İçeriğe atla

Peygamber’in (s.a.a) Vefatı

wikishia sitesinden
Peygamber’in vefatı
Hz. Peygamber’in (s.a.a) türbesinin güney kısmı.[1]
Olayın açıklamasıHz. Muhammed’in (s.a.a) vefatı
Zaman28 Safer 11 h.k
YerMedine
SonuçlarMüslümanların büyük üzüntüsü, Müslümanlar arasında ihtilafların başlaması
İlgiliHalife seçimi, Sakife olayı


Hz. Peygamber’in (s.a.a) vefatı, 11 h.k yılında gerçekleşen olaylardandır. Bu olay Müslümanlar arasında ihtilafa yol açmış ve onların kaderi üzerinde derin etkiler bırakmıştır. Hz. Peygamber’in (s.a.a) vefatı veya şehadeti, Şiilerin meşhur görüşüne göre 28 Safer’de, Sünnilerin meşhur görüşüne göre ise 12 Rebiülevvel’de vuku bulmuştur. Peygamber’in (s.a.a) vefatı yahut şehadeti ve bunun sonuçları, İslam tarihinin en önemli meselelerinden biri kabul edilmektedir. Şii ve Sünni hadis kaynaklarında yer alan rivayetlere dayanarak Şeyh Müfit, Şeyh Tusi ve Allame Hilli, Peygamber’in (s.a.a) Yahudi bir kadın tarafından zehirlenerek şehit edildiğini açıkça ifade etmişlerdir. Bununla birlikte bazıları, onun doğal bir ölümle dünyadan ayrıldığına inanmaktadır. İslam tarihi araştırmacısı Seyyid Cafer Murtaza Amili’ye göre ise Resulullah (s.a.a) birkaç kez suikasta uğramış ve zehirlenme sebebiyle vefat etmiştir.

Tarihi kaynaklara göre Hz. Peygamber’in (s.a.a) vefatının ardından Medineliler, özellikle de kızı Fatıma (s.a), büyük bir üzüntüye kapıldılar. Ömer b. Hattab, Peygamber’in (s.a.a) ölmediğinde ısrar etmiş ve onun vefat ettiğini kabul edenleri öldürmekle tehdit etmiştir. Ebu Bekir gelince Âl-i İmran Suresi’nin 144. ayetini okuyarak onu sakinleştirmiştir. Bazılarına göre Ömer’in bu tavrı, Ebu Bekir’in iktidara getirilmesi için önceden planlanmış bir girişimdi.

Tarihçilerin nakline göre Hz. Ali (a.s), Fazl b. Abbas ve Üsame b. Zeyd gibi isimlerin yardımıyla Peygamber’i (s.a.a) defne hazırlamış ve onu evinde defnetmiştir. Defin sırasında Ensar ve Muhacirler’in bazı ileri gelenleri, Sakife-i Beni Saide’de toplanarak Resulullah’ın (s.a.a) vasiyetine aykırı olarak Ebu Bekir’i halife ilan etmişlerdir.

Konumu ve Önemi

Hz. Peygamber’in (s.a.a) vefatı, Müslümanların geleceği üzerinde açık ve derin bir etki bırakmıştır.[2] Peygamber’in (s.a.a) vefatından hemen sonra, Muhacir ve Ensar’ın ileri gelenlerinden bir grup, Sakife-i Beni Saide’de toplanarak Ebu Bekir’i halife seçmiştir.[3] Ayrıca halifenin taraftarları, Hz. Ali’den (a.s) biat almak için onun ve Fatıma’nın (s.a) evine saldırmışlardır.[4] Bu saldırıda Fatıma (s.a) yaralanmış[5] ve Şii inancına göre bu yaralar onun şehadetine sebep olmuştur.[6] Şiilere göre Peygamber’in (s.a.a) vefatından sonra, onun Hz. Ali’nin (a.s) imametini vasiyet eden tavsiyeleri yerine getirilmemiştir.[7] Böylece Peygamber’in (s.a.a) halefiyeti meselesi, İslam toplumunda derin bir anlaşmazlığa dönüşmüş ve Şiilik ile Sünnilik olmak üzere iki büyük mezhebin doğuşuna zemin hazırlamıştır.[8]

Dünyanın farklı ülkelerinde Hz. Peygamber’in (s.a.a) vefat yıldönümünde matem merasimleri düzenlenmektedir.[9] İran’da ise 28 Safer günü, Hz. Peygamber’in (s.a.a) vefat günü olarak resmi tatildir ve Şiiler bu günde onun için yas tutmaktadır.[10]

Zehirlenme mi Doğal Ölüm mü?

Hz. Peygamber’in (s.a.a) doğal bir ölümle mi vefat ettiği yoksa zehirlenerek mi şehit olduğu konusunda iki farklı rivayet bulunmaktadır.[11] Bazılarına göre Resulullah’ın (s.a.a) vefatı doğal bir sebepten kaynaklanmıştır.[12] Bununla birlikte el-Kafi’de İmam Sadık’tan (a.s) nakledilen bir hadiste,[13] Şii hadis kaynağı olan Basairu'd Derecat’ta,[14] ve 3. yüzyıl h.k tarihçilerinden İbn Sa'd’ın Tabakat adlı eserinde, Peygamber’in (s.a.a) son hastalığını, Hayber’in fethinden sonra Yahudi bir kadının kendisine ve ashabına ikram ettiği zehirli koyun etini yediği için olduğunu söylediği nakledilmiştir.[15]

