Vakıf
 | Bu makale konuyu genel bakımdan ele almış açıklayıcı bir amaçla yazılmıştır ve fıkhi hükümleri ayrıntılı olarak anlamak için yeterli değildir. |
| Fıkıh Hükümlerı |
|---|
 |
Vakıf (Arapça: وَقف), insanların veya belli bir grubun faydalanabilmesi için bir sözleşme ile hibe edilen (vakfedilen) mallardır. Vakıfta ne vakfedenin ne de vakıftan yararlanan kimselerin vakıf malını satmak veya bunu birine devretme hakkı bulunmamaktadır. Kur’an-ı Kerim vakıf etmekten açıkça bahsetmemiştir. Rivayetlerde “Sadaka-i Cariye” (devamlı sadaka) olarak geçmektedir. Vakıfların tarihi İslam öncesine kadar uzanmaktadır. Elbette vakfetme, Hz. Peygamber (s.a.a) döneminde sahabeler arasında yaygınlaşmıştır ve çeşitli kaynaklarda Hz. Peygamber (s.a.a) ve İmam Ali’nin (a.s) vakfiyelerinden bahsedilmektedir.
Fıkıh kitaplarında vakfın İslam’a göre sahih olma şartları ve kaideleri belirtilmektedir. Vakıf, özel vakıf ve genel vakıf olmak üzere ikiye ayrılır.
Cami, medrese, kütüphane, hastane ve türbe yapımı vakfiye işlevinde kullanılmıştır. Çeşitli İslam ülkelerinde vakıf yönetimine yönelik idari kuruluşlar bulunmaktadır.
Fıkhi Tanımı ve Türleri
Fıkıhçılar açısından vakıf, bir malın sadece vakfedilen kimselerin yararına kullanılmak üzere verildiği özel bir sözleşmedir.[1] Meselâ, yalnızca fakirlere bir yer verilir ve böylece fakirler ondan faydalanırlar ancak söz konusu bu mekânı taraflardan biri alıp satamazlar.[2] Vakfiyede vakfedilen mal vakfedenin mülkiyetinden çıkar[3] ve ne kendisi ne de kendisine bağışlanan kimseler vasiyet edilen mülkü satma veya başkasına verme hakkına sahip değildirler.[4]
Vakıf, “Sadaka-i Cariye” (devamlı sadaka) olarak da bilinir.[5] Hadislerde de geçmekte olan bu terim[6] faydaları devamlılık arz eden bir amel olduğundan bu isimle anılmaktadır.[7]
Genel Vakıf ve Özel Vakıf
Fıkıh kitaplarında vakıf, genel vakıf ve özel vakıf olmak üzere iki türe ayrılır. Genel bir amaç için veya bir grup için yapılan vakfa genel vakıf denir; talebeler için medrese, hastane, ilim ehli için veya yoksullar için mali bağışlar ve benzeri hayır işleridir. Özel vakıf belli bir amaç için veya belirli bir gruba özel bir bağış için ayrılan vakıftır; Belirli bir kişi veya kişilere yer tahsis edilmesi bu vakıf türüne örnek gösterilebilir.[8]
Yeri ve Önemi
Vakıf, fıkhi mevzularından biridir. Fıkıh kitaplarında doğruluğu (sahihliği) ve şartları tartışılmaktadır.[9] Rivayet kitaplarında vakıf, sadaka, hibe (hediye) ve benzeri terimlerle birlikte geçmektedir.[10]
Kur’an-ı Kerim’de vakıf ibaresi geçmez. Ancak Ayetü-l Ahkam kitaplarında vakıf, “سُکنیٰ” Sûkna (belirli bir süre için bir maldan faydalanmak), sadaka ve hibe (hediye) başlıkları altında yer almaktadır. Ayrıca munceze (karşılık alınmadan başkasına verilen mal) başlığı altında da yer almakta ve Kur'an ayetlerinde geçen infak ya da sadaka olarak verilen mal gibi bazı kavramlara örnek olarak kabul edilmektedir.[11]
