatiha Suresi'ndeki ‘‘İyyâke na'budu ve iyyâke nestaîn’’ ayetinin 100 defa tekrarlanması gereken bir namaz çeşidini tavsiye etmişlerdir. "İmam-ı Zaman (a.f) Namazı" olarak meşhur olan bu namazın her rekâtında, Fatiha Suresi'nde ‘‘İyyâke na'budu ve iyyâke nestaîn’’ ayeti 100 defa tekrar edilir.[18]Seyyid b. Tavus ve Kutbuddin Ravendi, kendi kitaplarında İmam-ı Zaman (a.f) Namazı hadisini nakletmişlerdir.

Tefsirler

Kur’an’ın tamamı tefsir edildiği gibi, bu surenin kendisi de tek başına doğrudan tefsir edilmiştir. Örneğin:

  1. el-Urvetü'l Vüska (taş baskı), müellif: Şeyh Bahai.[19]
  2. İ'cazü'l Beyan fi Tefsir-i Ümmi'l Kur'an, müellif: Sadreddin Konevi, tashih: Celalettin Aştiyani.[20]
  3. Pertovi Ez Tefsir-i Sureyi Hamd veya Lüm'etu fi tefsiri’l Hamd, telif: Muhammed Kazım (İmaduddin) Cezairi.[21]
  4. Tefsir-i Sureyi Mübareke-i Hamd, telif: Seyyid İzzettin Hüseyni Zencani.[22]
  5. Fatihatu’l Kitap; Tefsir-i Sureyi Şerif-i Hamd, müellif: Abdul Hüseyin Destgayb.[23]
  6. Fatiha Suresi'nin Tefsiri, müellif: İmam Humeyni. [24]

Fatiha Okuma Kültürü

Allah Resulü (s.a.a) ve Ehlibeyt’ten (a.s) nakledilen birçok hadisi şerifte, ölüler için Kur'an-ı Kerim okunması tavsiye edildiğinden dolayı[25], ölüler için düzenlenen hatim meclislerinde veya cenaze merasimlerinde, cenazeye katılanlar ölülerin kabri başında Kur'an-ı Kerim’in bazı surelerini okurlar. Böyle durumlarda, yani cenaze merasimlerinde veya hatim meclislerinde genellikle Fatiha Suresi okunur. İşte bu eyleme "Fatiha Okuma Kültürü" denilmektedir.

"Fatiha okuma" sözcüğü, bazen ölülerin hatim meclisleri için de kullanılmaktadır. Bu surenin veya öteki surelerin kıraatinden önce ve hatta bir görüşe göre namazda, istiaze etmek gerekir. (Yani, Allah’a sığınmak anlamına gelen şu cümleyi söylemek: Euzu billahi mineş-şeytanir-racim) Bu sure namaz dışında, hasta için veya ölülerin bağışlanması için de okunmaktadır. Bu amel toplumda 'el-Fatiha' diyerek gerçekleştirilmektedir.[26]

Fazilet ve Özellikleri

Allah Resulü (s.a.a) Fatiha Suresi'ni, Kur'an-ı Kerim’in en önemli suresi bilmiş ve şöyle buyurmuştur: "Tevrat’ta, İncil’de, Zebur’da ve Kuran’da, Fatiha Suresi gibi bir sure nazil olmamıştır." Allah Resulü’nden (s.a.a) nakledilen başka bir rivayette, Fatiha Suresi'ni okuma sevabının, Kur'an-ı Kerim’in üçte ikisini okuma sevabıyla veya tüm müminlere sadaka verme sevabıyla eşdeğerde olduğu belirtilmiştir.[27]İmam Cafer-i Sadık (a.s) Fatiha Suresi hakkında şöyle buyurmuştur: "Her kim Fatiha Suresi'ni okursa, Allah-u Teâlâ okuyan şahsın dünya ve ahiret hayrına ulaşabilmesi için, yolunu açıverir."[28]