Şeyh Müfit,[16] Şeyh Tusi,[17] Allame Hilli[18] ve bazı Sünni kaynaklarının yazarları, örneğin Sahih-i Buhari,[19] Sünen-i Darimi[20] ve el-Müstedrek Ala's-Sahihayn,[21] Peygamber’in (s.a.a) zehirlenme sebebiyle vefat ettiğini açıkça belirtmişlerdir. Ayrıca Şii tarihçi Seyyid Cafer Murtaza Âmili, Şii ve Sünni kaynaklardan Peygamber’e (s.a.a) suikast girişimleriyle ilgili rivayetler toplamış[22] ve onun zehirlenerek şehit olduğuna inanmıştır.[23] Âmili, Peygamber’in (s.a.a) zehirlenmesine sebep olanların bazı iç düşmanlar olduğunu ileri sürmektedir.[24] Ayyaşi’nin tefsirinde İmam Sadık’tan (a.s) nakledildiğine göre, Peygamber’i (s.a.a) zehirleyenler onun iki eşi olmuştur.[25]

Peygamber Efendimiz’in (s.a.a) türbesinin iç planı; kendi evi ile Hz. Fâtıma’nın (a.s) evi de bunun bir bölümünü oluşturmaktadır.

Ladud Olayı

Ana madde: Ladud Olayı

Peygamber’in (s.a.a) son günlerinde yaşanan hadiselerden biri de Ladud olayıdır. Bazıları bunu uydurma,[26] bazıları ise hurafe[27] kabul etmiştir. Sahih-i Buhari ve İbn Sa'd’ın Tabakat’ında Aişe’den nakledildiğine göre, Peygamber (s.a.a) hastalığının son günlerinde baygınlık geçirdiğinde, “ladud” adı verilen (zatürre hastalarına verilen acı bir ilaç) ağzına dökülmüştür. Ancak Peygamber (s.a.a) bu yapılmasın diye işaret etmişti. Daha sonra kendine gelince amcası Abbas dışında toplantıda bulunan herkese o ilaçtan içirilmesini emretti.[28] Muhammed Sadık Necmi, Şii araştırmacı, bu hadisin uydurucularının, Ömer b. Hattab’ın Kırtas hadisesindeki tavrına —ki orada Peygamber’i (a.s) hezeyan söylemekle suçlamıştı— bir teyit arayışında olduklarını ihtimal etmiştir.[29]

Vefatı ve Defni

Hz. Peygamber (s.a.a) 11 h.k yılında[30] Medine’de[31] vefat etti. Pazartesi günü vefat ettiği hususunda bütün tarihçiler ittifak etmiştir.[32] Şiiler arasında Şeyh Müfit ve Şeyh Tusi onun 28 Safer’de vefat ettiğini kaydetmişlerdir[33] ve Şeyh Abbas Kummi bunu Şii alimlerinin çoğunluğunun görüşü olarak aktarmıştır.[34] Şii tarihçi Resul Caferiyan’a göre bu tarihe dair hiçbir rivayet bulunmamaktadır[35] ve Şiiler bu tarihi Müfit ve Tusi’nin görüşlerine tabi olarak kabul etmişlerdir.[36]

Hz. Peygamber’in vefatı münasebetiyle düzenlenen matem merasimi, İmam Ali’nin (a.s) türbesinde (28 Safer 1445 h.k).[37]

Sünniler ise Hz. Peygamber’in vefatını Rebiülevvel ayının başında,[38] ikinci gününde[39] ve bazıları da on ikinci gününde gerçekleştiğini bildirmişlerdir.[40] Bazılarına göre bu, Ehl-i sünnetin meşhur görüşüdür.[41] Şii menâkıb yazarı Erbili de Keşfü’l Gumme’de İmam Bakır’dan (a.s) Hz. Peygamber’in Rebiülevvel’in ikinci günü vefat ettiğini bildiren bir rivayet aktarmış,[42] ancak Şeyh Abbas Kummi bunu Erbili’nin takiyyesine bağlamıştır.[43] Bununla beraber, iki Şii alim Kuleyni ve Muhammed b. Ceryir Taberi de Peygamber’in 12 Rebiülevvel’de vefat ettiğini belirtmişlerdir.[44]

İbn Hişam’ın es-Siretü’n Nebeviyyesi (ö. 218 h.k),[45] İbn Sa‘d’ın et-Tabakatu’l Kübra’sı (ö. 230 h.k),[46] Yakubi’nin Tarihu Yakubi’si (ö. 284 h.k),[47] Şeyh Müfit’in el-İrşad’ı (ö. 413 h.k)[48] ve Seyyid Cafer Murtaza Amili’nin es-Sahih min sireti’n Nebiyyi’l Azamı (ö. 1441 h.k) Hz. Peygamber’in vefatına dair konuları içermektedir.[49]

Kefen ve Defin

İbn Sa‘d’ın et-Tabakatu’l Kübra’sına göre, Peygamber’in vefatından sonra insanlar büyük bir üzüntüye kapıldılar[50] ve kızı Fatıma (s.a) sürekli ağlıyor, “yâ ebetâ!” («یا اَبَتاه!») (ey babacığım!) diyordu; Resulullah’ın vefatından sonra kimse onu gülümserken görmedi.[51] Nehсü'l Belâğa’da İmam Ali’nin (a.s) “Resulullah (s.a.a) vefat edince duvarlar ve kapılar inliyordu. Ben onun gusülunu üstlendim, melekler bana yardım ediyor, onun üzerine namaz kılıyorlardı ve kulağım onların gizli seslerini işitiyordu” dediği nakledilmiştir.[52]