Rivayetlere göre müminin verdiği sadaka-i cariye (vakıf) ölümünden sonra da devam eden ve kendisi için sevap bakımından faydalı olacak amellerden biridir.[12] Bunun yanı sıra söz konusu rivayetlerde vakıf kelimesi daha az kullanılmıştır ve bunun yerine daha çok sadaka ibaresi yer almaktadır. Sadaka daha yaygındır.[13] Ayrıca vakfiye kaideleri ile ilgili olarak vakıf terimi geçmektedir.[14]
Vakıf, Müslümanlar arasında en tartışılmış konulardan biridir ve bu alanda fıkhî yazıların yanı sıra müstakil olarak yalnızca bu konu üzerine birçok kitap ve makale kaleme alınmıştır. Seyit Ahmet Seccadi'nin kaleme aldığı Vakfiye Kaideleri kitabında vakfiye alanında yazılmış kitap, makale, tez, el yazması, haber ve dergi gibi 6239 eser tanıtılmaktadır.[15]
Tarihçesi
Vakfın uzun bir geçmişi olduğu kabul edilir ve İslam'dan önce var olduğu söylenir.[16] Ancak İslam'dan sonra Peygamber Efendimiz (s.a.a) döneminden itibaren vakfiye Müslümanlar arasında yaygınlaştı.[17] Peygamber (s.a.a) kendi mülkünden bir kısmını vakfetmiştir.[18] Bunlardan ilki de İbnü-s Sebil (kalacak yeri olmayanlar) için bağışladığı arazisidir.[19] Sahabeler arasında maddi durumu müsait olup da hiçbir şey vakfetmeyen hiç kimsenin olmadığı da Cabir bin Abdullah Ensari'den rivayet edilmiştir.[20]
Masum İmamlar arasında İmam Ali (a.s) en çok vakfiyeye sahip imamdır.[21] İbn-i Şehr Aşub'a göre İmam Ali (a.s) Yenba'da (یَنبَع) yüz çeşme inşa etti ve bunları hacılara vakfetti. Ayrıca Kûfe ve Mekke yolunda kuyular kazarak vakfetti. Ayrıca Medine, Mikat, Kûfe ve Basra'da da mescitler inşa ettirerek vakfetti.[22]
Daha sonra Müslüman vakıfları o kadar genişledi ki, Ben-i Umeyye döneminde bunları yönetmek için bir teşkilat kuruldu ve bu dönemden itibaren vakıfların idaresini devlet devralmış oldu.[23]
Faaliyetleri
Vakıfla ilgili bazı yazılarda vakfın ekonomik ve sosyal etkilerinden de bahsedilmiştir.[24] Tarihî rivayetlere göre vakıflardan bazıları ve kullanım alanları şunlardır: Cami, medrese, kütüphane, hastane, tımarhane, su rezervuarı ve su çeşmeleri yapımı; fakir, yetim, özürlü ve mahkûmların bakımı ve ulemanın geçimlerinin sağlanması için kullanılmıştır.[25] Bu nedenle vakıfların sosyal güvenlik, sağlık, temizlik, ilaç, ilim ve fennin gelişmesinde önemli rol oynadığı söylenmektedir.[26]
Bazıları vakfın işlevlerini tarihsel çalışmalara dayanarak aşağıdaki gibi dört kola ayırmışlardır:
- Kültürel Faaliyetler; medreselerin, kitapların ve kütüphanelerin temin edilmesi bunlara örnektir.
- Sağlık Faaliyetler; Hastane, tımarhane ve hamam inşa edilmesi gibi vakfiyelerdir.
- Sosyal Faaliyetler; Kervansaray, köprü, misafirhane, su deposu, su çeşmesi ve fabrika inşaatı bunlara örnek olarak gösterilebilir.
- Dini Faaliyetler; Cami ve türbe inşa etmek gibi faaliyetlerdir.[27]
Günümüzde Şii kültüründe imamların türbeleri, camiler ve ilahiyat o dini medreseler gibi mukaddesata dayalı yerler öncelikli olarak söz konusu bu yerlere yapılan bağış gelirleriyle işletilmektedir.
Vakıfların İdaresi
kitabının İsfahan'daki dini medreseye vakfedilmesi için yazılan vakfiye senedi.]]