İmam Sadık (a.s) ayrıca şöyle de buyurmuştur: "Allah’ın en büyük isimlerinden olan ‘‘İsm-i Âzam’’ Fatiha Suresi'nde bölünmüştür." Şeyh Müfid ‘‘el-İhtisas’’ adlı kitabında, Allah Resulü’nün (s.a.a) "Fatiha Suresi'ni okumanın mükâfatı" hakkında sorulan bir soruya karşılık, şu şekilde cevap verdiğini naklediyor: "Fatiha Suresi'ni okumanın sevabı, tüm semavi kitapları okumakla elde edilecek mükâfata eşittir."[29]


Önceki Sure
— 		Fatiha Suresi Sonraki Sure
Bakara Suresi

Dış Bağlantılar

Kaynakça

  1. ↑ Kur’an-ı Kerim, tercüme, açıklama ve sözcükler, Bahauddin Hurremşahi, Fatiha Suresi'nin açıklamasında.
  2. ↑ Hurremşahi, Kıvamuddin, Danışname-i Kur’an ve Kur’an Pejuhi, c. 2, s. 1236.
  3. ↑ Hurremşahi, Kıvamuddin, Danışname-i Kur’an ve Kur’an Pejuhi, c. 2, s. 1236.
  4. ↑ Kur’an-ı Kerim, tercüme, açıklama ve sözcükler, Bahauddin Hurremşahi, Fatiha Suresi'nin açıklamasında.
  5. ↑ Hurremşahi, Kıvamuddin, Danışname-i Kur’an ve Kur’an Pejuhi, c. 2, s. 1236.
  6. ↑ Mekarim Şirazi, Nasır, Tefsir-i Numune, 1374 ş, c 1, s 7.
  7. ↑ Hameger, Muhammed, Kur’an sureleri, Nuru’s-Sakaleyn Kur’an ve İtret Kültür merkezi, birinci baskı, Kum, Neşri Nuşera, ş. 1392.
  8. ↑ Necefi, Cevahirü’l Kelam, 1404 h.k, c 9, s 300.
  9. ↑ Allame Hilli, Tezkiretü’l Fükaha, 1414 h.k, c 3, s 135.
  10. ↑ Necefi, Cevahirü’l Kelam, 1404 h.k, c 9, s 284-286.
  11. ↑ Necefi, Cevahirü’l Kelam, 1404 h.k, c 9, s 319-331.
  12. ↑ İmam Humeyni (r.a), Tevzihu’l Mesail (el-Muhaşşi li'l İmam Humeyni (r.a)), 1424 h.k, Mesele 1017.
  13. ↑ Necefi, Cevahirü’l Kelam, 1404 h.k, c 10, s 2-11.
  14. ↑ Tabatabai Yezdi, el-Urvetü’l Vüska, 1419 h.k, c 2, s 501
  15. ↑ Tabatabai Yezdi, el-Urvetü’l Vüska, 1419 h.k, c 2, s 17
  16. ↑ Tabatabai Yezdi, el-Urvetü’l Vüska, 1419 h.k, c 2, s 119
  17. ↑ Hürr'ü Amuli, Vesailü’ş-Şia, 1409 h.k, s 531
  18. ↑ Seyyid b. Tavus, Cemalü’l Usbu, Birinci baskı, s 280; Seyyid b. Tavus, Minhacü’d-Deavat, s 294, Kef’emi, el-Beledü’l Emin, 1418 h.k, s 164, Kutbuddin Ravendi, ed-Deavat, 1408 h.k, s 89
  19. ↑ http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/1044618
  20. ↑ http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/1260671
  21. ↑ http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/492348
  22. ↑ http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/726676
  23. ↑ http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/535503
  24. ↑ http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=597218
  25. ↑ Allame Meclisi, Biharü’l Envar, 1403 h.k. / 1983 m., c 99, s 300.
  26. ↑ Kur’an-ı Kerim, tercüme, açıklama ve sözcükler, Bahauddin Hurremşahi, Fatiha Suresi'nin açıklamasında.
  27. ↑ Tabersi, Mecmeu’l Beyan fi Tefsirü’l Kur’an, 1372 h.ş, c 1, s 88.
  28. ↑ Nuri Tabersi, Müstekrekü’l Vesail, 1408 h.k, c 4, s 330.
  29. ↑ Şeyh Müfid, el-İhtisas, 1413 h.k, s 39.