Tarihi kaynaklara göre, Hz. Peygamber Ali’nin (a.s) kucağında vefat etti[53] ve Ali, Fazl b. Abbas, Üsame b. Zeyd ve diğerlerinin yardımıyla Resulullah’ı gömleğinin üzerinden yıkayıp kefenledi.[54] Ali’nin (a.s) önerisiyle[55] insanlar gruplar halinde Hz. Peygamber’in evine giriyor, kimseye uymadan onun üzerine namaz kılıyorlardı. Bu durum ertesi gün de devam etti.[56] Rivayetlere göre Resulullah’ın defni için farklı yerler teklif edilmiş, fakat Ali’nin (a.s) “Allah, peygamberlerinin ruhunu en temiz mekanlarda alır” sözü üzerine herkes bunu kabul etmiş ve Hz. Peygamber vefat ettiği yerde (evinde ve Aişe’nin odasında) defnedilmiştir.[57] Kabri Ebu Ubeyde bin Cerrah ve Zeyd b. Sehl hazırlamış,[58] Hz. Ali (a.s) ise Fazl b. Abbas ve Üsame b. Zeyd’in yardımıyla Peygamber’in naaşını defnetmiştir.[59]

Peygamber’in (s.a) kabrinin üzerinde bulunan Kubbetü’l-Hadrâ.

Hücre-i Nebevi

Ana madde: Hücre-i Nebevi

Hz. Peygamber’in (s.a.a) defnedildiği Hücre-i Nebevi, önceden onun eşi Aişe ile yaşadığı evdi.[60] Resulullah (s.a.a) bu evde hastalanmış, vefat etmiş ve Müslümanlar bu evde onun üzerine namaz kılmışlardır.[61] İmam Ali’nin (a.s) önerisiyle Hz. Peygamber, vefat ettiği bu evde defnedilmiştir.[62]

Hicri birinci yüzyılın sonlarında hücre etrafına beşgen şeklinde duvarlar yapılmış, bunun sebebinin Kabe’ye benzememesi için olduğu söylenmiştir.[63] Daha sonraki yenilemelerde bu hücre Mescid-i Nebevi’nin bir parçası haline gelmiş ve Hz. Fatıma’nın (s.a) eviyle birlikte türbenin içine alınmıştır.[64]

Halefiyet Meselesi

Hz. Peygamber’in (s.a.a) vefatından sonra onun halefiyet hakkı ve Müslümanların yönetimi üzerindeki otorite meselesi, İslam tarihinin en önemli meselelerinden biri olmuş ve Müslümanlar arasındaki ayrılığın başlıca sebebi kabul edilmiştir.[65] Bu sebeple Hz. Peygamber’in vefatından önce ve hemen sonra yaşanan olaylar, en hassas ve gizli siyasetlerle dolu karmaşık hadiseler olarak tasvir edilmiştir.[66] Şii kaynakların analizine göre, Peygamber (s.a.a) Gadir’de Ali’nin (a.s) halefiyetini ilan ettikten sonra bunu pekiştirmek için muhtemel muhaliflerini Üsame ordusuna katılmak üzere Medine’den uzaklaştırmaya çalışmış,[67] kendisinden sonra için vasiyetname yazmak istemiş,[68] birçok kez “Sakaleyn Hadisi”ni vurgulamış,[69] kendisinden sonra gelecek vasisini tanıtmış[70] ve Ebu Bekir’in cemaat namazı kıldırmasını engellemiştir.[71]

Tarihi rivayetlere göre sahabenin Hz. Peygamber’in halefiyeti konusundaki yaklaşımı iki farklı şekilde tezahür etmiştir: Bir grup, Peygamber’in kimseyi tayin etmediğini söyleyerek Sakife-i Beni Saide’de toplanıp Ebu Bekir’i halife seçmiştir.[72] Diğer grup ise çoğunlukla Beni Haşim’den olup Peygamber’in sözlerine dayanarak Ali’yi (a.s) kendisinden sonra tayin ettiğine inanmış ve bu sebeple bir süre Ebu Bekir’e biat etmemiştir.[73] Bu iki grup arasındaki ihtilaflar Medine’de çatışmalara ve Ali’nin (a.s) evine baskına yol açmıştır.[74] Bazı rivayetlere göre Ali (a.s), Fatıma’nın (a.s) şehadetine kadar Ebu Bekir’e biat etmemiştir.[75] Sulaym b. Kays’ın kitabı ve diğer bazı kaynaklara göre ise, Peygamber’in (s.a.a) hayatta olduğu dönemde bir grup onun halefiyetini belirlemek üzere aralarında anlaşmış, bu olay adı geçen kaynaklarda “Sahifetü’l Mel'une” olarak anılmıştır.[76]

Monografiler

Resulullah’ın (a.s) vefatı konusunda, çoğunlukla Ehl-i Sünnet müellifleri tarafından kaleme alınmış bazı müstakil eserler bulunmaktadır; bunlardan bazıları şunlardır:

  • Vefatü’n-nebi (s.a.a), Abdü’l-Vahid el-Muzaffar tarafından; Peygamber’in vefat sebepleri, hastalığı, süresi ve nedeni, vefat sırasındaki hadiseler, techiz ve defin işleri ile taziye merasimlerini içermektedir.[77]
  • Vefatü’n-nebi Muhammed (s.a.a), Şeyh Hüseyin ed-Derazi el-Bahrani tarafından; Beyrut’ta Müessesetü Belag tarafından yayımlanmıştır.[78]
  • Vefatü Resulillah (s.a.a) ve mevzı'u kabrih, Nebil el-Hüsni’nin eseri; Peygamber’in vefatı, defnedildiği yer ve sahabe arasında bu konuda ortaya çıkan ihtilafları ele almaktadır.[79]
  • Vefatü’n-nebi (s.a.a) ve ezlometi’l-Medine, Nizar en-Na'lavani el-Askalani tarafından; 1424 h.k yılında Beyrut’ta Daru’l-minhac tarafından basılmıştır.[80]
  • Selvetü’l-ke'ib bi-vefati’l-habib (s.a.a), İbn Nasıruddin tarafından; Salih Yusuf Ma'tuk’un tahkikiyle yayımlanmıştır. Bu eserde Peygamber’in vefatından sonraki hadiseler, meleklerin matem tutması, Hz. Ali’nin (a.s) Resulullah’ın bedenini yıkaması, ayrıca Peygamber’in çocukları ve eşleri hakkında bilgiler yer almaktadır.[81]

