Haramla Karışık Mal
 | Bu makale konuyu genel bakımdan ele almış açıklayıcı bir amaçla yazılmıştır ve fıkhi hükümleri ayrıntılı olarak anlamak için yeterli değildir. |
| Fıkıh Hükümlerı |
|---|
 |
- Şüpheli malla karıştırılmamalıdır.
Haramla karışmış mal (Arapça: المال المخلوط بالحرام) veya helal olan bir malla haram malın karışımı (Arapça: المال الحلال المخلوط بالحرام), bir kısmı şer'î yollarla, bir kısmı ise gayrimeşrû yollarla elde edilmiş maldır.[1] Bu tür mal ile şüpheli mal arasındaki fark, şüpheli malda haramla karışma ihtimali konusunda tereddüt bulunmasıdır.[2]
İslam fıkhına göre, helal ile haramın karıştığı bir malda tasarruf caiz değildir.[3] Şii fakihlerinin görüşüne göre, eğer haram malın miktarı ve sahibi biliniyorsa, bu malın sahibine iadesi farzdır.[4] Fakat eğer haram malın miktarı belli ama sahibi meçhulse, bazı fakihlerin fetvasına göre bu miktar, sahibi adına sadaka verilmelidir. Ve vacip ihtiyat gereği bu işlem için şer'i hakimin izni alınmalıdır.[5]
Buna karşılık, eğer malın sahibi biliniyor ancak miktarı bilinmiyorsa, bazı fakihlerin açık beyanına göre onun rızası alınmalı; eğer razı olmazsa, ona kesin olarak ait olduğu bilinen miktar verilmelidir.[6]
Ne miktarı ne de sahibi belli değilse, Şii fakihleri bu durumu yedi durumda humus vermenin vacip olduğu örneklerden biri saymışlardır.[7] Bu fetva, Şii müçtehitlerin yaygın görüşüdür.[8] Ayrıca, Ehl-i Sünnet'e göre haramla karışmış malın humusunun verilmesinin farz olmadığı belirtilmiştir.[9]
Eğer haramla karışık maldan humus verildikten sonra sahibi ortaya çıkarsa, bazı taklit mercilerine (İmam Humeyni, Seyyid Ali Sistani, Mekarim Şirazi) göre vacip ihtiyat gereği onun hakkı kadar verilmelidir. Ancak Seyyid Ebü'l-Kasım Hoyi, Gulpayegani, Eraki ve Mirza Cevad Tebrizi gibi âlimlere göre bir şey verilmesine gerek yoktur.[10]
Kaynakça
- ↑ bkz. Ḥüseyinʿalī Muntaẓarī, Mabānī-i Fıkhī-yi Ḥükūmat-i İslāmī, 1409 h.k, c. 6, s. 184.
- ↑ bkz. Ḥüseyinʿalī Muntaẓarī, Mabānī-i Fıkhī-yi Ḥükūmat-i İslāmī, 1409 h.k, c. 6, s. 184.
- ↑ bkz. Şeyh Ensārī, Kitābü’l-Ḫums, 1415 h.k, s. 111; Şehīd-i Sānī, Mesālikü’l-efhām, 1413 h.k, c. 3, s. 141.
- ↑ bkz. Baḥrānī, el-Ḥadāikü’n-nāẓıra, 1405 h.k, c. 12, s. 364; İṣfahānī, Vesīletü’n-necāt (ḥāşiye-i Gulpāyegānī ile), 1393 h.k, c. 1, s. 318.
- ↑ bkz. Ḫomeynī, Tevżīḥu’l-mesāʾil (ḥāşiyeli), 1424 h.k, ḫums bölümü, mesele 1814.
- ↑ bkz. Ḫomeynī, Tevżīḥu’l-mesāʾil (ḥāşiyeli), 1424 h.k, ḫums bölümü, mesele 1815.
- ↑ bkz. Necefī, Cevāhirü’l-kelām, 1404 h.k, c. 16, s. 69; Ḫomeynī, Tevżīḥu’l-mesāʾil (ḥāşiyeli), 1424 h.k, c. 2, s. 47.