Bibliyografi

  • Hürr'ü Amuli, Muhammed b. Hasan, Tefsilu Vesaili’ş-Şia İla Tahsili Mesaili’ş-Şer’iye, Kum: Müessese-i Âlü'l-Beyt, birinci baskı, 1409 h.k.
  • Allame Hilli|Hilli, Hasan b. Yusuf b. Mutahhar Esedi, Tezkiretü’l Fükaha, Kum: birinci baskı, 1414 h.k.
  • Hameger, Muhammed, Sahtar-ı Sureha’yi Kur’an-ı Kerim, Kum: Neşr-i Neşra, birinci baskı, 1392 h.ş.
  • Hurremşahi, Bahauddin, Daneşname-i Kur’an ve Kur’an Pejuhi, Tahran: Dustan-Nahid, 1377 h.ş.
  • Seyyid b. Tavus, Raziyuddin Ali, Cemalü'l Usbu bi Kemali'l Ameli'l Meşru, Kum: Daru’r-Razi, birinci baskı, Bita.
  • Tabatabai Yezdi, Seyyid Muhammed Kazim, el-Ürvetü’l Vüska fima Teummu bihi el-Belva (el-Muhaşşa) Kum: Defter-i İntişarat-ı İslami, birinci baskı, 1419 h.k.
  • Tabersi, Fazl b. Hasan, Mecmeu'l Beyan|Mecmeu'l Beyân fi Tefsiri'l Kur'an, Tahran, İntişarat-ı Nasır Hosro, 1372 h.ş.
  • Kur’an-ı Kerim, Tercüme Muhammed Mehdi Fuladvend, Tahran, Daru’l Kur’an-ı Kerim, 1418 h.k / 1376 h.ş.
  • Kur’an-ı Kerim, Tercüme, Tovzihat ve Vajename, Bahauddin Hurremşahi, Tahran, Cami, Nilüfer, 1376 h.ş.
  • Kutbüddin er-Râvendî, Said b. Hibetullah, ed-Deavat (Silvetü’l Hüzeyn) Kum: İntişarat-ı Medrese-i İmam Mehdi (a.f), 1407 h.k.
  • Kef’emi, İbrahim b. Ali, el-Beledu'l Emin ve ed-Durri’l Hasin, Beyrut: Müessese el-A’lemi lil-Matbuaat, 1418 h.k.
  • Meclisi, Muhammed Bakır, Biharu’l Envar, Tahkik, Seyyid İbrahim Miyaneci ve Muhammed Bakır Behbudi, Dâru İhyâi't-Türâs, 1403 h.k/ 1983 m.
  • Şeyh Mufid|Mufîd, Muhammed b. Muhammed, el-İhtisas, Tahkik: Ali Ekber Gaffari ve Mahmut Muharremi Zerendi, Kum: Mu'temeru'l Alemî li Elfiyeti'ş-Şeyh el-Müfid, 1413 h.k.
  • Mekarim Şirazi, Nasır, Tefsir-i Numune, c 1, Tahran: Darü'l Kütübi'l İslamiyye, birinci baskı, 1374 h.ş.
  • Musevi Humeyni, Seyyid Ruhullah, Tovzihü'l Mesail (el-Mahşi lil-İmami'l-Humeyni) Tahkik: Seyyid Muhammed Hüseyin Ben-i Haşimi Humeyni, Kum: Defter-i İntişarat-ı İslami, sekizinci baskı, 1424 h.k.
  • Necefi, Muhammed Hasan, Cevahirü'l Kelam fi Şerh-i Şeraiu'l İslam, Tahkik: Abbas Kuçani ve Ali Ahundi, Beyrut: Daru İhyai't-Türas el-Arabî, 1404 h.k.
  • Nuri Tabersi, Mirza Hüseyin, Müstedrakü’l Vesail ve Müstenbitü’l Mesail, Beyrut: Âlü'l-Beyt (a.s) ikinci baskı, 1408 h.k.
  • Menba-i Bahş-i Ahkam [1] Ferheng-i Fıkh-i Farsi
"https://tr.wikishia.net/w/index.php?title=Fatiha_Suresi&oldid=91848" sayfasından alınmıştır