Kaynakça

  1. ↑ Harbî, «تعرف علی أبرز موجودات وتفاصیل الحجرة النبویة», el-Arabiya.
  2. ↑ Seyyid Cafer Şehîdî, Târîh-i tahlîlî-yi İslâm, 1390 h.ş, s. 106-107.
  3. ↑ Taberî, Târîh al-Taberî, 1387 h.ş, c. 3, s. 201-203.
  4. ↑ İbn Kuteybe, el-İmâme ve’s-siyâse, 1410 h.k, c. 1, s. 30-31.
  5. ↑ Mesʿûdî, İsbât al-vasiyye, 1384 h.ş, s. 146.
  6. ↑ Mehdî, el-Hucûm, 1425 h.k, s. 221-356.
  7. ↑ Seyyid Cafer Şehîdî, Târîh-i tahlîlî-yi İslâm, 1390 h.ş, s. 106-107.
  8. ↑ Bkz: Tabâtabâî, Şîʿa der İslâm, 1378 h.ş, s. 28.
  9. ↑ «مراسم سالروز رحلت پیامبر اکرم(ص) در خارج از کشور», Mehr Haber Ajansı.
  10. ↑ «حرکت و تجمع دسته‌جات عزاداری در سالروز رحلت پیامبر اکرم(ص) در بوشهر», Tesnîm Haber Ajansı.
  11. ↑ Âmilî, el-Sahîh min sîrat al-Nebî al-aʿzam, 1385 h.ş, c. 33, s. 141-158.
  12. ↑ İbn Ebî’l-Hadîd, Şerh Nehcü’l-belâğa, 1404 h.k, c. 10, s. 266.
  13. ↑ Kuleynî, el-Kâfî, 1407 h.k, c. 6, s. 315, h. 3.
  14. ↑ Saffâr, Basâʾir al-derecât, 1404 h.k, s. 503.
  15. ↑ İbn Saʿd, al-Tabakât al-kubrâ, 1410 h.k, c. 2, s. 155-156.
  16. ↑ Şeyh Müfîd, el-Mukniʿa, 1413 h.k, s. 456.
  17. ↑ Tûsî, Tehzîb al-ahkâm, 1407 h.k, c. 6, s. 2.
  18. ↑ Hillî, Minhâ el-matlâb, 1412 h.k, c. 13, s. 259.
  19. ↑ Buhârî, Sahîh al-Buhârî, 1422 h.k, c. 6, s. 9, h. 4428.
  20. ↑ Dârimî, Sünen al-Dârimî, 1412 h.k, c. 1, s. 207, h. 68.
  21. ↑ Hâkim Nîşâbûrî, el-Müstedrek ʿalâ’s-sahîhayn, 1411 h.k, c. 3, s. 61, h. 4395.
  22. ↑ Âmilî, el-Sahîh min sîrat al-Nebî al-aʿzam, 1385 h.ş, c. 33, s. 141-158.
  23. ↑ Âmilî, el-Sahîh min sîrat al-Nebî al-aʿzam, 1385 h.ş, c. 33, s. 159.
  24. ↑ Âmilî, el-Sahîh min sîrat al-Nebî al-aʿzam, 1385 h.ş, c. 33, s. 159-193.
  25. ↑ Ayyâşî, Kitâb al-Tefsîr, 1380 h.ş, c. 1, s. 200.
  26. ↑ İbn Ebî’l-Hadîd, Şerh Nehcü’l-belâğa, 1404 h.k, c. 13, s. 32; Necmî, «Dâstânî dürûğîn der bâre-yi Peygamber-i aʿzam (s.a.a)», s. 120.
  27. ↑ Âmilî, el-Sahîh min sîrat al-Nebî al-aʿzam, 1385 h.ş, c. 32, s. 130.
  28. ↑ Buhârî, Sahîh al-Buhârî, 1422 h.k, c. 6, s. 14, h. 4458; c. 7, s. 127, h. 5712; İbn Saʿd, al-Tabakât al-kubrâ, 1410 h.k, c. 2, s. 181.
  29. ↑ Necmî, “Peygamber-i Aʿzam (a.s) Hakkında Uydurulmuş Bir Hikâye”, s. 120; aynı müellif, Azvâʾ ʿalâ’s-sahîhayn, 1419 h.k, s. 264.
  30. ↑ Şeyḫ Müfîd, el-İrşâd, 1410 h.k, c. 1, s. 182; Ṭaberî, Târîḫu’ṭ-Ṭaberî, 1387 h.k, c. 3, s. 200.