Vakıfların İslam topraklarında gitgide genişlemesi, Müslüman ülkelerin devlet kurumlarında vakıflar idaresi gibi kurumların kurulmasına neden olmuştur. Bu meselenin çok eskilere dayanan bir geçmişi vardır ve tarihi rivayetlere göre Emeviler dönemine kadar dayanmaktadır. Bu dönemde Basra şehrinin hâkimi Tevbe bin Nemir, vakıfların tescil edilmesini emretmiştir. Yine bu kişi aynı zaman diliminde şehirde Vakıflar Divanı’nı (Mahkemesi) kurdu.[28]
İlhanlılar döneminde yüksek hâkimler nezaretinde faaliyet gösteren "Vakıflar İdaresi" adlı bir teşkilat bulunmaktaydı;[29] İran'da ilk defa Safevi döneminde vakıfları yönetmek için ayrıca bir teşkilat kuruldu. Bu idare büyük şehirlerde "Vakıflar Temsilcisi" olarak adlandırılan temsilcileri vardı.[30]
Çeşitli İslam ülkelerinde vakıf yönetimi için özel teşkilatlar bulunmaktadır. Bu teşkilatlardan bazıları şunlardır: İran Vakıf ve Yardım Kuruluşu,[31] Şii Vakıf Mahkemesi ve Irak Sünni Vakıf Mahkemesi,[32] Mısır Vakıflar Temsilciliği,[33] Kuveyt Vakıflar Temsilciliği dahil olmak üzere vakıf yönetimi için özel kuruluşlar vardır. Vakıflar ve İslami İşler[34] ve Suudi Arabistan Vakıflar Yüksek Konseyi.[35]
Vakfın Salahiyet Koşulları
Fıkıhçılar, vakfın salahiyeti (geçerliliğinin) şartlarını şu dört konuda belirlemişlerdir: vakfedilen mal, vakıf (vakfeden), kendisine vakfedilen kimse ve vakfedilme eylemi.
Vakfedilen Mal
Vakfedilecek mal şu dört şartı sağlamalıdır:
- Vakfedilecek malın kime ait olduğunun belli olması kesinlikle şarttır. Bu durumda vakfedilmek için hangi malın kastedildik kazanmadan başkasının tasarrufunda olan bir mal hatta mal sahibi istese de vakfedemez.
- Sahiplenilme niceliğine sahip olması şartı: Bu koşul göz önünde bulundurulduğunda örneğin bir domuz vakfedilemez; çünkü bir Müslüman bir domuzu sahiplenemez.
- Kullanılabilir olması ve bu şekilde mülkün aslı zarar görmemesi şartı: Bu şarta bağlı olarak para bağışlanamaz; çünkü bu paranın kullanılması durumunda vakfiyenin aslı ortadan kaybolur.
- Vakıf malını vakfedenden almak caizdir. Dolayısıyla vakfeden kişi bir başkasına ait olan malı vakfedemez; söz konusu bu o malı almak caiz değildir.[36]
Vakfeden
Vakfeden kişi baliğ (olgun) olmalı, akli yönden gelişmiş ulaşmış olmalı ve ayrıca malı üzerinde tasarruf hakkı olmalıdır.[37]
Kendisine Mal Vakfedilen Kimse
Kendisine vakfedilen kişinin, belirli bir kişi veya kişilerin olması gerekir ve kendisine vakfedilmesinin dinen haram olmamalıdır. Bu şartlar altında doğmamış birine vakfedilemez. Ayrıca eşkıyalara ve kendileriyle harp edilen kâfirlere de adanamaz; çünkü söz konusu şahıslara vakfedilmesi haramdır.[38]
Vakıfetme
Vakfetme ameli aşağıdaki koşulları sağladığında sahihtir:
- Kalıcı olması: Yani kısa geçici süreli olmamalıdır. Bu nedenle belirli bir süre için bir malı vakfetmek doğru değildir. Ayrıca belirli bir kişiye vakfetmek de doğru değildir; çünkü kendisine mal vakfedilen kişinin ölümü ile vakfiye sona erer.
- Eyleme geçebilme: Yani vakfın şekli geleceğe dönük (mesela iki ay sonrasına) olamaz.
- Mülkün devredilmesi: Vakfedilen mal vakfedilenden alınmadıkça vakfiye hükmünde değildir ve o şey henüz mal sahibine aittir.
