Hurûf-u Mukatta

kategorisiz
wikishia sitesinden
(Huruf-u Mukatta sayfasından yönlendirildi)
Meryem Suresi'nin İlk Ayeti Hurûf-u Mukatta'dandır.

Hurûf-u Mukatta (Arapça: حُروفِ مُقَطًّعه), Kur'an-ı Kerim'in 29 suresinin başında besmeleden sonra yer alan bir veya birkaç harfe denir. Diğer adıyla Mukatta Harfleri olarak isimlendirilen bu harflerin her biri ayrı ayrı olmak üzere harflerin isimleriyle okunur; Bakara Suresi'nin başındaki «الم» ibaresi, "elif, lam, mim" şeklinde okunur.

Bakara Suresi ve Âl-i İmran Suresi dışındaki Hurûf-u Mukatta ile başlayan sureler Mekki surelerdir. Hurûf-u Mukatta ile başlayan surelerden bazıları şunlardır: A'raf Suresi, Yunus Suresi, Hud Suresi, Meryem Suresi, Taha Suresi, Kasas Suresi, Mü'min Suresi ve Kalem Sureleridir.

Kur’an alimleri ve araştırmacıları Hurûf-u Mukatta için farklı anlamlar yükleyerek bu konuda çeşitli eserler yazmışlardır. Allame Tabatabai’ye göre Hurûf-u Mukatta, Allah (c.c) ile Peygamber (s.a.a) arasındaki bir sırdır ve Hz. Peygamber (s.a.a) dışında kimse bu sırra vakıf değildir. Hurûf-u Mukatta hakkındaki bu görüş İmam Sadık'ın (a.s) bir rivayetine dayandırılmaktadır. Bunun yanı sıra Hurûf-u Mukatta için Kur'an-ı Kerim’in mucizelerinin birer alameti, İsm-i Azam ve bazı diğer anlamlar da atfedilmektedir.

Giriş

Hurûf-u Mukatta, Kur'an-ı Kerim'in 29 suresinin başında besmeleden sonra yer alan bir veya birkaç harfe denir. Bu harflerin her biri ayrı ayrı okunur; örneğin Bakara Suresinin başındaki (الم) ibaresi "Elif, lam, mim" ve (یس) ibaresi “Ya, sin” ve (ص) ibaresi “Sad” şeklinde okunur. [1] Söz konusu bu harflerin bilinen diğer isimleri de (مُقَطَّات) “Mukattaat” ve (فواتحُ السُّوَر) “Fevatihu-l Sure” şeklinde geçmektedir. [2]

Bakara Suresi ve Âl-i İmran Suresi [3] dışındaki Hurûf-u Mukatta ile başlayan surelerin hepsi Mekki surelerdir. [4] Ali bin Ebu Talib'den (a.s) rivayet edilen Kufi sayımına göre, [5] surelerin bazılarındaki Mukatta harfleri bağımsız birer ayettir [6] ve yine bazılarında ise ayetin bir parçasıdır. [7]

Bu harfler şunlardır:

Hurûf-u Mukatta
Sure Numarası Sure İsmi Mukatta Harfleri Sure Numarası Sure İsmi Mukatta Harfleri Sure Numarası Sure İsmi Mukatta Harfleri
2 Bakara Suresi ( الم ) 20 Ta-Ha Suresi ( طه ) 40 Mü'min Suresi ( حم )
3 Âl-İ İmran Suresi ( الم ) 26 Şu'arâ Suresi ( طسم ) 41 Fussilet Suresi ( حم )
7 A'raf Suresi ( المص ) 27 Neml Suresi ( طس ) 42 Şura Suresi ( حم، عسق )
10 Yunus Suresi ( الر ) 28 Kasas Suresi ( طسم ) 43 Zuhruf Suresi ( حم )
11 Hud Suresi ( الر ) 29 Ankebut Suresi ( الم ) 44 Duhan Suresi ( حم )
12 Yusuf Suresi ( الر ) 30 Rum Suresi ( الم ) 45 Casiye Suresi ( حم )
13 Ra'd Suresi ( المر ) 31 Lokman Suresi ( الم ) 46 Ahkaf Suresi ( حم )
14 İbrahim Suresi ( الر ) 32 Secde Suresi ( الم ) 50 Kaf Suresi ( ق )
15 Hicr Suresi ( الر ) 36 Yasin Suresi ( یس ) 68 Kalem Suresi ( ن )
19 Meryem Suresi ( کهیعص ) 38 Sad Suresi ( ص )