  31. ↑ Şeyḫ Müfîd, el-İrşâd, 1413 h.k, c. 1, s. 182; Ṭaberî, Târîḫu’ṭ-Ṭaberî, 1387 h.k, c. 3, s. 195.
  32. ↑ Câferiyân, Sîret-i Resûlullah (s.a.a), 1383 h.ş, s.682.
  33. ↑ Şeyh Müfîd, el-İrşâd, 1413 h.k, c.1, s.189; Şeyh Tûsî, Tehżîbu’l-aḥkâm, 1407 h.k, c.6, s.2.
  34. ↑ Kummî, Muntehâ’l-âmâl, 1379 h.ş, c.1, s.249.
  35. ↑ Câferiyân, Sîret-i Resûlullah (s.a.a), 1383 h.ş, s.682.
  36. ↑ Câferiyân, Sîret-i Resûlullah (s.a.a), 1383 h.ş, s.682.
  37. ↑ «[Photos] Mourning of Imam Ali’s (AS) shrine servants on the occasion of 28th of Safar», Şafakna Haber Ajansı.
  38. ↑ İbn Kesîr, el-Bidâye ve’n-nihâye, 1407 h.k, c.5, s.254; Sehlî, er-Ravżu’l-unuf, 1412 h.k, c.7, s.579.
  39. ↑ Taberî, Târîḫu’t-Taberî, 1387 h.k, c.3, s.200; Sehlî, er-Ravżu’l-unuf, 1412 h.k, c.7, s.579.
  40. ↑ İbn Kesîr, el-Bidâye ve’n-nihâye, 1407 h.k, c.5, s.276; Vâkıdî, el-Meġāzî li’l-Vâḳıdî, 1409 h.k, c.3, s.1089; Halîfe b. Ḫayyât, Târîḫu Halîfe b. Ḫayyât, 1415 h.k, s.46; Mes‘ûdî, Murûcü’ẕ-ẕeheb, 1409 h.k, c.2, s.280.
  41. ↑ Ṭârî, “Tâmelî der târîḫ-i vefât-i Peyġamber (s.a.a)”, s.12.
  42. ↑ Erbilî, Keşfü’l-ġumme, 1381 h.k, c.1, s.19.
  43. ↑ Kummî, Muntehâ’l-âmâl, 1379 h.ş, c.1, s.249.
  44. ↑ Kuleynî, el-Kâfî, 1362 h.ş, c.4, s.439; Taberî, el-Müsterşid, 1415 h.k, s.115.
  45. ↑ İbn Hişâm, es-Sîretü’n-nebeviyye, Dârü’l-ma‘rifet, c.2, s.649-666.
  46. ↑ İbn Sa‘d, eṭ-Ṭabaḳātu’l-kübrâ, 1410 h.k, c.2, s.129-253.
  47. ↑ Ya‘kûbî, Târîḫu Ya‘kûbî, Dâr Ṣâdir, c.2, s.113-115.
  48. ↑ Şeyh Müfîd, el-İrşâd, 1413 h.k, c.1, s.179-192.
  49. ↑ Âmilî, eṣ-Ṣaḥîḥ min sîreti’n-nebîyi’l-a‘ẓam, 1385 h.ş, c.33, s.125-355 ve s.5-230.
  50. ↑ İbn Sa‘d, eṭ-Ṭabaḳātu’l-kübrâ, 1410 h.k, c.2, s.238.
  51. ↑ İbn Sa‘d, eṭ-Ṭabaḳātu’l-kübrâ, 1410 h.k, c.2, s.237-238.
  52. ↑ Seyyid Razî, Nehcü’l-belâġa (Ṣubḥî Ṣâliḥ), 1414 h.k, s.311, hutbe 197; Mekârim Şîrâzî, Nehcü’l-belâġa bâ tercüme-i fârsî-yi revân, 1384 h.ş, s.485.
  53. ↑ İbn Sa‘d, eṭ-Ṭabaḳātu’l-kübrâ, 1410 h.k, c.2, s.201.
  54. ↑ İbn Sa‘d, eṭ-Ṭabaḳātu’l-kübrâ, 1410 h.k, c.2, s.212 ve 214; İbn Hişâm, es-Sîretü’n-nebeviyye, Dârü’l-ma‘rifet, c.2, s.662-663.
  55. ↑ Şeyh Müfîd, el-İrşâd, 1413 h.k, c.1, s.188.
  56. ↑ İbn Sa‘d, eṭ-Ṭabaḳātu’l-kübrâ, 1410 h.k, c.2, s.220; Ya‘kûbî, Târîḫu Ya‘kûbî, Dâr Ṣâdir, c.2, s.114.
