Sahmeyn
 | Bu makale konuyu genel bakımdan ele almış açıklayıcı bir amaçla yazılmıştır ve fıkhi hükümleri ayrıntılı olarak anlamak için yeterli değildir. |
| Fıkıh Hükümlerı |
|---|
 |
Sahmeyn (Arapça: السَهْمَیْن), "iki hisse" anlamına gelir ve humusun İmam hissesi ile Seyyidler hissesine işaret eder.[1] Hisse, sözlükte "pay"[2] ve "nasip" anlamına gelir.[3]
Şii fakihlere göre humus, iki ana kısma ayrılır: İmamın payi ve seyyidlerin payi;[4]
- Seyyidler payi, cami'üş-şerait bir müctehide (yetkin müçtehid) veya onun izniyle fakir bir seyyide, yetim bir seyyide veya yolda kalmış bir seyyide verilir.
- İmam payi ise gaybet döneminde cami'üş-şerait müctehide teslim edilir veya onun izniyle uygun görülen yerlerde harcanır.[5]
Şeyh Tusi el-Mebsut adlı eserinde,[6] Şehidi Evvel el-Lum'a el-Dımaşkıyye adlı eserinde[7] ve Şehidi Sani, Şerhi Lum'a adlı eserinde[8] humusu, humus ayetine dayanarak altı kısma ayırmışlar ve bu görüşü Şiiler arasında meşhur bir görüş olarak değerlendirmişlerdir.[9] Ancak bu altı pay da esasen iki bölüme dönüşmektedir: Allah, Peygamber ve Zevil-Kurbâ hisseleri İmamın payi sayılırken; yetimler, fakirler ve yolda kalanlar için olan üç hisse, Peygamber'in (s.a.a) akrabaları için olup, bunlara Sadat payi denilir.[10]
Bu ikili bölünmenin sebebi rivayetler olarak açıklanır.[11] İmam Musa b. Cafer (a.s), bir rivayette humusu açıklayarak bir payı hâkim (imam) için, diğer payı ise Peygamber'in (s.a.a) akrabaları olan yetimler, fakirler ve yolda kalmışlar için ayırmıştır.[12]
Kaynakça
- ↑ Muḥaḳḳiḳ Ḥillī, el-Muḫtaṣar, 1418 h.k, c.1, s.63.
- ↑ Füʾād Efrām Bustānī, Ferheng-i Ebcedī, 1375 h.ş, s.503, "sahm" «سهم».
- ↑ İbn-i Fāris, Meʿceme Makāyīs el-Luġa, 1404 h.k, c.3, s.111, "sahm" «سهم».
- ↑ Ṭabāṭabāʾī Yezdī, el-ʿUrvetü’l-Vüṯḳā, 1419 h.k, c.4, s.303.
- ↑ İmām Ḫomeynī, Tavnīḥu’l-Mesāʾil, 1424 h.k, c.2, s.59.
- ↑ Şeyḫ Ṭūsī, el-Mebsūṭ fī Fıḳh el-İmāmiyye, 1387 h.k, c.1, s.262.
- ↑ Şehīd-i Evvel, el-Lumʿa ed-Dımaşḳıyye, 1410 h.k, s.55.
- ↑ Şehīd-i Sānī, er-Ravża el-Behiyye, 1412 h.k, c.1, s.137.
- ↑ Şehīd-i Sānī, er-Ravża el-Behiyye, 1412 h.k, c.1, s.137.
- ↑ Muḥammed Cevād Muġniyye, Fıḳh el-Ṣādiḳ (a.s), 1421 h.k, c.2, s.2.
- ↑ Ḥüseyn ʿAlī Muntaẕarī, el-Ḫums ve’l-Enfāl, b.t, s.261; Muḥammed Ḥasan Necefī, Cevāhir el-Kelām, 1404 h.k, c.16, s.85.
- ↑ Muḥammed b. Ḥasan Ḥurr ʿĀmilī, Tekmile el-Vesāʾil, 1418 h.k, c.2, s.146.
Bibliyografi
- Aḥmed b. Fāris, Meʿceme Makāyīs el-Luġa, Ḳum, Mekteb el-Aʿlām el-İslāmī, 1404 h.k.
- Seyyid Rūḥullāh İmām Ḫomeynī, Tavzīḥu’l-Mesāʾil, Ḳum, Dafter-i Neşriyāt-ı İslāmī-yé tâbiʿ-i Cāmeʿe-yi Muḍerrisīn-i Ḥavze-yi ʿİlmiyye-yé Ḳum, sekizinci basım.
- Füʾād Efrām Bustānī, Ferheng-i Ebcedī, Tahrān, İslāmī, ikinci baskı, 1375 h.ş.
- Muḥammed b. Ḥasan Ḥurr ʿĀmilī, el-Fuṣūl el-Mühimme fī Uṣūl el-Eʾimme - Tekmile el-Vesāʾil, Muʾessesetü Maʿārif el-İslāmī İmām Reżā (a.s), İran.
- Muḥammed b. Mekkī Şehīd-i Evvel, el-Lumʿa ed-Dımaşḳıyye fī Fıḳh el-İmāmiyye, taḥḳīḳ: Muḥammed Teḳī Mervārīd, Beyrūt, Dār el-Türās - ed-Dār el-İslāmiyye, 1410 h.k.
- Zeynüddīn b. ʿAlī Şehīd-i Sānī, er-Ravża el-Behiyye, şerḥ-i Sulṭānü’l-ʿUlemā, Ḳum, Neşriyāt-ı Dafter-i Teblīġāt-ı İslāmī Ḥavze-yi ʿİlmiyye-yé Ḳum, 1412 h.k.
- Seyyid Muḥammed Kāẓım Ṭabāṭabāʾī Yezdī, el-ʿUrvetü’l-Vüṯḳā fīmā Taʿumme bih el-Belvā, Dafter-i Neşriyāt-ı İslāmī-yé tâbiʿ-i Cāmeʿe-yi Muḍerrisīn.
- Cəʿfer b. Ḥasan Muḥaḳḳiḳ Ḥillī, el-Muḫtaṣar, Ḳum, Muʾessese el-Maṭbūʿāt ed-Dīnīyye, altıncı baskı, 1418 h.k.
- Muḥammed Cevād Muġniyye, Fıḳh el-İmām eṣ-Ṣādiḳ (a.s), Muʾessese-yi Anṣārīyān, Ḳum, 1421 h.k.
- Muḥammed Ḥasan Necefī, Cevāhir el-Kelām fī Şerḥ Şerāʾiʿ el-İslām, taḥḳīḳ: ʿAbbās Ḳūçānī ve ʿAlī Āḫūndī, Beyrūt, Dār İḥyāʾ el-Türās el-ʿArabī, yedinci baskı, 1404 h.k.
- Ḥüseyn ʿAlī Muntaẕarī, el-Ḫums ve’l-Enfāl, Ḳum, 1431 h.k.