Mukatta Harflerinin Farklı Anlamları ve Çeşitli Görüşler

Bazı din alimleri ve çeşitli Kur’an alimleri eserlerinde Hurûf-u Mukatta hakkında farklı manalar ve çeşitli görüşler öne sürmüşlerdir. Bunun yanı sıra Mukatta Harfleri üzerine çeşitli kitaplar yazılmıştır: Abdü-l Cebbar Şirare tarafından yazılmış olan “الحروف المقطعة فی القرآن” (El-Hurufu-l Mukatta fi-l Kur’an) ve Ali Nasuh Tahir'in eseri olan “اوائل السور فی القرآن الکریم” (Evailü-l Sur fi-l Kur’an-ı Kerim) bunlardan bazılarıdır. Ayrıca Mukatta Harfleri üzerine matematiksel yorumlar yazmış olan Reşad Halife de bu alimlerdendir. Ancak bir grup İslam alimi, bazı rivayetlere [8] dayanarak söz konusu bu harflerin yalnızca Allah'ın (c.c) bildiği sırlar arasında olduğuna inanmakta ve sonuç olarak bu konuda yorum yapmayı reddetmektedirler. [9]

Allah (c.c) ile Hz. Peygamber arasındaki sırlar, Kur'an-ı Kerim'deki müteşabih ayetleri, surelerin isimleri, kasem harfleri, Kur’an-ı Kerim’in mucize alametleri, İsm-i Azam (Allah'ın yüce isimleri), Kur’an-ı Kerim’deki öğüt ve emirlerin tekrarı Mukatta harfleri için zikredilen en önemli anlamlardır. İbn-i Hacer Askalani'ye göre, sahabenin Hurûf-u Mukatta hakkında Peygamber'e sorduğu sorulara dair güvenilir bir rivayet bulunmadığından bu harflerin anlamı veya amacının sahabenin kendileri tarafından bilindiği ve inkâr edilemez olduğu sonucuna varılabilir. [10] Allame Tabatabai; Bahsedilen anlamlar çok da muteber değil. Çünkü bir olasılıktan öteyi geçmemiş olmakla birlikte doğruluğu için de somut hiçbir delil bulunmamaktadır. [11]demiştir.