  57. ↑ Erbilî, Keşfü’l-ġumme fî ma‘rifeti’l-eimmeti, 1421 h.k, c.1, s.19.
  58. ↑ İbn Hişâm, es-Sîretü’n-nebeviyye, Dârü’l-ma‘rifet, c.2, s.263.
  59. ↑ İbn Sa‘d, eṭ-Ṭabaḳātu’l-kübrâ, 1410 h.k, c.2, s.229.
  60. ↑ “el-Ḥucratu’n-nebeviyye. el-Melâʾiketu yuḥiffûne bi’l-ḳabri’ş-şerîf”, el-Medîne.
  61. ↑ İbn Sa‘d, eṭ-Ṭabaḳātu’l-kübrâ, 1410 h.k, c.2, s.220.
  62. ↑ Erbilî, Keşfü’l-ġumme fî ma‘rifeti’l-eimmeti, 1421 h.k, c.1, s.19.
  63. ↑ el-Ensârî, ʿUmâretü ve tevsiʿatü’l-Mescidi’n-nebevî’ş-şerîf ʿabra’t-târîḫ, 1996, s.63.
  64. ↑ Câferiyân, Âsâr-i İslâmî-yi Mekke ve Medîne, 1387 h.ş, s.256.
  65. ↑ Mâdilong, Câneşînî-yi ḥażret-i Muḥammed (s.a.a), 1377 h.ş, s.13.
  66. ↑ Gulâmî, Pas ez ġurûb, 1388 h.ş, s.21.
  67. ↑ Şeyh Müfîd, el-İrşâd, 1413 h.k, c.1, s.180.
  68. ↑ Buhârî, Ṣaḥîḥu’l-Buhârî, 1422 h.k, c.6, s.9, h. 4432.
  69. ↑ Şeyh Müfîd, el-Emâlî, 1413 h.k, s.135; İbn Ḥacer Heysemî, eṣ-Ṣavâʿiḳu’l-muḥriḳa, 1417 h.k, c.2, s.438 ve 440.
  70. ↑ Şeyh Müfîd, el-İrşâd, 1413 h.k, c.1, s.185; Ẕehebî, Târîḫu’l-İslâm, 1413 h.k, c.11, s.224; İbn Kesîr, el-Bidâye ve’n-nihâye, 1407 h.k, c.7, s.359.
  71. ↑ Câferiyân, Sîret-i Resûlullah, 1383 h.ş, s.679; Sulaym b. Ḳays, Kitâbu Sulaym b. Ḳays, 1378 h.ş, s.420.
  72. ↑ İbn Ḳuteybe, el-İmâme ve’s-siyâse, 1410 h.k, c.1, s.22; İbnü’l-Esîr, el-Kâmil fî’t-târîḫ, Dâr Ṣâdir, c.2, s.327.
  73. ↑ Yaʿkûbî, Târîḫu’l-Yaʿkûbî, Dâr Ṣâdir, c.2, s.124; ʿAskerî, Seḳīfe: Berresî-yi nehve-yi şekl-gîrî-yi ḥükûmet pas ez Peyġamber, 1387 h.ş, s.99.
  74. ↑ Yaʿkûbî, Târîḫu’l-Yaʿkûbî, Dâr Ṣâdir, c.2, s.124; ʿAskerî, Seḳīfe: Berresî-yi nehve-yi şekl-gîrî-yi ḥükûmet pas ez Peyġamber, 1387 h.ş, s.99.
  75. ↑ İbn Ḳuteybe, el-İmâme ve’s-siyâse, 1413 h.k, c.1, s.30-31.
  76. ↑ Sulaym b. Ḳays, Kitâbu Sulaym b. Ḳays, 1378 h.ş, s.269; Kummî, Sefînetü’l-biḥâr, 1414 h.k, c.5, s.56; İbn Ṭâvûs, Ṭaraf min el-enbâʾ ve’l-menâḳıb, 1420 h.k, s.564; Şeyh Müfîd, el-Fuṣûlü’l-muḫtâre, 1413 h.k, c.1, s.232.
  77. ↑ Muẓaffar, Vefâtü’n-nebî (s.a.a), 1386 h.ş, s.3.
  78. ↑ Derâzî, Vefâtü’n-nebî Muḥammed (s.a.a), 1428 h.k, s.2.
  79. ↑ “Vefâtü Resûlillâh (s.a.a) ve mevżıʿu ḳabrih”, Bâzâr-i kitâb-i Ḳâʾimiyye.
  80. ↑ Naʿlâvânî, Vefâtü’n-nebî (s.a.a), 1424 h.k, s.2.
  81. ↑ İbn Nāṣıruddîn, Selvetü’l-keʾîb, Dârü’l-buḥûs li’d-dirâsâti’l-İslâmiyye, 2007, s.211.

