Müstehap Gusüller

Müstehap gusüller (Arapça: الغسل المستحب), dini açıdan farz olmayan gusüllerdir; ancak kendine has manevi getirileri vardır. İslam’da çok sayıda müstehap gusül vardır. Bu gusülleri genel olarak iki kategoriye ayırmak mümkündür: istihbab ve sevabı kati ve kesin olan gusüller; istihbab ve sevabı kesin olmayan, ancak sünnet delillerindeki müsamaha kuralına istinaden istihbabına hükmedilen ve reca (ümit) kastıyla yapılan gusüller.

En önemli müstehap gusül Cuma guslüdür.

Müstehap Gusüllerin Türleri

İslam fıkhında, farklı zaman ve mekânlara has olarak ya da bazı işler için yapılacak gusüller öngörülmüştür. Gusüller arasında altı tanesi farz gusüllerdir; ancak üstehap gusüllerin sayısı yüze kadar çıkmaktadır. müstehap gusülleri de iki bölüme ayırmak mümkündür: müstehap oldukları kesin ve kati olan gusüller; sünnet delillerindeki müsamaha kuralına göre ümit ve sevap alma kastıyla yapılan gusüller.

1. Müstehap ve sevabı güvenilir hadislerle ispat olunmuş gusüller şunlardan ibarettir:

• Cuma guslü: Vakti Cuma günü sabah ezanından, öğlen vaktine kadardır. Bazıları akşam ezanına kadar alınabileceğini ileri sürmüştür.
• Ramazan ayının birinci, on yedinci, on dokuzuncu, yirmi birinci, yirmi üçüncü ve yirmi dördüncü gecelerinin guslü.
• Fıtır bayramı, Kurban bayramı, Gadir bayramı gusülleri: Vakti sabah ezanından akşam ezanına kadardır. Bayram namazından önce alınmaları daha güzel olanıdır.
• Zilhicce ayının sekiz ve dokuzuncu gününün gusülleri. Dokuzuncu günün guslünü öğlen vakti almak güzeldir.
• Ölünün bedeni soğumuşsa ve etrafında kişiler ölüye temas etmiş veya ölüye dokunmuşlarsa, dokunan kişinin ölüye dokunma guslü alması farz olur. Dokunma Meyyit guslünden sonra gerçekleşmişse, ölüye dokunma guslü alınmasına gerek yoktur.
• Hac ve Umre için ihrama girmeden önce.
• Mekke haremine giriş guslü.
• Mekke’ye giriş guslü.
• Kabe’yi ziyaret guslü.
• Kabe’ye giriş guslü.
• Hacda Kurban kesme guslü.
• Hacda saçları traş etme guslü.
• Medine-i Münevvere’ye giriş guslü.
• Medine-i Münevvere haremine giriş guslü.
• Hz. Resulullah’ın (s.a.a) kabri şeriflerinin ziyaretine veda guslü.
• Düşmanlarla mübahale etmek için gusül.
• İstihare için gusül.
• İstiska (yağmur yağması) için gusül.
  

2. Rivayeler açısından çok sağlam senetleri olmayan, ancak sünnet delillerindeki müsamaha kuralına istinaden istihbabına hükmedilen ve reca (ümit) kastıyla yapılan bazı gusüller vardır. Onlardan bazıları şunlardır:

• Ramazan ayının bütün tek (1, 3, 5, 7, 9…) gecelerinde, son on gecesinin tamamında ve yirmi üçüncü gecenin sonlarına doğru alınan gusül.
• Zilhicce ayının yirmi dördüncü gününün guslü.
• Nevruz günü, Şaban ayının on beşinci gecesi, Rebiülevvel ayının dokuz ve on yedinci günlerinde ve Zilkade ayının yirmi beşinci günü (Dehvu’l Arz).
• Kocası dışındakiler için güzel koku süren kadının guslü.
• Sarhoş halde uyuyan kişinin guslü.
• İdam edilen kişiyi izlemeye giden ve idamı izleyen kişinin guslü.
• Masumların (a.s) uzak veya yakından ziyaretine giden kişinin guslü. Eğer gün içinde birkaç kez ziyaret edilmişse, bir gusül yeterlidir.
  

Gusülle Namaz Kılmak

Tüm müçtehit ve taklit mercilerin fetvasına göre, cenabet guslü (boy abdesti) ile namaz gibi abdeste gerek duyan tüm ibadetler için abdest alınmadan ibadet edilebilir.

Ayetullah İmam Humeyni, Ayetullah Hamanei, Ayetullah Safi, Ayetullah Subhani, Ayetullah Gulpaygani, Ayetullah Fazıl ve Ayetullah Behçet'in fetvasına göre, her kim cenabet guslü almışsa, namaz için abdest almamalıdır. Hayız, nifas ve istihaze gibi diğer gusüllerle namaz kılınamaz ve abdest alınması gerekir. Yine müstehap gusüllerle namaz kılınamaz (abdest alınması gerekir).

Ayetullah Vahit Horasani, Ayetullah Sistani, Ayetullah Nuri Hemedani, Ayetullah Tebrizi ve Ayetullah Hoi’nin fetvasına göre, her ne kadar abdest almak müstehap ihtiyat gereği olsa da mutevessite istihaze dışındaki tüm farz gusüllerle abdest almadan namaz kılınabilir. Yine bu müçtehitlerin fetvasına göre her ne kadar müstehap ihtiyat gereği abdest alınması gerekse de birinci kategorideki gusüllerle de namaz kılınabilir. Ayetullah Şübeyri Zencani’nin fetvasına göre farz olan tüm gusüllerle (istihaze guslü dışında) ve birinci kategorideki gusüllerle her ne kadar müstehap ihtiyat gereği abdest alınması gerekse de namaz kılınabilir.

Ayetullah Mekarim Şirazi’nin fetvasına göre, ister cenabet guslü olsun, ister olmasın, ister farz gusül olsun, ister müstehap, her gusülle namaz kılınabilir ve abdest almaya gerek yoktur; ancak müstehap ihtiyat gereği mükellefin abdest de alması gerekir.

Bir Gusülle Birkaç Müstehap Guslü Niyet Etmek

Eğer birey için birkaç müstehap gusül söz konusu olursa, bir niyetle hepsini yerine getirebilir. Ama eğer gusül verilmiş ölüye dokunmak gibi mükellefin yaptığı işlerle müstehap olan gusüllerde, bir guslün yetip yetmemesi konusunda fakihler arasında ihtilaf vardır.

Bibliyografi

• el-Urvetu’l Vuska, Seyyid Muhammed Kazım Tabatabai Yezdi, Müessese en-Neşri İslami, Kum.
• Tevzihu’l Mesail-i Meraci, Defter-i İntişarat-ı İslami.