  • Allah (c.c) ile Peygamber arasındaki sırlar: Allame Tabatabai ve Seyit Mahmut Talekani de dahil olmak üzere bazı ulemalar, Mukatta Harflerini, Allah ile Peygamber arasında olan ve yine Allah’ın (c.c) Hz. Peygamber (s.a.a) dışında kimsenin bilmesini istemediği bir sembol olarak yorumlamışlardır.[12]Söz konusu bu bakış açısı İmam Cafer Sadık’a (a.s) dayandırılmaktadır. [13]
  • Kur'an-ı Kerim'in Müteşabih Ayetleri: Sünni alimlerinden Fahr Razi ve Suyuti, Mukatta Harflerinin Kur’an-ı Kerim'in Müteşabih Ayetleri'nden olduğuna ve sadece Allah'ın (c.c) Müteşabih Ayetleri bildiği inancındadırlar. [14] Şii kaynaklardan elde edilen birtakım rivayetler de bu görüşü doğrular niteliktedir. [15]
  • Surelerin İsimleri: Şii ve Sünni müfesirlerden Şeyh Tusi, Tabersi ve Suyuti'ye göre Hurûf-u Mukatta sureleri isimlendirmeye yarayan harfleridir ve her surenin başlığı onunla başlayan Hurûf-u Mukatta harflerinden oluşur. [16] Şeyh Tusi ve Tabersi, bu görüşün en uygun tabir olduğunu belirtmişlerdir [17] Söz konusu bu görüş, Zeyd bin Esleme'ye atfedilmiştir. [18] Ayrıca Halil bin Ahmed ve Sibeveyhi'ye de atfedilmektedir. [19]
  • Kasem (Yemin) Sözleri: İbn-i Abbas ve İkrime, Mukatta Harflerini yemin harfleri olarak görürler ve Allah’ın (c.c) bu harflerle yemin ederek kendi isimlerine kasem etmektedir. [20] Suyuti, bu görüşünü savunmak ve tasdik etmek için İmam Ali'den (a.s) bir şu rivayeti aktarmıştır: “یا کهیعص اغفرلی” (Ey Kâf Hâ Yâ Ayn Sâd beni affet.) [21]
  • Kur’an-ı Kerim’in Mucizelerinin İşareti: Mukatta Harflerinin yorumlanmasındaki en eski ve en ünlü teorilerden biri de Kur’an-ı Kerim’in 29 suresinin Hurûf-u Mukatta ile başlamış olmasıdır. Bundan kasıt şüpheleri olan Araplara bu harflerle yemin edilerek Kur’an'ın mucizevi bir kitap olduğunu ve Arap harfleriyle onun benzeri bir kitap getiremeyeceklerini göstermektir. [22] Bu görüş bazı Şii yazılarında da geçmektedir. [23] Sünnî âlimlerden Seyit Kutup, sadece bu görüşü makul ve zikredilmeye değer bulmuştur. [24]
  • İsm-i Azam (Allah'ın Büyük İsimleri): İslam'ın başlangıcını yorumlayanlardan İbn-i Mes'ud [25] ve İbn-i Abbas [26] bu harflerin Allah'ın büyük isimleri yani İsm-i Azam olduğunu söylemişlerdir. [27] Said bin Cübeyir de Mukatta Harflerinin surelerin başında takdim edilmek için yer alan Allah'ın isimleri olduğuna inanıyordu.[28] Bu görüşü destekleyen ve bazı Şii imamlarına dayandırılan rivayetlerde de mevcuttur. [29]
  • Tembihleme Aracı: Bazı alimler Mukatta Harflerinin her birinin bir tembihleme aracı olarak kullanıldığı inancındadırlar. (Ala, Ama ve Han gibi); Buna göre müşrikler, Kur’an'dan sapmaya, onu dinlememeye ve ayetleri okurken yaygara koparmaya çalıştıkları için [30], Allah bazı surelerde onları susturmak ve dikkatlerini çekebilmek için Hurûf-u Mukatta harfleriyle onlara hitap etmeye başlamıştır. [31] Bu konuda "Allah neden meşhur cezalandırma yöntemlerini kullanmadı?" şeklindeki yorumlara cevaben Kur’an-ı Kerim’in insan sözüne benzemeyen bir kitap olduğu söylenmiştir. Bu nedenle de diğer sözlere nazaran daha anlamlı ve etkili olabilmesi için alışılmadık bir tembih etme yöntemi kullanılmıştır. [32]
  • Matematiksel Yorum: Bir grup müfessir bu harfleri Arap harflerinin sayısal değerine dayalı sembolik anlamı olan kodlar olarak değerlendirmişler ve buna “عَدُّ اَبی جاد” (Udde Ebi Cad) ya da “حساب جُمَل” (Cumel hesabı) olarak isimlendirmişlerdir. [33] Bu grup, Yahudilerden etkilenmiştir. Mukatta Harfleri'ni matematiksel yorumlar yaparak hükümetlerin kurulma zamanını ve yok oluşlarını, kavimlerin ve kabilelerin yaşam sürelerini, egemenliklerini ve özellikle İslam Ümmeti'nin hayatta kalma sürelerini elde etmek ve tahmin etmek istemişlerdir. [34] İbn-i Hacer Askalani bu tabirleri geçersiz kılmak için İbn-i Abbas'a dayanarak İbn-i Abbas'ın insanları Udde Ebi Cad'ın hesaplamalarından men ettiğini ve Şeriat'ta bu tür şeylerle ilgili yeterli kaynak olmadığı için bunu büyücülük olarak gördüğünü söylemiştir. [35]

