On İki Halife Hadisi

Öncelik: a, kalite: c
yönlendirmesiz
wikishia sitesinden
(On iki Halife Hadisi sayfasından yönlendirildi)

عن جابر بن سمره: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّـهِ (ص) یقُولُ لایزالُ الاِسلامُ عَزیزاً اِلی اِثْنی عَشَرَ خَلیفَهً – ثُمَّ قالَ كَلِمَهً لَمْ اَفْهَمْها! فَقُلْتُ لاَبی ما قالَ؟ فَقالَ كُلُهُمْ مِنْ قُریشٍ

Hz. Resulullah (s.a.a) şöyle buyurmuştur:


“Cabir b. Semure dedi ki Nebi’nin şöyle dediğini duydum: “On iki halife var olduğu sürece, İslam aziz olacaktır.” Sonra bir şey dedi, ben anlamadım; ben de babama Peygamberin (s.a.a) ne dediğini sordum. Dedi ki Peygamber (s.a.a) şöyle buyurdu: “Onların tamamı Kureyş’tendir.”

—

On iki halife hadisi (Arapça: حديث الاثني عشر خليفة), Hz. Resul-ü Ekrem’in (s.a.a) kendisinden sonra halife olacakların sayısını on iki ile sınırlandırdığı ve hepsinin Kureyş’ten olduğunu belirttiği ünlü hadislerinden biridir. Bu hadis çeşitli lafızlarla nakledilmiştir. Ehlisünnet hadis uzmanlarına göre, sahih ve muteber hadislerdendir. Şialar, bu hadisi kendi on iki imamlarının imametine kanıt olarak ileri sürmektedirler. Ehlisünnet âlimleri arasında hadiste belirtilen 12 halifenin kimler olduğu hakkında ortak bir görüş yoktur.

Hadisin Metni

On iki halife hadisi, ortak içerikle farklı ibaret ve lafızlarla nakledilen ünlü hadislerdendir. Hadisin içeriği şöyledir: Hz. Peygamber Efendimizden (s.a.a) sonra on iki kişi onun halefi olarak halifelik yapacaktır. Çeşitli nakillerle rivayet edilen bu hadislerde, “halife”, “emir”, “nakib” ve “imam” sözcükleri kullanılmıştır.

On iki halife hadisi Sahih-i Buhari’de Cabir b. Semure’nin nakli ile Hz. Peygamber Efendimizden (s.a.a) “on iki emir” tabiriyle rivayet edilmiştir:

“جَابِر بْنَ سَمُرَةَ قَالَ سَمِعْتُ النَّبِی(ص)، یقُولُ: یکونُ اِثْنی عَشَرَ اَمیراً فَقالَ کلِمَهً لَمْ اَسْمَعْها، فَقالَ اَبی اِنَّهُ قالَ کلُّهُم مِنْ قُرَیشٍ” ; “Cabir b. Semure dedi ki Nebi’nin şöyle dediğini duydum: ‘On iki emir olacaktır.’ Sonra bir şey daha dedi ama ben duymadım. Ama babam dedi ki Peygamber (s.a.a) şöyle buyurdu: ‘Onların hepsi Kureyş’tendir.”[1]

Hadisin aynısı Sahih-i Müslim’de “on iki halife” sözcüğü ile ufak bir farkla nakledilmiştir. Bu rivayete göre Hz. Resulullah Efendimiz (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “On iki halife var olduğu sürece, İslam aziz olacaktır.” Sonra bir şey dedi ben anlamadım, ben de babama Peygamberin (s.a.a) ne dediğini sordum. Dedi ki Peygamber (s.a.a) şöyle buyurdu: “Onların tamamı Kureyş’tendir.”[2] Bu hadis aynı şekilde Sünen-i Ebu Davud[3] ve Sünen-i Tirmizi’de[4] de nakledilmiştir.

