Yezid bin Mağfil el-Cu'fi
 İmam Hüseyin (a.s) Haremi'ndeki Kerbela Şehitlerinin Mezarı | |
| Nesebi ve kabilesi | Mezhic Kabilesi |
|---|---|
| Ünlü akrabaları | Haccac bin Mesruk Cu'fi (kuzen) |
| Yaşadığı yer | Kufe |
| Şehid olduğu tarih | 10 Muharrem 61 h.k (680) |
| Vefat yeri | Kerbela |
| Şehadet şekli | Ömer bin Sa'd'ın ordusu tarafından |
| Türbe | İmam Hüseyin Haremi |
| Kimin Sehabesi | İmam Hüseyin (a.s) |
| Ehlibeyt Ashabı | |
| Habib bin Muzahir • Meysem-i Tammar • Müslim bin Avsece • Müslim bin Akil • Hâni bin Urve • Kumeyl b. Ziyad Nahai • vb. | |
Yezîd bin Mağfil el-Cu‘fî (Arapça: یزید بْن مَغْفِل الجُعْفي), Kerbela şehitlerindendir. Sıffin ve Nehrevan savaşlarında İmam Ali’nin (a.s) ordusunda savaşmıştır. Mekke’den İmam Hüseyin’in (a.s) kervanına katılmış ve Aşura günü Kerbela’da şehit olmuştur.
Tanıtım
Yezid bin Mağfil bin Cu‘f (Avf) bin Sa‘du’l-Aşere (el-Aşire) el-Mezhici el-Cu‘fi, Kerbela şehitlerinden Haccac bin Mesruk Cu‘fi’nin amcaoğludur ve Şiiler arasında cesareti ve şairliğiyle tanınmıştır.[1] Kaynaklarda adı farklı şekillerde geçmiştir: Yezid veya Zeyd bin Me‘kil,[2] Bedir bin Me‘kil,[3] Münzir bin Mufazzal[4] ve Bedir bin Mağfil.[5] Ancak çoğu kaynakta Yezid bin Me‘kil ve Yezid bin Mağfil Cu‘fî isimleriyle anılmıştır.
Muhammed Taki Şuşteri, isminin tarihte tahrife uğradığını ve Kerbela’da bulunan Ehlibeyt düşmanlarından biriyle karıştırıldığını belirtmiştir.[6] Tarihi ve rical kitaplarında iki farklı Yezid bin Me‘kil’den söz edilir: biri Kerbela’da şehit olan Yezid bin Me‘kil (Yezid bin Mağfil) Cu‘fî; diğeri ise Ömer bin Sa‘d’ın ordusunda yer alan ve Hicri 61 yılının 10 Muharrem günü Bureyr bin Huzeyr tarafından öldürülen Yezid bin Me‘kil bin Umeyr bin Rebi‘a’dır.[7]
Peygamber Sahabesi
Merzebani, “Mu‘cemu’ş Şuara” adlı eserinde onun tabiin'den olduğunu, babasının ise sahabelerden sayıldığını belirtmiş, ancak Abdullah Mamkani, onun Hz. Peygamber’in (s.a.a) dönemini idrak ettiğini ve sahabe olduğunu, ayrıca Ömer döneminde Kadisiyye savaşına katıldığını yazmıştır.[8] İbn Hacer Askalani de Yezid Mağfil ve kardeşi Zuheyr’i sahabeler arasında saymıştır.[9]
İmam Ali’nin (a.s) Yaranından
