Kurbet Niyeti
 | Bu makale konuyu genel bakımdan ele almış açıklayıcı bir amaçla yazılmıştır ve fıkhi hükümleri ayrıntılı olarak anlamak için yeterli değildir. |
| Fıkıh Hükümlerı |
|---|
 |
Kurbet Niyeti (Arapça: قصد القربة), Allah'ın rızasını elde edebilmek için niyet etmek yani ona yakın olmak niyetiyle ibadete başlamaktır. Kurbet niyeti sadece namaz, oruç, hac gibi farz ibadetlerde lâzım olmakla beraber niyet edilmeden yapılan ibadetler sahih değildir ve ayrıca nafile ibadetlerde Kurbet niyetine gerek yoktur. Bazı ulemanın görüşüne göre imanla birlikte Kurbet niyeti de sevap almanın şartlarından biridir.
Kelime Anlamı
Kurbet niyetinde amaç Allah'ın emrine uymak ve onun rızasını kazanmak saikiyle “تقرُّب” Kurbet etmek yani ona yakınlaşma niyeti ile ibadete başlamaktadır. [1] Şii fıkıhçılara göre ibadet ederken Allah'a şükretmek, onun rızasını kazanmak, sevap elde etmek, azaptan kaçınmak ve ibadetin hayırlara vesile olmasını ummak suretiyle Kurbet niyetine ulaşır. [2]
Bazı ulemalar iman ile Kurbet niyetini, sevap kazanmanın şartı olarak kabul etmişlerdir ve bunlar olmaksızın sevap kazanmak mümkün görülmemiştir. [3]
Farz İbadetler ile Nafile ibadetleri Ayırma Kriterleri
Farz Ameller, Kurbet niyetine göre ikiye ayrılır:
- Farz İbadetler: Kurbet niyetinin şart olduğu ve niyet edilmeksizin ilahî emrin yerine getirilmiş kabul edilmediği ibadetlerdir. Bunların başında namaz ve oruç gibi ibadetler gelmektedir. [4] Şii Fıkıhçı Ayetullah Mekarim Şirazi'ye göre iyi ameller ve iyi amel işleyenler ibadetin temelini oluşturur. Hayırlı amel işleyen kişi ibadetlerini nifak ve riya için değil, yalnızca Allah'a yakınlaşmak için yapar. [5] Bunun yanı sıra Şii fıkıhçılar ibadet vazifelerinde Kurbet niyetinin gerekliliğinin aklî mi yoksa şer’i mi olduğu konusunda ihtilafa düşmüşlerdir. [6] Bu konuda üç genel ilke bulunmaktadır:
- Ayetullah Hoyi'nin görüşü: Kurbet niyetinin gerekliliği şer’idir ve ibadet meselelerinde Kurbet niyeti şer’i mercilerce dikkate alınmalıdır. [7]
- Mirza Naini'nin görüşü: Kurbet niyetinin gerekliliği şer’idir ve ibadet meselelerinde Kurbet niyeti şer’i mercilerce ibadet meselesinden başka yerlerde de değerlendirilmiştir. [8]
- Horasani görüşü: Kurbet Niyetinin gereği aklidir ve fikri olarak yakın olmaktır demektir. Bu da amelin ve itaatin niteliğine bağlıdır. [9] Eğer şeriatı uygulayacak kişinin bu amelden maksadı bir cenazeyi gömmek gibi sadece zahiri gerçekleşecek bir amel ise akıl, Kurbet niyetini gerekli görmez. Ancak şeriat uygulayıcının maksadı ameli yerine getirmek ise bu vesileyle Allah’a da yaklaşır ve bu durumda akıl Kurbet niyeti de gerekli görülür. [10]
- Farz Olmayan Durumlar (Farz-ı Tevessüli): Kurbet Niyetinin şart olmadığı yükümlülüklerdir. Örneğin: boğulan bir insanı kurtarmak, cenaze defnetmek ve borç ödemek gibi amellerdir. [11]
Farz-ı Takarrubi ve Farz-ı Tevessüli kriterleri
İmam Humeyni, “تهذیب الاصول” Tahzibü-l Usul adlı kitabında farzları, Farz-ı Takarrubi ve Farz-ı Tevessüli olarak ikiye ayırmıştır. [12]Farz-ı takarrubide Kurbet niyeti şart olup, bunlar da ikiye ayrılır:
- İbadet unvanının geçerli olduğu farzlardır. Namaz, oruç, hac vb. [13]
- Kurbet Niyeti şartının farz olması ama aynı zamanda ibadet sayılmayan farzlardır. Zekât vermek gibi. [14]
Kaynakça
- ↑ Usul-Fıkıh Sözlüğü, İslami Bİlgi ve Kaynaklar Merkezi, H. Şemsi 1389, c. 1, s. 636.
- ↑ Usul-Fıkıh Sözlüğü, İslami Bİlgi ve Kaynaklar Merkezi, H. Şemsi 1389, c. 1, s. 636.
- ↑ Farsça Fıkıh Ansiklopedisi Müessesesi, Farsça Fıkıh Sözlüğü, H. Şemsi 1387, c. 2, s. 694.
- ↑ Muzaffer, Usulu-l Fıkıh, H. 1370, c. 1, s. 65.
- ↑ Mekarim Şirazi, Şer-i Hileler ve Doğru Çözümler, H. 1428, s. 58.
- ↑ Usul-Fıkıh Sözlüğü, İslami Bİlgi ve Kaynaklar Merkezi, H. Şemsi 1379, c. 1, s. 637.
- ↑ Hoi, Usul Dersleri, H. 1417, c. 2, s. 221.
- ↑ Hoi, Acvedu-t Takrirat, H. Ş. 1368, c. 1, s. 117.
- ↑ Muzaffer, Usulu-l Fıkıh, H. Ş. 1370, s. 66.
- ↑ Ahund Horasani, Kifayetu-l Usul, H. 1409, c. 1, s. 81.
- ↑ Muzaffer, Usulu-l Fıkıh, H. Ş. 1370, s. 66.
- ↑ İmam Humeyni, Tahzibu-l Usul, H. 1405, c. 1, s. 147.
- ↑ İmam Humeyni, Tahzibu-l Usul, H. 1405, c. 1, s. 147.
- ↑ İmam Humeyni, Tahzibu-l Usul, H. 1405, c. 1, s. 147.
Bibliyografya
- Ahund Horasani, Muhammed Kazım, Kifayetu-l Usul, Kum, Alu-l Beyt (a.s) Müessesesi, H. 1409.
- İmam Humeyni, Ruhullah, Tahzibu-l Usul, Kum, İslami Yayınlar Müessesesi, H. 1405.
- İslami İlim ve Kültür Araştırma Ensitütüsü, Usul Fıkıh Sözlüğü, Kum, İslami İlim ve Kültür Araştırma Ensitütüsü, H. Ş. 1389.
- Hoi, Seyyid Ebu-l Kasım, Ecvedu-t Takrirat, Kum, Kitapçı Mustafevi, 2. Baskı, H. Ş. 1368.
- Farsça Fıkıh Ansiklopedisi Müessesesi, Farsça Fıkıh Sözlüğü, Kum, Farsça Fıkıh Ansiklopedisi Müessesesi, H. Ş. 1387.
- Muzaffer, Muhammed Rıza, Usulu-l Fıkıh, Kum, İslami Tebliğ Bürosu, H. Ş. 1370.
- Mekarim Şirazi, Nasır, Şer-i Hileler ve Doğru Çözümler, Kum, Hz. İmam Ali bin Ebu Talib (a.s) Medresesi, 2. Baskı, H. 1428.