Hac Erkanları

wikishia sitesinden
Bu makale konuyu genel bakımdan ele almış açıklayıcı bir amaçla yazılmıştır ve fıkhi hükümleri ayrıntılı olarak anlamak için yeterli değildir. Lütfen dini amellerin uygulamalarını öğrenmek için bir fıkıh kaynağına başvurunuz.
Füru-u Din
Fıkıh Hükümlerı
هیچ
Farz
Günlük Namazlar • Cuma Namazı • Bayram Namazı • Ayat Namazı • Meyyit Namazı
Müstehap
Gece Namazı • Gufeyle Namazı • Cafer-i Tayyar Namazı • Cemaat Namazı • Zilhicce Ayı Namazı • İmam Mehdi’nin Namazı • Şükür Namazı • Nafile Namazlar
Diğer İbadetler
Oruç • Humus • Zekât • Hac • Cihad • Emr-i Bi'l Ma'rûf Ve Nehy-i Anil Münker • Tevella • Teberra • Fitre Zekatı
Taharet Hükümleri
Abdest • Gusül • Meyyit Guslü • Müstehap Gusüller • Teyemmüm • Necaset • Mutahhirat • Cebire • İstibra
Medeni Hükümler
Vekalet • Vasiyet • Zemanet • Kefalet • İrs
Aile Hükümleri
Evlilik • Muta Nikâhı • Çok Eşlilik • Mehir • Emzirmek • Cinsel İlişki • İstimta • Nüşuz • Boşanma • Cenabet
Yargı Hükümleri
Kazavet • Diyat • Hudud • Kısas
İktisadi Hükümler
Alış Veriş (Bey') • İcare • Borç • Faiz • İstitaet
Diğer Hükümler
Sadaka • Adak • Taklid • Yiyecek ve İçecekler • Vakıf
İlgili Konular
Gusale • Bulüğ • Fıkıh • Kurbet Niyeti • Fetva • Ameli Hükümler • Tavzihu'l Mesail
Vacip • Haram • Müstehap • Mubah • Mekruh


Hac Erkanları (Arapça: أركان الحج), hac esnasında kasıtlı olarak ihmal edilmesi durumunda haccı batıl (geçersiz) kılan ve haccın farz olan rükünleridir. Şii fıkıhçılara göre İhram, Tavaf, Arafat Vakfesi, Müzdelife (Meş’arü-l Haram) Vakfesi, Safa ve Merve arasında yapılan Sa’y Haccın rükünlerindendir. Bazı İmamiye fıkıhçıları niyet, Telbiye (lebbeyk zikri) ve tertip (sırasıyla yerine getirme) de haccın rükünlerinden saymışlardır.

Kasıtlı olarak rüknün yerine getirilmemesi veya hükmün bilinmemesi nedeniyle rükn-i vazifelerin terk edilmesi haccı batıl kılar; ancak haccın farz olmayan erkanlarını (vazifelerini) bilerek de olsa terk etmek haccı bozmaz ve bu rükünleri yerine getirmek üzere bir vekil tayin edilebilir.

Haccın Rükünleri

Hac Erkanları, kasıtlı olarak ihmal edilmesi durumunda haccı batıl (geçersiz) kılan rükünleridir.[1] Fıkıh terminolojisinde rükün, ibadet esnasında kasıtlı veya gayrı ihtiyari (bilmeden) yerine getirilmemesi durumunda namaz gibi ibadetleri batıl kılan vazifelerdir.[2]

Şii fıkıhçılara göre İhram, Tavaf, Arafat Vakfı, Meş’arü-l Haram Vakfı, Safa ile Merve arasında yapılan Sa’y haccın rükünlerindendir.[3] Telbiye (lebbeyk zikri) ve tertip (sırasıyla yerine getirme) gibi rükünler hakkında ihtilaf vardır. Şehid-i Evvel,[4] Seymeri,[5] Kaşifü-l Kıt’a[6] ve Muhakkık Kereki[7] gibi Şii fıkıhçıları bu ekranların da mevcut rükünlerden olduğunu belirtmektedirler.