- Vakfeden tarafın vakfettiği mülkünün elinden çıkması gerekir. Bu durumda hiç kimse malını kendisine vakfedemez.[39]
Hükümler
Vakıfla ilgili bazı hükümleri konu alan ve “توضیحالمسائل” (Tevzihu-l Mesail) kaynağına dayanan hükümlerden bazıları şunlardır:
- Vakfedilen mülk vakfedenin mülkiyetinden çıkarılırsa vakfeden kimse söz konusu malı satamaz, devredemez ve hiç kimse bu maldan miras alamaz.
- Vakfedilen mülk satın alınamaz veya satılamaz.
- Bazı merci taklitlerin fetvasına göre mülkün vakfedilmesi için akit okunması gereklidir; Ama bu akdin Arapça olma zorunluluğu bulunmaktadır. Bunun yanı sıra diğer bazı merci taklitler akdi okumayı gerekli görmezler ve bir vakıfname yazıldığında veya vakfetmek anlamına gelen bir eylem yapıldığı anda vakfın sahih olduğunu belirtmektedirler.
- Bazı merci taklitlerin fetvasına göre vakfedilen mal ister genel olsun isterse kişilere özel vakıf, kendisi için vakfedilen kimselerin bu vakfiyeyi kabul etmesi şartı aranmaz. Ancak bazı merciler de vakfedilen mülk belirli kişi veya kişileri kapsamaktaysa bu mülkü vakfiye olarak kabul etmenin şart koşulduğunu belirtmektedirler.
- Bir kimse bir malı kendi kendine vakfedemez. Elbette bu kimse örneğin fakirlere para vakfederse ve daha sonra kendisi de fakirleşirse o vakfiyenin nimetlerinden faydalanabilir.
- Vakıf mülkü zarar gördüğü için vakfiye özelliğini kaybetmez; Ancak tamir edilebilir durumdaysa tamir edilmelidir. Tamiri mümkün değilse bu mülk satılarak parası vakfeden kimsenin düşüncesine en yakın işe harcanmalıdır. Bu da mümkün değilse para hayır işlerine harcanmalıdır.[40]
Kaynakça
- ↑ Bakınız Muhakkık Hilli, Şerayi’ü-l İslam, 1408, cilt 2, s. 165; Allama Hilli, Tahrir al-Ahkam al-Shari'a, 1420 (H. Kameri), cilt 3, s. 289.
- ↑ Meşkini, Mestilhatü-l Fıkh, 1428 H., s. 567.
- ↑ Muhakkık Hilli, Şerayi’ü-l İslam, 1408, cilt 2, s. 171.
- ↑ Meşkini, Mestilhatü-l Fıkh, 1428 H., s. 567.
- ↑ Meşkini, Mestilhatü-l Fıkh, 1428 H., s. 567; Bakınız Tebatebai Yazdi, Completion of el-Urva el-Vaski, Daveri Kitabevi, cilt 1, s.184.
- ↑ Kuleyni, el-Kafi, 1407 (H. Kameri), cilt 7, s. 57.
- ↑ Tebatebai Yazdi, el-Urva el-Vaski'nin Tamamlanması, Daveri Kitabevi, cilt 1, sayfa 184.
- ↑ Canati, Hukuk Dönemleri ve Gelişmeleri, s. 433.
- ↑ Örneğin, bkz. Muhakkık Hilli, Şerayi’ü-l İslam, 1408, cilt 2, sayfa 165-176; Tebatebai Yazdi, Tekmilü-l Urva el-Vaski, Daveri Kitabevi, Cilt 1, sayfa 184-274.
- ↑ Bakınız Saduk, hukukçuya katılmıyorum, H. 1413, cilt 4, s. 237; Kuleyni, el-Kafi, 1407 (H. Kameri), cilt 7, s. 30.
- ↑ Bakınız Fazel Mekdad, Kanz al-Irfan, Maktab al-Mortazaviyyah, cilt 2, s. 113.
- ↑ Örneğin, bakınız: İbn Ebi Cumhur, Avali al-Ali, 1405 (H. Kameri), cilt 3, s. 260.
- ↑ Tebatebai Yazdi, el-Urva el-Vaski'nin Tamamlanması, Daveri Kitabevi, cilt 1, s. 189.
- ↑ Örneğin, bkz. Sadık, Ben Yahdhra al-Fakih değilim, 1413 (H. Kameri), cilt 4, s. 237-243; Kuleyni, el-Kafi, 1407 (H. Kameri), cilt 7, s. 35-38.