Tarihi rivayetlere göre Yezid bin Mağfil, Hz. Ali’nin (a.s) ashabındandı ve Sıffin savaşında İmam’ın ordusunda yer almıştır. Ayrıca Hz. Ali döneminde, Hariciler’in (Havâric) Hırrit bin Raşid liderliğinde Ahvaz bölgesi ve deniz kıyısında isyan ettikleri sırada, bu isyanı bastırmak üzere İmam’a destek olmuş ve ordunun sağ kanat komutanlığını üstlenmiştir. Bu savaş, Hariciler’in yenilgisi ve Hırrit’in ölümüyle sonuçlanmıştır.[10] Muhammed Taki Şuşteri ise onun sahabeliğini ve Hırrit bin Raşid’e karşı yapılan savaşta yer almasını reddetmiş, bu rivayetleri başka şahıslara ait saymıştır.[11]
İmam Hüseyin’in (a.s) Yaranından
Kerbela vakıasında, Yezid bin Mağfil, Mekke’de Haccac bin Mesruk Cu‘fi ile birlikte İmam Hüseyin’e (a.s) katılmış ve oradan Kerbela’ya kadar ona eşlik etmiştir. İmam Hüseyin (a.s), Kasr-ı Beni Mukatil menzilinde Haccac bin Mesruk ve Yezid bin Mağfil’i Ubeydullah bin Hür Cu'fi’ye göndererek ondan yardım talep etmiştir.[12]
Aşura günü, Yezid bin Mağfil savaş meydanında şu recezi okumuştur:
Çeviri: Ben Yezid’im, Mağfil’in oğluyum; sağ elimde keskin bir kılıç ve yarıcı bir mızrak taşıyorum. Onlarla toz duman içinde düşman saflarına saldırıyorum; yüce ve faziletli Hüseyin’i savunmak için.
Tarihi rivayetlere göre öyle bir şekilde savaşmıştır ki benzeri görülmemiştir; birçok kişiyi öldürmüş ve ardından kendisi şehit olmuştur.[13]
İbn Hacer Askalani, Yezid bin Mağfil’in recezini farklı bir şekilde nakletmiştir.[14]
Ziyaretnamelerde
Meşhur olmayan Nahiye Ziyareti (Ziyaretü’ş Şüheda) metninde ona şöyle selam verilmiştir: “es-Selâmü alâ Zeyd bin Me‘kil el-Cu‘fî.” Aynı ziyaretin başka bir nüshasında ismi “Bedir bin Me‘kil Cu‘fî” şeklinde geçmektedir.[15] Bu nüshanın içeriği bazı rical kitaplarında da yer almaktadır.[16] Muhammed Mehdi Şemseddin, “Ensarü’l Hüseyin” adlı eserinde, Recebiyye Ziyaretinde adı geçen “Münzir bin Mufazzal Cu‘fî”nin, aslında bu Yezid bin Mağfil olduğunu belirtmiştir.[17]
İlgili Konular
Kaynakça
- ↑ Tabesî, Bi Kârvân-ı Hüseynî, c. 1, s. 343-344.
- ↑ Tûsî, Ricalu’t-Tûsî, 1415 h.k, c. 1, s. 101; İbn Şehrâşûb, Menâkıb-u Âl-i Ebî Tâlib, 1375 h.k, c. 3, s. 232.
- ↑ Hûî, Mu‘cem-u Ricâli’l-Hadîs, c. 4, s. 181.
- ↑ Şemseddîn, Ensârü’l-Hüseyn, c. 1, s. 88.
- ↑ Belâzurî, Ensâbu’l-Eşrâf, 1397 h.k, c. 3, s. 198.
- ↑ Tusterî, Kâmûsü’r-Ricâl, 1419 h.k, c. 11, s. 115.
- ↑ Bkz. Taberî, Târîhu’t-Taberî, c. 4, s. 328-329.
- ↑ Tabesî, Bi Kârvân-ı Hüseynî, c. 1, s. 344.
- ↑ İbn Hacer, el-İsâbe, 1995, c. 6, s. 554.
- ↑ Sekafî, el-Ġârât, 1374 h.ş, c. 1, s. 128; Hüseynî Şîrâzî, Zehîretü’d-Dâreyn, 1422 h.k, c. 1, s. 407; Tabesî, Bi Kârvân-ı Hüseynî, c. 1, s. 344.