Sünni mezhebine mensup fıkıhçılar, haccın erkan sayısı konusunda farklı görüşlere sahiptirler; Şafii fakihlerine göre altı,[8] Malikilere ve birçok Hanbeli’ye göre dört,[9] ve Hanefi mezhebine göre ise iki şartı vardır.[10] Şafiiler, diğer esaslara ek olarak, Halk ve Taksiri de esas olarak kabul etmişlerdir.[11] Maliki fakihleri ise Meş’ar vakfını şartlarını rükün için kabul etmemişler[12] ve Hanbelî fıkıhçılar ise Safa ile Merve'nin arasında Sa’y konusunda tereddüt halindedirler.[13] Hanefi fıkıhçılar ihram, Safa ile Merve arasında Sa’y ve Müzdelife (Meş’arü-l Haram) vakfını rükün olarak kabul etmemişlerdir.[14]

Hükümler

  • Haccın erkanları ile haccın gayrı rükn-i vecibeleri arasındaki en önemli fark haccın erkanları kasten terk edilmesiyle haccın batıl olmasıdır. Haccın şartlarından biri de gayrı ihtiyari değil de kasten terk edilirse hac batıl olur;[15] Ancak haccın gayrı rükn-i vazifeleri saç kesmek, tırnak kesmek, şeytan taşlamak ve kurban kesmek gibi vecibeler kasten terk edilirse bu haccın batıl olmasına yol açmaz.[16] Bazı fıkıhçılara göre söz konusu hükümden habersiz olarak rüknü terk etmek tıpkı kasten terk etmek gibi haccı batıl kılar.[17]
  • Arafat ve Müzdelife’de (Meş'ar) vakfesini terk etmek, kasten veya bilmeden de olsa haccı batıl kılar.[18]
  • Şii fıkıhçıların fetvalarına göre Hac'ın erkanlarından herhangi biri unutulursa ve Mekke'ye dönmek mümkün değilse veya zorsa bunu bir naibe (vekile) yaptırmak caizdir. Ancak farz olmayan rükünler unutulursa her halükârda bunun için bir naip tayin edilebilir.[19]
  • İmâmîye fakihlerinin meşhur fetvasına göre, müstebsir kimse (sonradan Şiî mezhebine geçmiş bir Müslüman), haccın farz olan erkanlarını doğru yerine getirmek şartıyla önceden gerçekleştirdiği haccını tekrar etmesine gerek yoktur.[20] Tabii ki ölçü önceki mezhebindeki erkanlar mı yoksa Şii mezhebindeki vecibeler mi olduğu husussunda görüş ayrılıkları vardır.[21]

Kaynakça

  1. ↑ Şehid-i Evvel, Şeriat kursları, H. 1417, cilt 1, sayfa 328; Seymeri, Düşüncelerin Sonu, 1420 (H. Kameri), cilt 1, s. 456; Nacafi, Cavahar el-Kelam, 1404 (H. Kameri), cilt 18, s. 136; Gülpayegani, Kitab el-Hacc, 1403 (H. Kameri), cilt 1, s. 17.
  2. ↑ Meşkini, Mestilhatü-l Fıkh, 1428 (H. Kameri), s. 274-275.
  3. ↑ Necefi, Cavahar el-Kelam, 1404 (H. Kameri), cilt 18, s. 136.
  4. ↑ Şehid-i Evvel, el-Durus, H. 1417, cilt 1, s. 3228-329.
  5. ↑ Seymeri, Ghayat el-Maram, H. 1420, cilt 1, s. 456.
  6. ↑ Kaşifü-l Gatta, Kaşifü-l Gatta, 1422 (H. Kameri), cilt 4, s. 470-471.
  7. ↑ Muhakkık Karki, Came 'al-Makassid, 1414 (H. Kameri), cilt 3, s. 110.
  8. ↑ el-Şerbini, Mughni el-Muhtac, 1418 (H. Kameri), cilt 1, s. 745-746.
  9. ↑ el-Karami, Dalil el-Talib, 1425 (H. Kameri), cilt 1, s. 107-108.
  10. ↑ Semerkandi, hukukçuların hediyesi, 1405 cilt 1, s. 381.
  11. ↑ el-Şerbini, Mughni el-Muhtac, 1418 (H. Kameri), cilt 1, s. 745-746.
  12. ↑ İbn-i Kadame, el-Muğni, 1388 (H. Kameri), cilt 3, s. 376.
  13. ↑ İbn-i Kadame, el-Muğni, 1388 (H. Kameri), cilt 3, s. 351-352.
  14. ↑ Semerkandi, hukukçuların hediyesi, 1405 cilt 1, s. 381.
  15. ↑ Şehid-i Evvel, Şeriat kursları, H. 1417, cilt 1, s. 328.
  16. ↑ İbn-i Fahd Hilli, kibar adam, H. 1407, cilt 2, s. 206; Seymeri, Düşüncelerin Sonu, 1420 (H. Kameri), cilt 1, s. 456; Nacafi, Cavahar el-Kelam, 1404 (H. Kameri), cilt 18, s. 136; Gülpayegani, Kitab el-Hacc, 1403 (H. Kameri), cilt 1, s. 17.
  17. ↑ Muhakkık Karki, Came el-Makassid, 1411 (H. Kameri), cilt 3, sayfa 201; Shahid Sani, Masalak el-Afham, 1413 (H. Kameri), cilt 2, sayfa 275; Mousavi Ameli, Madrak el-Ahkam, 1410 (H. Kameri), cilt 8, s. 174.
  18. ↑ Şehid-i Evvel, Şeriat kursları, H. 1417, cilt 1, sayfa 328; Shahid Sani, Masalak el-Afham, 1413 (H. Kameri), cilt 2, sayfa 275; Hilli, Kapsamlı Hukuk, 1405 H., s. 180-181.
  19. ↑ İbn-i Fahd Hilli, el-Madhhab el-Bari, 1407, cilt 2, s. 206; Seymeri, Ghayat el-Maram, H. 1420, cilt 1, s. 456.
  20. ↑ İbn Hamza, El-Vaseela, 1408 (H. Kameri), s. 157; İbn İdris, el-Sarair, 1411 (H. Kameri), cilt 1, s. 518-519.
  21. ↑ Necefi, Cavahar el-Kelam, 1404 (H. Kameri), cilt 17, s. 304.