- ↑ Talei, "Vakıf Referanslarının Tanıtımı ve Eleştirisi", s. 25.
- ↑ Asili, "Vakıf Bibliyografyası", s. 107.
- ↑ Salimifar, Bağışa ve sosyo-ekonomik etkilerine bir bakış, 1370, 57, 66.
- ↑ Bakınız: İbn Hayyun, Du'aim al-Islam, 1385 (H. Kameri), cilt 2, s. 341.
- ↑ Salimifar, Bağışa ve sosyo-ekonomik etkilerine bir bakış, 1991, 55.
- ↑ İbn Ebi Cumhur, Avali al-Alali, 1405 (H. Kameri), cilt 3, s. 261.
- ↑ Salimifar, Bağışa ve sosyo-ekonomik etkilerine bir bakış, 1991, 59.
- ↑ Bkz. İbn Şehr Ashob, Menakib Alabi Talib, 1379 (H. Kameri), cilt 2, 123.
- ↑ Salimifar, Vakıf ve sosyo-ekonomik etkilerine bir bakış, 1370, 69-70.
- ↑ Örneğin, bkz. el-Kahf, el-Vakf el-Islami, 1421 (H. Kameri), s. 66-72; Salimifar, Vakıf ve sosyo-ekonomik etkilerine bir bakış, 1370, s. 144-158.
- ↑ Salimifar, Vakıf ve sosyo-ekonomik etkilerine bir bakış, 1370, s. 145-146.
- ↑ Bkz. Salimifar, bağışa ve sosyo-ekonomik etkilerine bir bakış, 1370, s. 144-158.
- ↑ Asili, "Vakıf Bibliyografyası", s. 108.
- ↑ Salimifar, Bağışa ve sosyo-ekonomik etkilerine bir bakış, 1991, 69.
- ↑ Asili, "Vakıf Bibliyografyası", s. 107.
- ↑ Asili, "Vakıf Bibliyografyası", s. 108.
- ↑ Salimifar, Vakıf ve sosyo-ekonomik etkilerine bir bakış, 1991, s. 94-95.
- ↑ Vakıf Kuruluşu, Irak'ta Bağış ve Yardım Yönetim Sistemine Giriş, 2017, s. 80. http://vaghflib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/508
- ↑ Bağış Kuruluşu, Mısır'daki Bağış ve Yardım Yönetim Sistemine Giriş, 2017, s. 82. http://vaghflib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/511
- ↑ Bağış Kuruluşu, Kuveyt'te Bağış ve Yardım Yönetim Sistemine Giriş, 2017, s.66. http://vaghflib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/520
- ↑ Bağış Organizasyonu, Suudi Arabistan'da Bağış ve Yardım Yönetim Sistemine Giriş, 2017, s.83. http://vaghflib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/556
- ↑ Muhakkık Hilli, Şerayi’ü-l İslam, 1408, cilt 2, s. 166-167.
- ↑ Muhakkık Hilli, Şerayi’ü-l İslam, 1408, cilt 2, s. 167.
- ↑ Muhakkık Hilli, Şerayi’ü-l İslam, 1408, cilt 2, s. 168.
- ↑ Muhakkık Hilli, Şerayi’ü-l İslam, 1408, cilt 2, s. 170-171.
- ↑ Bani Hashemi Humeyni, Explanation of Matters References, 1409 (H. Kameri), cilt 2, s. 630-638.
Bibliyografya
- İbn-i Ebi Cumhur, Muhammed ibn Zeyneddin, Avali al-'Ali al-'Aziziyya fi al-Ahadis al-Diniyyah, Düzenleyen Muctaba al-*Iraki, Kum, Dar al-Seyyid al-Shuhada, 1405 (H. Kameri).
- İbn Hayyun, Nu'man ibn Muhammed, Du'aim al-Islam, Asif Faizi, Kum, el-Bayt Foundation, 1385 (H. Kameri) tarafından düzeltildi.
- Asili, Susan, "Vakıf Bibliyografyası", Ebedi Miras, No. 4, 1373.
- Al-Kabisi, Mohammad Obaid, İslam Hukukunda Vakıf Kuralları: Hukuk, Hukuk, Yargı, Ahmed Sadeghi Goldar, Mazandaran *Eyaleti Hac ve Vakıflar ve Hayır İşleri Genel Müdürlüğü, ilk baskı, 1985.