- ↑ Tusterî, Kâmûsü’r-Ricâl, 1419 h.k, c. 11, s. 115.
- ↑ Hüseynî Şîrâzî, Zehîretü’d-Dâreyn, 1422 h.k, c. 1, s. 407; Tabesî, Bi Kârvân-ı Hüseynî, c. 1, s. 344.
- ↑ Semâvî, İbsâru’l-Ayn, 1419 h.k, c. 1, s. 153; Tabesî, Bi Kârvân-ı Hüseynî, c. 1, s. 344.
- ↑ İbn Hacer, el-İsâbe, 1995, c. 6, s. 554.
- ↑ İbn Tâvûs, İkbâlü’l-A‘mâl, 1376 h.ş, c. 3, s. 78.
- ↑ Hûî, Mu‘cem-u Ricâli’l-Hadîs, c. 4, s. 181.
- ↑ Şemseddîn, Ensârü’l-Hüseyn, s. 88.
Bibliyografi
- İbn Hacer Askalânî, el-İsâbe fî temyîzi’s-sahâbe, Beyrut, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1995.
- İbn Şehrâşûb, Muhammed bin Ali, Menâkıbu Âli Ebî Tâlib (a.s), Necef, Matbaatü’l-Heyderiyye, 1375 h.k.
- Belâzurî, Ahmed bin Yahyâ, Ensâbü’l-eşrâf, Beyrut, Dârü’t-taârüf li’l-matbûât, 1397 h.k.
- Hüseynî Şîrâzî, Seyyid Abdülmecîd, Zehîretü’d-dâreyn fîmâ yetealleku bimesâibi’l-Hüseyin (a.s), tahkik: Bâkır Deryâbnü’n-Necefî, Kum, Muâveniyyetü’d-Dirâsât li Cem’iyyeti’t-Târîhi’l-İslâmî, 1422 h.k.
- Hûî, Seyyid Ebü’l-Kâsım, Mu‘cemü Ricâli’l-Hadîs, Muessesetü’l-Hûî el-İslâmiyye.
- Tüsterî, Muhammed Takî, Kâmûsü’r-ricâl, Kum, Câmiatü’l-Müderrisîn, 1419 h.k.
- Sekafî, İbrâhim bin Muhammed bin Saîd bin Hilâl, el-Ğârât, çev. Abdülhamîd Âyetî, Tahran, Vezâret-i İrşâd, 1374 h.ş.
- Semâvî, Muhammed bin Tâhir, İbsârü’l-ayn fî Ensâri’l-Hüseyin (a.s), Kum, Markazü’d-Dirâsâti’l-İslâmiyye li Haresi’s-Sevrâ, 1419 h.k.
- Seyyid bin Tâvûs, el-İkbâl bi’l-a‘mâli’l-hasenet, tahkik: Cevâd Kayûmî İsfahânî, Kum, Dâiretü’t-Tablîgâti’l-İslâmiyye, 1376 h.ş.
- Şemseddîn, Muhammed Mehdi, Ensâru’l-Hüseyin, Beyrut, ed-Dârü’l-İslâmiyye.
- Taberî, Muhammed bin Cerîr, Târîhu’t-Taberî, Beyrut, Muessesetü’l-A‘lâmî li’l-Matbûât.
- Tabesî, Necmeddîn, Bâ Kârvân-ı Hüseynî, Tahran, Pejûhüşkede-yi Tahkīkāt-ı İslâmî-i Sepâh, t.y.
- Tûsî, Muhammed bin Hasan, Ricâlü’t-Tûsî, tahkik: Cevâd Kayûmî İsfahânî, Kum, Muessesetü’n-Neşri’l-İslâmî el-tâbi‘e li Cemâ‘ati’l-Müderrisîn bi-Kum el-Mukaddese, 1415 h.k.