Ayrıca hadis kaynaklarında İbn-i Mesud’dan nakledilen hadiste de Peygamberden (s.a.a) sonraki halife veya imamların sayısının İsrail Oğullarının nakiblerinin[5] sayısı olan on iki olduğu belirtilmiştir.[6] Bu hadiste Araplardan biri İbn-i Mesud’a Peygamberin (s.a.a) kendisinden sonra halifelerin sayısı hakkında bir şey deyip demediğini sorduğunda İbn-i Mesut bu hadisi nakletmiştir.[7]

Hadisin Kaynakları

Ayetullah Safi Gulpaygani, “Müntehabu’l Eser” kitabının birinci bölümünü bu hadise ayırmıştır. Bu hadisin toplam nakil sayısı 148’e çıkmaktadır. Bu kitabın topladığı nakillerin sonucuna göre, sahabelerden 17 kişi bu hadisi birbirine yakın ifadelerle ve ufak tefek farklılıklarla Hz. Resul-ü Kibriya Efendimizden (s.a.a) nakletmişlerdir.

Kitapta 52 yoldan bu hadis Cabir b. Semure’den nakledilmiştir. Bunlardan bazılarında ilk üç veya dört ravi tekrar edilmiştir.[9] Dört kişi İbn-i Mesud’dan direkt olarak nakletmiştir.[10]

Şii kaynaklara ilaveten, Ehlisünnet kaynaklarında da bu hadis, 12 nakib veya 12 imam’ın Hz. Resulullah’tan (s.a.a) sonra hükumet edecekleri konusundadır.

“Müntehabu’l Eser” kitabının yazarı, Cabir b. Semure’nin Hz. Resulullah Efendimizden (s.a.a) naklettiği hadisi aşağıdaki kitaplardan bir araya getirmiştir:

  1. Müsned-i Ebû Dâvûd et-Tayâlisî
  2. el-Fiten
  3. Müsned-i Ahmed (12 kişi)
  4. Sahih-i Buhari
  5. Sahih-i Müslim (6 kişi)
  6. Sünen-i Ebu Davud
  7. Sünen-i Tirmizi
  8. el-Mu’cemu’l Kebir Tabarani (16 kişi)
  9. el-Mu’cemu’l Evsat
  10. el-Melahim İbn Munadi
  11. el-Müstedrek ale’s-Sahiheyn
  12. Teysiru’l Vusul
  13. Nihayetu’l Bidayet ve’n-Nihayet
  14. Yenabiu’l Meveddet
  15. Tarihu’l Hulefa
  16. el-Cemu Beyne’s-Sahiheyn
  17. Firdevsu’l Ahbar.

Yine Abdullah b. Mesud’un Hz. Peygamber Efendimizden (s.a.a) naklettiği hadisi, Müsned-i Ahmed’den rivayet etmiştir. Sahih-i Müslim ve Sahih-i Buhari dışında bu hadisi Ehlisünnet kaynaklarında rivayet eden kaynaklar şunlardır:

  • Tirmizi, Süneninde;[11]
  • Sünen-i Ebu Davud;[12]
  • Müsned-i Ahmed b. Hanbel;[13]
  • Suyuti, Tarihu’l Hulefa.[14]

İbn-i Hacer şöyle yazmaktadır: “Hiç kimse bu hadisin kesin anlamını belirleyememiş ve onun açıklamasında belirli bir söz söyleyememiştir.”[15]

On İki Halifenin Mısdak ve Ölçütü

Ana Madde: On İki İmamın İmameti

(Sünni kaynaklarında) On iki halife hadisinde bu on iki kişinin isimleri zikredilmemiştir. Ehlisünnet âlimlerinden bazıları, bu on iki kişinin kimler olduğunu ve mısdaklarını belirlemek için çaba göstermişlerdir. Abdullah b. Ömer’den nakledilen bir rivayette ona göre bu on iki kişi şunlardır:

Ebu Bekir, Ömer, Osman, Muaviye, Yezid, Saffah, Mansur, Cabir, Emin, Selam, Mehdi, Emu’l Asb.[16] Görüldüğü gibi Ömer’in oğlu Abdullah, Hz. Ali’yi bile bu on iki kişiden saymamış, buna karşın Ehlibeytin katilleri olan Muaviye ve Yezid gibi kişileri eklemiştir!