- Bani Haşimi Humeyni, Seyyed Mohammad Hussein, Kum Ruhban Okulu Muallimler Cemiyeti'ne bağlı İslami Yayınlar Ofisi *Taklid, Kum'un on altı büyük otoritesinin fetvalarına göre yetkililerin meselelerinin açıklaması, sekizinci baskı , 1424 H.
- Tony, Izz al-Din ve Khalid Shoaib ve Obaidullah Atiki, Dictionary of Vakf Terimleri, çeviren Abbas Ismaili Zadeh, *Meşhed, Astan Kuds Razavi Araştırma Vakfı, 2009.
- Vakıf ve Yardım Kuruluşu; Kalkınma ve Destek Yardımcısının Yenileme ve Dönüşüm Ofisi, Irak, Tahran, Vakıf ve Yardım *Kuruluşu Yayıncılık Şirketi'nde Bağış ve Yardım Yönetim Sistemine Giriş, Birinci Baskı, 2017.
- Vakıf ve Yardım Kuruluşu; Kalkınma ve Destek Yardımcısının Yenileme ve Dönüşüm Ofisi, Suudi Arabistan, Tahran, *Bağış ve Yardım Kuruluşu Yayıncılık Şirketi'nde Bağış ve Yardım Yönetim Sistemine Giriş, Birinci Baskı, 2017.
- Vakıf ve Yardım Kuruluşu; Kalkınma ve Destek Yardımcısının Yenileme ve Dönüşüm Ofisi, Kuveyt, Tahran, Bağış ve *Yardım Kuruluşu Yayıncılık Şirketi'nde Bağış ve Yardım Yönetim Sistemine Giriş, Birinci Baskı, 2017.
- Vakıf ve Yardım Kuruluşu; Kalkınma ve Destek Yardımcısının Yenileme ve Dönüşüm Ofisi, Mısır, Tahran, Bağış ve *Yardım Kuruluşunun Basım ve Yayın Şirketi, Birinci Baskı, 2017'de Bağış ve Yardım Yönetim Sistemine Giriş.
- Sobhani, Cafer, İslami Şeriat'ta bağış kuralları, Kum, İmam Sadık Enstitüsü, ilk baskı, 1438 (H. Kameri).
- Salimifar, Mostafa, Bağışa ve sosyo-ekonomik etkilerine bir bakış, Meşhed, Astan Kuds Razavi Araştırma Vakfı, birinci baskı, 1991.
- Saduk, Mohammad Ibn Ali, Man La Yahdhra al-Fakih, Ali Ekber Ghaffari tarafından araştırma ve düzeltme, Kum, Kum *Ruhban Okulu Öğretmenleri Cemiyeti'ne bağlı İslami Yayınlar Ofisi, ikinci baskı, H. 1413.
- Talei, Abdolhossein, "Vakıf Referanslarının Girişi ve Eleştirisi", Bilgi ve İletişim Kitabının Eleştirisi, No. 9, 2016.
- Tebatebai Yazdi, Seyyed Mohammad Kazem, el-Urva el-Vaski'nin Tamamlanması, Daveri Kitabevi.
- Allama Hilli, Hassan Ibn Yusuf, Tahrir al-Ahkam al-Sharia on se Imamyya dini, araştırma / düzeltme, İbrahim *Bahadori, Kum, İmam Sadık Enstitüsü, ilk baskı, 1420 (H. Kameri).
- Fadhil Mikdad, Mikdad bin Abdullah, Kuran Fıkhında Tasavvuf Hazinesi, Tahran, Mortazavi Kütüphanesi.
- Kuleyni, Mohammad Ibn Ya'kub, el-Kafi, Ali Ekber Ghaffari tarafından araştırma ve düzeltme, Tahran, İslam Kütüphanesi, dördüncü baskı, 1407 (H. Kameri).
- Muhakkık Hilli, Ca'far ibn Hassan, Helal ve Haram konularında Şeriat el-İslam, Abdul Hussein Mohammad Ali Bakal tarafından araştırma ve düzeltme, Kum, Ismailian, ikinci baskı, 1408 (H. Kameri).
- Meşkini, Mirza Ali, Fıkıh Şartları, Kum, El-Hadi, 1428 (H. Kameri).