Bibliyografya

  • İbn-i İdris, Muhammed İbn-i Ahmed, el-Sarair el-Havi, Fetvaları yazmak için, Kum, İslami Yayınlar, 1410 (H. Kameri).
  • İbn-i Hamza el-Tusi, Muhammed İbn-i Ali, el-Vasilah el-Nil el-Fadhilah, Kum, Marashi Necefi Library Publications, 1408 (H. Kameri).
  • İbn-i Fahd Hilli, Ahmed İbn-i Muhammed, el-Madhhab el-Bari, Kum, İslami Yayınlar, 1407 (H. Kameri).
  • İbn-i Kadame, Abdullah bin Ahmed, el-Muğni, Kahire, Kahire Okulu, 2009.
  • El-Şerbini, Muhammed İbn-i Khatib, Mughni el-Muhtac, Beyrut, Dar el-Ma'rifah, ۱ 1418 (H. Kameri).
  • El-Karami, Mar'i İbn-i Yusuf, malzeme gecesi için Dalil el-Talib, yayın ve dağıtım için Riyad, Dar Tayyiba, 1425 (H. Kameri).
  • Bahrani, Yusuf İbn-i Ahmed, el-Hadaik el-Nadharah Fi Ahkam el-Atrah el-Tahira, Ali Akhundi, Kum, İslami Yayıncılık, 1984.
  • Hilli, Yahya bin Saeed, el-Came' for Sharia, Bica, Seyyid el-Shuhada (AS) Bilimsel Vakfı, 1405 (H. Kameri)
  • Semerkandi, Aladdin Mohammad, Tahfa el-Fikh, Beyrut, Dar el-Kitab el-Almiyeh, 1405 (H. Kameri).
  • Şehid-i Evvel, Muhammed İbn-i Mekke, İmami fıkhında Şeriat dersleri, Kum, İslami Yayınlar, 1417 (H. Kameri).
  • Shahid Sani, Zayn el-Din bin Ali, Masalak el-Afham, Kum, İslami Aydınlanma Enstitüsü, 1413 (H. Kameri).
  • Seymeri, Mufleh İbn-i Hassan, İslam Hukukunun Açıklanmasında Düşüncelerin Sonu, Beyrut, Dar el-Hadi, H. 1420.
  • Gülpayegani, Mohammad Reza, Kitab el-Hacc, Kum, Dar el-Kuran el-Karim, 1403 (H. Kameri).
  • Muhakkık Karki, Ali İbn-i Hüseyin, ع Kuralları açıklamada niyetlerin kapsamlı, Kum, el-Bayt, 1414 (H. Kameri).
  • Meşkini, Mirza Ali, Fıkıh Şartları, Kum, El-Hadi, 1428 (H. Kameri).
  • Mousavi Ameli, Mohammad Ibn Ali, Madarak el-Ahkam, Kum, el-Bayt Institute, 1410 (H. Kameri).
  • Necefi, Mohammad Hassan, Cavaher el-Kelam fi Sharh Şerayi’ü-l İslam, Beyrut, Dar el-Ahya el-Taras el-Arabi, 1404 (H. Kameri).


"https://tr.wikishia.net/w/index.php?title=Hac_Erkanları&oldid=81185" sayfasından alınmıştır