Suyuti ise, on iki kişinin şunlar olduğunu yazmıştır: “Ebu Bekir, Ömer, Osman, Hz. Ali, Hz. Hasan, Muaviye, Abdullah b. Zübeyr, Ömer b. Abdulaziz.” Sonra kendisine göre adil olduğunu düşündüğü Abbasilerden el-Muhtedi ve ez-Zahir’i de eklemiştir. Sonra şöyle demiştir: “Son iki kişiyi beklemeliyiz. Onlardan birisi Muhammed’in (s.a.a) Ehlibeyt’inden olan “Mehdi”dir.” Geriye kalan son kişi hakkında ise, bir açıklamada bulunmamıştır.[17]

İbn-i Hacer, Kadı İyaz’ın görüşünü kabul etmiştir. Ona göre bu on iki kişi şunlardır: “Ebu Bekir, Ömer, Osman, Hz. Ali (a.s), Muaviye, Yezid, Abdulmelik b. Mervan, Velid b. Abdulmelik, Süleyman b. Abdulmelik, Yezid b. Abdulmelik, Hişam b. Abulmelik ve Velid b. Yezid b. Abdulmelik.”[18]

Şia’nın On İki İmamı

Ehlisünnetin ünlü âlimlerinden Kunduzi Hanefi, bazı Sünni âlimlerin görüşlerini belirttikten sonra şöyle demektedir: “Hadislere dikkat edildiğinde Peygamberden (s.a.a) sonraki halifelerin sayısı on ikidir. Öyle anlaşılıyor ki Resulullah’ın (s.a.a) bu hadislerdeki maksadı, kendi Ehlibeytinden olan on iki imamdır.” Ona göre hadisleri raşit halifelere tatbik etmek mümkün değildir. Çünkü sayıları on ikiden azdır. Yine Emevi ve Abbasi halife ve sultanları da mümkün değildir. Çünkü her iki kabilenin sayısı da on ikiden çoktur. Ayrıca zalim insanlardı ve onlardan bazıları İslam’a bile o kadar bağlı değillerdi. Sadece Ömer b. Abdulaziz istisnadır. Öte yandan Ben-i Ümeyye, Ben-i Haşim’den değildir. Oysa Hz. Peygamber (s.a.a) (Abdulmelik’in Cabir’den naklettiği) o hadiste onların tamamının Ben-i Haşim’den olduğunu buyurmuştur. Dolayısıyla kaçınılmaz olarak bu hadisi Hz. Peygamberin (s.a.a) Ehlibeytinden olan on iki imama hamletmek gerekir. Zira bu kişiler zamanlarının en bilgili, âlim ve bilge kişileri idiler. Takva, vera, ilim, yüce makamlar ve nesep açısından zamanlarının en üstünleri idiler. Bunlardan daha önemlisi bu kişiler ilimlerini ataları Hz. Resulullah’tan (s.a.a) miras olarak almışlardır. Yine Kunduzi Hanefi, Sakaleyn hadisi gibi hadislerin kendi görüşünü teyit ettiğini belirtmiştir.[19]