Bibliyografi

  • İbnü’l-Esîr, Ali b. Muhammed, el-Kâmil fi’t-târîh, Beyrut, Dâr Sâdır, t.y.
  • İbn Ebî’l-Hadîd, Abdülhamîd b. Hebetullâh, Şerhu Nehcü’l-belâğa, tahkik ve tashih Muhammed Ebü’l-Fazl İbrâhîm, Kum, Mektebetü Âyetullah el-Meraşî en-Necefî, 1. baskı, 1404 h.k.
  • İbn Hacer el-Heytemî, Ahmed b. Muhammed, es-Savâikü’l-muhrika alâ ehli’r-rafz ve’d-dalâl ve’z-zendeka, Beyrut, Müessesetü’r-Risâle, 1. baskı, 1417 h.k.
  • İbn Sa’d, Muhammed, et-Tabakâtü’l-kübrâ, tahkik Muhammed Abdülkadir Atâ, Beyrut, Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1. baskı, 1410 h.k.
  • İbn Tâvûs, Ali b. Mûsâ, Tarafun mine’l-enbâ’ ve’l-menâkıb fî şerefi seyyidi’l-enbiyâ ve ıtratihî’l-etâ’ib ve tarafun min tasrîhihî bi’l-vasıyye bi’l-hilâfe li-Alî b. Ebî Tâlib, tashih Kays Attâr, tahkik Müessese-yi Pâjûhesh ve Mutâlîât-ı Âşûrâ, Meşhed, Neşr-i Tâsû‘â, 1420 h.k.
  • İbn Kuteybe, Abdullah b. Müslim, el-İmâme ve’s-siyâse, tahkik Ali Şîrî, Beyrut, Dârü’l-advâ, 1410 h.k.
  • İbn Kesîr ed-Dımaşkî, İsmâil b. Ömer, el-Bidâye ve’n-nihâye, Beyrut, Dârü’l-fikr, 1407 h.k.
  • İbn Nâsıruddîn, Selvetü’l-ke’îb bi vefâti’l-habîb, Emirât, Dârü’l-buhûs li’d-dirâsâti’l-İslâmiyye, t.y.
  • İbn Hişâm, Abdu’l-Melik, es-Sîretü’n-nebeviyye, tahkik Mustafa es-Sakâ, İbrâhîm el-Ebyârî, Abdu’l-Hafîz Şelebî, Beyrut, Dârü’l-ma‘rifa, 1. baskı, t.y.
  • Erbelî, Ali b. Îsâ, Keşfü’l-gumme fî ma‘rifeti’l-e’imme, tahkik Seyyid Hâşim Resûlî Muhallâtî, Tebriz, Neşr-i Benî Hâşimî, 1. baskı, 1381 h.k.
  • Buhârî, Muhammed b. İsmâil, Sahîhu’l-Buhârî, tahkik Muhammed Zeheyr en-Nâsır, Dımaşk, Dâr Tûk en-Necât, 1. baskı, 1422 h.k.
  • Târî, Celîl, «Tâmlî der târîh-i vefât-i Peygamber (s.a)», Mecelle-yi Târîh-i İslâm, sayı 5, Bahar 1380 h.ş.
  • Ca‘feriyân, Resûl, Sîre-yi Resûlullah (s.a), Delîl-i Mâ, Kum, 1383 h.ş.
  • Ca‘feriyân, Resûl, Âsâr-i İslâmî-yi Mekke ve Medîne, Tahran, Neşr-i Meş‘ar, 1387 h.ş.
  • Hâkim en-Nîşâbûrî, Muhammed b. Abdullah, el-Müstedrek alâ’s-sahîhayn, tahkik Abdülkadir Mustafa, Beyrut, Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1. baskı, 1411 h.k.
  • «حرکت و تجمع دسته‌جات عزاداری در سالروز رحلت پیامبر اکرم(ص) در بوشهر», Haber Ajansı Tesnim, yayımlanma tarihi: 5 Âbân 1398 h.ş., ziyaret tarihi: 1 Mordâd 1403 h.ş.
  • Hallî, Hasan b. Yûsuf, Minhâcü’l-matlab fî tahkîki’l-mezheb, Meşhed, Mecma‘u’l-buhûsi’l-İslâmiyye, 1412 h.k.
  • Halîfe b. Hayyât, Târîhu Halîfe b. Hayyât, tahkik Necîb Fevvâz, Beyrut, Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1415 h.k.
  • Dârimî, Abdullah b. Abdurrahmân, Sünenü’d-Dârimî, tahkik Hüseyin Selîm ed-Dârânî, Suudi Arabistan, Dârü’l-Muğnî li’n-neşr ve’t-tevzî‘, 1. baskı, 1412 h.k.
  • Derâzî el-Bahreynî, Şeyh Hüseyin, Vefâtü’n-Nebî Muhammed (s.a), Beyrut, Müessese-yi Belâğ, 1. baskı, 1428 h.k.
  • Zehebî, Muhammed b. Ahmed, Târîhu’l-İslâm, tahkik Ömer Abdu’s-Selâm, Beyrut, Dârü’l-kitâbi’l-‘Arabî, 2. baskı, 1413 h.k.
  • Selîm b. Kays, Kitâbü Selîm b. Kays, tahkik Muhammed Bâkır Ensârî Zencânî, Kum, Neşr-i Hâdî, 1. baskı, 1420 h.k./1378 h.ş.
  • Sehlî, Abdurrahmân, er-Ravdu’l-unuf fî şerhi’s-sîreti’n-nebeviyye, Beyrut, Dâr İhyâi’t-türâsi’l-‘Arabî, 1. baskı, 1412 h.k.
  • Seyyid Radî, Muhammed b. Hüseyin, Nehcü’l-belâğa (lil-Subhî Sâlih), Kum, Neşr-i Hicret, 1. baskı, 1414 h.k.
  • Şehîdî, Seyyid Ca‘fer, Târîh-i tahlîlî-yi İslâm, Tahran, Markaz-i Neşr-i Dânişgâhî, 1390 h.ş.
  • Şeyh Tûsî, Muhammed b. Hasan, Tehzîbü’l-ahkâm, tashih Muhammed Âhûndî, Tahran, Dârü’l-kütübi’l-İslâmiyye, 4. baskı, 1407 h.k.
  • Şeyh Müfîd, Muhammed b. Muhammed, el-Emâlî, tahkik Hüseyin Ustâdvellî, Ali Ekber Gaffârî, Kum, Kongre-yi Şeyh Müfîd, 1. baskı, 1413 h.k.
  • Şeyh Müfîd, Muhammed b. Muhammed, el-İrşâd fî ma‘rifeti hucceti’llâh ale’l-‘ibâd, Kum, el-Mu’temerü’l-‘Âlemî li-elfiyyeti’ş-Şeyh Müfîd, 1413 h.k.