Kaynakça

  1. ↑ Allame Meclisi, Biharu-l Envar, H. 1403, c. 89, s. 373.
  2. ↑ Taberi, Tefsiru-t Taberi, Mektebet-u İbn-i Teymiyye , c. 1, s. 206, (Bakara Suresi'nden sonra 1. ayet).
  3. ↑ Sehavi, Cemalu-l Kura ve Kemalu-l İkra, H. 1419, c. 2, s. 591,
  4. ↑ Suyuti, El Deru-l Mensur, Daru-l Fikr, c. 2, s. 714.
  5. ↑ Bkz. Şatibi, Menzumet-u Nazimetu-z Zehr, H. 1427, s. 6.
  6. ↑ Bkz. Bakara, Âl-i İmran ve A'râf Sureleri.
  7. ↑ Bkz. Yunus Suresi ve Hud Sureleri.
  8. ↑ Bkz. Şeyh Tusi, Et-Tibyan, Beyrut, c. 1, s. 48; Fahr-i Razi, Et-Tefsiru-l Kebir (Bakara Suresi'nden sonra 1. ayet); Suyuti, El-İtkan, H. 1967, c. 3, s. 24.
  9. ↑ Şiltut, Tefsiru-l Kur'anu-l Kerim, H. 1379, s. 54.
  10. ↑ Bkz. Suyuti, El-İtkan, H. 1967, c. 3, s. 30-31.
  11. ↑ Tabatabai, El-Mizan, H. 1390, c. 18, s. 8
  12. ↑ Bkz. Talekani, Pertevi Ez Kur'an, H. Şemsi 1345, c. 1, s. 49; Tabatabai, El-Mizan, H. 1390, c. 18, s. 9.
  13. ↑ Bkz. Allame Meclisi, Biharu-l Envar, H. 1403, c. 89, s. 384.
  14. ↑ Bkz. Fahri Razi, Et-Tefsiru-l Kebir, (Bakara Suresi'nden sonra 1. ayet); Suyuti, El-İtkan, H. 1967, c. 3, s. 24.
  15. ↑ Bkz. Şeyh Tusi, Et-Tibyan, Beyrut, c. 1, s. 48; Tebersi, Mecmeu-l Beyan, H. 1408, (Bakara Suresi'nden sonra 1. ayet)
  16. ↑ Bkz. Şeyh Tusi, Et-Tibyan,, Beyrut, c. 1, s. 48-49; Tebersi, Mecmeu-l Beyan, H. 1408, (Bakara Suresi'nden sonra 1. ayet); Suyuti, El-İtkan, H. 1967, c. 1, s. 662.
  17. ↑ Şeyh Tusi, Et-Tibyan, Beyrut, c. 1, s. 48-49; Tebersi, Mecmeu-l Beyan, H. 1408, (Bakara Suresi'nden sonra 1. ayet).
  18. ↑ Teberi, Tefsiru-t Teberi, Mektebet-u İbn-i Teymiyye , c. 1, s. 206 (Bakara Suresi'nden sonra 1. ayet)
  19. ↑ Bkz. Fahri Razi, Et-Tefsiru-l Kebir (Bakara Suresi'nden sonra 1. ayet)
  20. ↑ Bkz. Teberi, Tefsiru-t Teberi, Mektebet-u İbn-i Teymiyye , c. 1, s. 207 (Bakara Suresi'nden sonra 1. ayet); Tebersi, Mecmeu-l Beyan, H. 1408, (Bakara Suresi'nden sonra 1. ayet); Şeyh Tusi, Et-Tibyan, Beyrut, c. 1, s. 48
  21. ↑ Suyuti, El-İtkan, H. 1967, c. 3, s. 27-28.
  22. ↑ Suyuti, El-İtkan, H. 1967, c. 1, s. 665.
  23. ↑ Bkz. Et-Tefsiru-l Mensub İle-l İmam İbn-i Muhammet El-Hasan Bin Aliyyu-l Askeri (التفسیر المنسوب الی الامام ابی محمد الحسن بن علی العسکری), H. 1403, s. 62; Allame Meclisi, Biharu-l Envar, H. 1403, c. 89, s. 377.
  24. ↑ Seyyid Kutb, Fi Zalalu-l Kur'an, H. 1386, c. 1, cüz. 1, s. 38. (سید قطب، فی ظلال القرآن، ۱۳۸۶ق، ج۱، جزء۱، ص۳۸.)
  25. ↑ Suyuti, El-Deru-l Mensur, Daru-l Fikr, c. 1, s. 57.
  26. ↑ Teberi, Tefsiru-t Teberi, Mektebet-u İbn-i Teymiyye , c. 1, s. 206 (Bakara Suresi'nden sonra 1. ayet).
  27. ↑ Suyuti, El-İtkan, H. 1967, c. 3, s. 27.
  28. ↑ Teberi, Tefsiru-t Teberi, Mektebet-u İbn-i Teymiyye , c. 1, s. 207 (Bakara Suresi'nden sonra 1. ayet)
  29. ↑ Bkz. Allame Meclisi, Biharu-l Envar, H. 1403, c. 89, s. 375.
  30. ↑ Bkz. Fussilet Suresi 26. ayet.
  31. ↑ Şeyh Tusi, Et-Tibyan, Beyrut, c. 1, s. 48; Suyuti, El-İtkan, H. 1967, c. 3, s. 31.
  32. ↑ Suyuti, El-İtkan, H. 1967, c. 3, s. 31.
  33. ↑ Teberi, Tarihu-t Teberi, Mektebet-u İbn-i Teymiyye , c. 1, s. 209-210 (Bakara Suresi'nden sonra 1. ayet).
  34. ↑ Bkz. Suyuti, El-İtkan, H. 1967, c. 3, s. 29-30; Talekani, Pertevi Ez Kuran, H. Şemsi 1345, c. 1, s. 46; Tabatabai, El-Mizan, H. 1390, c. 18, s. 9.
  35. ↑ Bkz. Suyuti, El-İtkan, H. 1967, c. 3, s. 30