Kaynakça

  1. ↑ Buhari, Sahih, c. 8, s. 127; Kutubu’l Ahkâm, Babu’l İstiğlaf, h. 7223.
  2. ↑ Nişaburi, Sahih-i Müslim, c. 3, s. 1453.
  3. ↑ Ebu Davud, c. 4, s. 106.
  4. ↑ Tirmizi, c. 4, s. 501.
  5. ↑ Nakib kelimesi Türkçe’de başkan, reis, temsilci, önder, dini lider, emin, gözetleyici, güvenilir-gözetleyici, vekil, nazır, ileri gelen söz sahibi, kefil, müfettiş anlamlarına gelmektedir.
  6. ↑ Ahmed b. Hambel, c. 1, s. 398, 406; Hâkim, c. 4, s. 501; Numani, 74, 75; Hazzaz, 23; İbn-i Ayyaş, 3.
  7. ↑ Safi Gulpeygani, Müntehabu’l Eser, c. 1, s. 41, 45.
  8. ↑ Safi Gulpaygani, Müntehabu’l Eser, c. 1, s. 19, 100.
  9. ↑ Safi Gulpaygani, Müntehabu’l Eser, c. 1, s. 19, 41.
  10. ↑ Safi Gulpaygani, Müntehabu’l Eser, c. 1, s. 41, 45.
  11. ↑ Sünen-i Tirmizi, Kitabu’l Fiten, bab. 46, h. 1.
  12. ↑ Sünen-i İbn-i Davud, Kitabu’l Mehdi, h. 1.
  13. ↑ Müsned-i Ahmed b. Hambel, c. 5, s. 106.
  14. ↑ Tarihu’l Hulefa, Suyuti, İntişarat-ı Razi, s. 10.
  15. ↑ İbn-i Hacer Askalani, Şerh-i Sahih-i Buhari, c. 8, s. 287; Fethu’l Bari Şerh-i Sahih-i Buhari, c. 13, s. 211; Umdetu’l Kari Şerh-i Sahih-i Buhari, c. 24, s. 281.
  16. ↑ Tarihu’l Hulefa, Suyuti, İntişarat-ı Razi, s. 210.
  17. ↑ Tarihu’l Hulefa, Suyuti, İntişarat-ı Razi, s. 10, 12.
  18. ↑ Fethu’l Bari Şerh-i Sahih-i Buhari, c. 13, s. 214.
  19. ↑ Yenabiu’l Meveddet, c. 2, s. 535.

Bibliyografi

  • İbn-i Hambel, Ahmed, Müsned, Kahire, 1313 h.k.
  • el-Buhari, Sahih-i Buhari, Daru’l Fikr lil-Matbaa ven-Neşr, İstanbul, m. 1981.
  • Müslim Nişaburi, Sahih-i Muslim, Daru’l Fikr, Beyrut.
  • Tirmizi, Muhammed b. İsa, Sünenu’t-Tirmizi ve Huve’l Camiu’s-Sahih, c. 3 ve 5, Baskı: Abdurrahman Muhammed Osman of, Beyrut, 1403 / 1983.
  • Kunduzi, Süleyman b. İbrahim b. Muhammed, Yenabiu’l Meveddet, Beyrut.
  • Suyuti, Celalettin, Tarih-i Hülefa, tahkik: Lecnet mine’l Udeba, Abbas Ahmed el-Baz, Mekke-i Mükerreme.
  • Hazzaz Kummi Razi, Ebu’l Kasım Ali b. Muhammed, Kifayetu’l Eser fi’n-Nas ale’l Eimmeti İsna Aşer, Seyyid Abdullatif Hüseyni Kuh Kemeri baskısı, İntişarat-ı Bidyar, Kum, 1401 h.k.
  • Ebu Davud, Süleyman b. Eş’a Sünen-i Ebi Davud, Kahire, 1421 / 2000.
  • Hâkim Nişaburi, Muhammed, el-Mustedrek, Haydarabad, 1334 h.k.
  • Secistani, Ebu Davud, Sünen, Muhammed Muhyiddin Abdulhamid, Kahire, Daru İhya es-Sünnet en-Nebeviye.
  • Safi Gulpaygani, Lütfullah, Müntehabu’l Eser fi’l-İmami’s-Sani Aşer, Kum, 1422 h.k.
  • Askalani, İbn-i Hacer, Şerh-i Sahih-i Buhari, Mektebet er-Ruşt es-Sudiye, Riyad.
  • Askalani, İbn-i Hacer, Umdetu’l Kari Şerh-i Sahih-i Buhari, Daru İhya et-Turas el-Arabi, Beyrut.
  • Askalani, İbn-i Hacer, Fethu’l Bari Şerh-i Sahih-i Buhari, Daru’l Marifet, Beyrut.
  • Numani, Muhammed, el-Gaybet, Beyrut, m. 1983.
"https://tr.wikishia.net/w/index.php?title=On_İki_Halife_Hadisi&oldid=95633" sayfasından alınmıştır