  • Şeyh Müfîd, Muhammed b. Muhammed, el-Fusûlü’l-muhtâre mine’l-uyûn ve’l-mehâsin, derleyen Seyyid Murtazâ, Kum, el-Mu’temerü’l-‘Âlemî li-elfiyyeti’ş-Şeyh Müfîd, 1413 h.k.
  • Şeyh Müfîd, Muhammed b. Muhammed, el-Mukni‘a, Kum, Kongre-yi Cihânî-yi Hezâre-yi Şeyh Müfîd, 1. baskı, 1413 h.k.
  • Saffâr, Muhammed b. Hasan, Basâirü’d-derecât, Kum, Kitâbhâne-yi Âyetullah Meraşî, 2. baskı, 1404 h.k.
  • Tabâtabâî, Seyyid Muhammed Hüseyin, Şîa der İslâm, Câmi‘a-yi Müderrisîn-i Hûze-yi İlmiyye-yi Kum, Dafter-i İntişârât-ı İslâmî, 1378 h.ş.
  • Taberî, Muhammed b. Cerîr b. Rüstem, el-Müsterşid fî imâmeti Emîri’l-mü’minîn Alî b. Ebî Tâlib (a.s), tahkik Ahmed Mahmûdî, Tahran, Müessese-yi es-Sekâfe el-İslâmiyye li-Kuşanpûr, 1415 h.k.
  • Taberî, Muhammed b. Cerîr, Târîhu’t-Taberî (Târîhu’l-ümem ve’l-mülûk), tahkik Muhammed Ebü’l-Fazl İbrâhîm, Beyrut, Dârü’t-türâs, 2. baskı, 1387 h.k.
  • Âmilî, Seyyid Ca‘fer Murtazâ, es-Sahîh min sîreti’n-nebiyyi’l-a‘zam, Kum, Dârü’l-hadîs, 1. baskı, 1385 h.ş.
  • Askerî, Seyyid Murtazâ, Sakîfe: Berresî-yi nehve-yi şeklgîrî-yi hokûmet pas ez vefât-i Peygamber, haz. Mehdi Deştî, Kum, Dânişgede-yi Usûlü’d-dîn, 1387 h.ş.
  • ‘Ayyâşî, Muhammed b. Mes‘ûd, Tefsîrü’l-‘Ayyâşî, Tahran, el-Matba‘atü’l-‘ilmiyye, 1. baskı, 1380 h.k.
  • Gülâmî, Yûsuf, Pas ez gurûb, tahlîl-i rokhadhâ-yi pas ez vefât-i Peygamber (s.a) tâ pâyân-i asr-i sevvomin zemândâr, Kum, Neşr-i Necmü’l-Hüdâ, 1388 h.ş.
  • Kummî, Şeyh Abbas, Muntehâ’l-âmâl, Kum, Delîl-i Mâ, 1. baskı, 1379 h.ş.
  • Kulaynî, Muhammed b. Ya‘kûb, el-Kâfî, tahkik ve tashih Ali Ekber Gaffârî ve Muhammed Âhûndî, Tahran, Dârü’l-kütübi’l-İslâmiyye, 4. baskı, 1407 h.k.
  • Madelung, Wilferd, Jânşînî-yi Hazret-i Muhammed (s.a): Pajûhesî pîrâmûn-i hilâfet-i naxostîn, terc. Ahmed Nemâyî, Cevâd Kâsemî, Muhammed Cevâd Mehdovî, Haydar Rezâ Zâbet, Meşhed, Bunyâd-i Pajûheşhâ-yi İslâmî-yi Âstân-i Kudds, 1377 h.ş.
  • «مراسم سالروز رحلت پیامبر اکرم(ص) در خارج از کشور», Haber Ajansı Mehr, yayımlanma tarihi: 22 Âzar 1394 h.ş., ziyaret tarihi: 6 Dey 1402 h.ş.
  • Mes‘ûdî, Ali b. Hüseyin, Murûcü’z-zeheb ve me‘âdinu’l-cevher, tahkik Es‘ad Dâğır Yûsuf, Kum, Müessese-yi Dârü’l-hicre, 1409 h.k.
  • Mes‘ûdî, Ali b. Hüseyin, İsbâtü’l-vasıyye li’l-İmâm Alî b. Ebî Tâlib (a.s), Kum, Neşr-i Ensârîyân, 1384 h.ş.
  • el-Ansârî, Muhammed Hasan Abdülkadir, ‘Umâre ve tevsi‘atü’l-mescidi’ş-şerîfi’n-nebevî abra’t-târîh.
  • el-Muzaffer, Abdülvâhid, Vefâtü’n-Nebî (s.a), Kum, İntişârâtü’l-Mektebeti’l-Hayderiyye, 1. baskı, 1386 h.ş.
  • Mekârim Şîrâzî, Nâsır, Nehcü’l-belâğa bâ terceme-yi fârsî-yi revân, tahkik Muhammed Ca‘fer İmâmî, Muhammed Rezâ Âştîyânî, Kum, Medrese-yi İmâm Alî b. Ebî Tâlib (a.s), 1384 h.ş.
  • Mehdî, Abdüzzehrâ, el-Hucûm alâ beyti Fâtıma, Tahran, İntişârât-i Berg-i Rızvân, 1425 h.k.
  • Necmî, Muhammed Sâdıḳ, «داستانی دروغین درباره پیامبر اعظم(ص)», Faslname-yi Mîqât-i Hac, sayı 58, Zemistan 1385 h.ş.
  • Necmî, Muhammed Sâdıḳ, Edvâ’ alâ’s-sahîhayn, Kum, Müessese-yi Ma‘ârif-i İslâmiyye, 1419 h.k.
  • en-Na‘levânî el-‘Askalânî, Nizâr, Vefâtü’n-Nebî (s.a) ve azlametü’l-Medîne, Beyrut, Dârü’l-Minhâc, 1434 h.k.
  • Vâkıdî, Muhammed b. Ömer, el-Meğâzî li’l-Vâkıdî, tashih Marsden Jones, Beyrut, Müessese-yi el-A‘lemî li’l-matbû‘ât, 1409 h.k.
  • «وفاة رسول الله (ص) و موضع قبره», Bâzâr-i Kitâb-i Kâ’imiyye, ziyaret tarihi: 17 Dey 1402 h.ş.
  • Ya‘kûbî, Ahmed b. Ebî Ya‘kûb, Târîhu’l-Ya‘kûbî, Beyrut, Dâr Sâdır, 1. baskı, t.y.
  • «[Photos Mourning of Imam Ali’s (AS) shrine servants on the occasion of 28th of Safar»], Haber Ajansı Şafakna, yayımlanma tarihi: 14 Eylül 2023, ziyaret tarihi: 22 Haziran 2024.
"https://tr.wikishia.net/w/index.php?title=Peygamber’in_(s.a.a)_Vefatı&oldid=99976" sayfasından alınmıştır