Bibliyografya

  • Alusi, Muhammet bin Abdullah, Ruhu-l Meani, Mısır, El-Müniriyye Yayınevi, Bita
  • Et-Tefsiru-l Mensub İle-l İmam İbn-i Muhammet El-Hasan Bin Aliyyu-l Askeri Aleyhisselam, Kum, İmam Mehdi (a.s) Medresesi, H. 1409.
  • Seyit Kutub, İbrahim Hüseyin, Fi Zalalu-l Kur'an, Beyrut, H. 1386/1967
  • Suyuti, Abdurrahman bin Bekir, El-İtkan Fi Ulumi-l Kur'an, Muhammet Ebulfezl İbrahim tarafından yapılan araştırma, Kahire, 1967.
  • Suyuti, Abdurrahman bin Bekir, El-Deru-l Mensur, Beyrut, Daru-l Fikr, Bita
  • Şatibi, Kasım bin Fire, Menzumet-u Nazimetu-z Zühr Fi Addiay Es-Suver, Eşref Muhammet Fuat Talat tarafından yapılan araştırma, Mısır, İsmailiyye, H. 1427/2006.
  • Şeltun, Muhammet, Kur'an-ı Kerim Tefsiri, Tahran, H. Şemsi 1379
  • Talekani, Muhammet, Pertevi Ez Kur'an, Tahran, H. Şemsi 1345.
  • Tabatabai, Muhammet Hüseyin, El-Mizan Fi Tefsiru-l Kur'an, Beyrut, H. 1390-1394 / 1971-1974.
  • Tabersi, Fazil bin Hüseyin, Mecmeu-l Beyan, Fi Tefsiru-l Kuran, Haşim Resuli Mehlati ve Fazlullah Yezdi Tabatabai tarafından yapılan araştırma, Beyrut, H. 1408/1988
  • Taberi, Muhammet bin Cerir, Tefsiru-t Taberi, Camiu-l Beyan (Kur'an ayetlerinin tefsiri üzerine), Mahmut Muhammet Şakir ve Ahmet Muhammet Şakir tarafından yapılan araştırma, Kahire, Mektebet-u İbn-i Teymiyye
  • Sehavi, Ali bin Muhammet, Cemalu-l Kura ve Kemalu-l İkra, Abdulhak Abduldaim Seyfulgazi tarafından yapılan araştırma, Beyrut, El-Kutubu-s Segafiye Müessesi, H. 1419
  • Şeyh Tusi, Muhammet bin Hüseyin, Et-Tibyan Fi Tefsiri-l Kur'an, Ahmet Habip Kasir Amili, Beyrut, Bita
  • Fahri Razi, Muhammet bin Ömer, Et-Tefsiru-l Kebir, Kahire, Bita
  • Feyz Kaşani, Muhammet bin Şah Murtaza, Tefsiru-s Safi, Hüseyin Elemi tarafından yapılan araştırma, Tahran, H. 1416
  • Allame Meclisi, Muhammet Bakır, Biharu-l Envar, Seyit İbrahim Miyanci ve Muhammet Bakır Behbudi tarafından yapılan araştırma, Beyrut, H. 1403/1983
"https://tr.wikishia.net/w/index.php?title=Hurûf-u_Mukatta&oldid=80648" sayfasından alınmıştır