- ↑ bkz. Müʾessese-i Dāʾiretü’l-maʿārif-i Fıkh-ı İslāmī, Ferheng-i Fıkhī-i mutābik bā mezheb-i Ehl-i Beyt (a.s), 1426 h.k, c. 3, s. 499; İṣfahānī, Vesīletü’n-necāt (ḥāşiye-i Gulpāyegānī ile), 1393 h.k, c. 1, s. 318; Ḫomeynī, Tevżīḥu’l-mesāʾil (ḥāşiyeli), 1424 h.k, ḫums bölümü, mesele 1813.
- ↑ bkz. Ensārī Şīrāzī ve diğerleri, Mevsūʿatü aḥkāmi’l-aṭfāl ve edilletühā, 1429 h.k, c. 1, s. 470.
- ↑ bkz. Ḫomeynī, Tevżīḥu’l-mesāʾil (ḥāşiyeli), 1424 h.k, ḫums bölümü, mesele 1817.
Bibliyografi
- İṣfahānī, Seyyid Ebū’l-Ḥesen, Vesīletü’n-necāt (ḥāşiye-i Gulpāyegānī ile), Ḳum, Maṭbaʿa-i Mehr, birinci basım, 1393 h.k.
- Ensārī Şīrāzī, Ḳudretullāh ve digerleri, Mevsūʿatü aḥkāmi’l-aṭfāl ve edilletühā, Ḳum, Merkez-i Fıkhī-i Aʾimme-i Aṭhār (a.s), 1429 h.k.
- Baḥrānī, el-Ḥadāikü’n-nāẓıra fī aḥkāmi’l-ʿitreti’ṭ-ṭāhire, 1405 h.k.
- Ḫomeynī, Seyyid Rūḥullāh, Tevżīḥu’l-mesāʾil (ḥāşiyeli), taḥḳīḳ ve teṣḥīḥ: Seyyid Muḥammed Ḥesen Benī Hāşimī, Ḳum, Dāfter-i Neşr-i İslāmī, sekizinci basım, 1424 h.k.
- Şehīd-i Sānī, Zeynü’d-dīn b. ʿAlī, Mesālikü’l-efhām ilā tenḳīḥi Şerāʾiʿi’l-İslām, teṣḥīḥ: Gurūh-i Pejūhiş-i Müʾessese-i Maʿārif-i İslāmī, Ḳum, Müʾessese-i Maʿārif-i İslāmī, birinci basım, 1413 h.k.
- Şeyḫ Ensārī, Murtazā, Kitābü’l-Ḫums, taḥḳīḳ: Gurūh-i Pejūhiş-i Kongre, Ḳum, Kongre-i Büzürg-dāşt-i Şeyḫ-i Aʿẓam Ensārī, birinci basım, 1415 h.k.
- Müʾessese-i Dāʾiretü’l-maʿārif-i Fıkh-ı İslāmī, Ferheng-i Fıkhī-i mutābik bā mezheb-i Ehl-i Beyt (a.s), nezāret: Seyyid Maḥmūd Hāşimī Şāherūdī, Ḳum, Müʾessese-i Dāʾiretü’l-maʿārif-i Fıkh-ı İslāmī ber mezheb-i Ehl-i Beyt (a.s), birinci basım, 1426 h.k.
- Muntaẓarī, Ḥüseyinʿalī, Mabānī-i Fıkhī-yi Ḥükūmat-i İslāmī, terceme: Maḥmūd Ṣalāvātī ve Ebū’l-fażl Şekūrī, Ḳum, Müʾessese-i Keyhān, birinci basım, 1409 h.k.
- Necefī, Muḥammed Ḥesen, Cevāhirü’l-kelām fī şerḥi Şerāʾiʿi’l-İslām, teṣḥīḥ: ʿAbbās Ḳūçānī ve ʿAlī Āḫūndī, Beyrūt, Dārü iḥyāʾi’t-türāsi’l-ʿArabī, yedinci basım, 1404 h.k.