Cuma İmamı
- Cemaat İmamı ile karıştırmayın.
- Bu makale Cuma İmamlığının pozisyonu hakkındadır. Cuma günü okunan namazı tanımak için Cuma namazı makalesine bakınız.
 | Bu makale konuyu genel bakımdan ele almış açıklayıcı bir amaçla yazılmıştır ve fıkhi hükümleri ayrıntılı olarak anlamak için yeterli değildir. |
| Fıkıh Hükümlerı |
|---|
 |
Cuma İmamı (Arapça: إمام الجمعة), Cuma namazının imamıdır. Fakihlerın fetvalarına göre Adalet, Helal doğum, İman, olgunluk (buluğ) ve erkek olmak Cuma imamlığının şartlarıdır. Tarihi raporlara göre, İslam Peygamberi (s.a.a) ve İmam Ali (a.s) cuma namazını kendileri kılıyor veya kıldıracak kişileri görevlendiriyorlardı.
İslami hükümetlerinde Cuma imamı aynı zamanda bir hükümet pozisyonudur. Bu nedenle hükümdarlar bizzat Cuma namazı kıldırdılar veya Cuma imamlarını atadılar. Örneğin Emevi, Abbasi, Osmanlı ve Safevi hükümetlerinde cuma imamları hükümdarlar tarafından atanırdı.
Cuma Namazı
Cuma imamı, Cuma namazını kıldıran kişidir.[1] Cuma namazı, cuma günü öğle namazı yerine cemaatle kılınan iki rekatlı bir namazdır. Şii fakihlerın fetvasına göre bu namazın masum imamın veya vekilinin huzurunda veya izniyle kılınması vaciptir.[2]
İmam Zaman'ın (a.s) gıyabında Cuma namazını kılmanın hükmü konusunda fakihler ihtilaf etmişlerdir. Şehidi Evvel görüşüne göre fakihlerin çoğuna göre, gıybet döneminde Cuma namazı kılmak caizdir. Ancak hicri beşinci ve altıncı asırdaki Şii fakihlerdan Sellar Deylami, Seyyid Murtaza ve İbn İdris Hilli, gıybet döneminde Cuma namazının kılınmasını caiz görmemişlerdir.[3]
Cuma İmamlığı, Bir Hükümet Pozisyonudur
Şii tarihçi Resul Caferiyan'a göre Cuma İmamlığı her zaman bir hükümet makamı olmuştur.[4] İslam'ın başlangıcında Cuma namazı Peygamberimiz (s.a.a)[5], İmam Ali (a.s) ya da onların görevlendirdiği kişiler tarafından kılınırdı.[6] Ayrıca Emevi, Abbasi ve Osmanlı yönetimlerinde cuma namazını bizzat halifeler veya onların temsilcileri kılıyordu. Halifeler, halifelik merkezinin Cuma imamlarını atadı ve diğer şehirlerin Cuma imamlarının seçimi valilerin ve emirlerin sorumluluğundaydı.[7]
İran'da Safevi döneminde (907-1135 h.k) krallar Cuma imamlarını atadı.[8] Bu dönemde genellikle her şehrin Şeyhülislamı bu makamda bulunuyordu; Fakat bazen de Şah'ın isteği üzerine Molla Muhsin Faiz Kaşani gibi Şeyhülİslam olmayan âlimler Cuma imamlığını üstlenmişlerdir.[9] Bu dönemdeki cuma imamları arasında Muhakkik Karaki, Şeyh Bahai, Mirdamad, Muhammed Taki Meclisi, Allame Meclisi, Muhammed Bakir Sabzevari ve Lütfollah Esfahani yer alıyordu.[10] Kaçar döneminde (1210-1344 h.k), Cuma imamlığının konumu daha kalıtsaldı ve Tahran ve İsfahan'daki Hatunabadi ve Meclisi aileleri Cuma imamının sorumluluğunu üstleniyorlardı.[11]
Şartlar ve Hükümlar
Cuma imamının şartları Cemaat İmamının şartlarıyla aynıdır.[12] Fıkıh kaynaklarında Akıl,[13] Olgunluk (buluğ),[14] İman,[15] Adalet[16] ve Helal doğum (helalzade olmak)[17] Cemaat İmamının şartları arasındadır.[18] Erkek olmak Cuma imamlığının şartlarından biridir ve bir kadının cuma imamı olması, hatta kadınlar için doğru değildir.[19]
Fakihlerın fetvasına göre cuma imamının ayrıca şu şartları taşıması müstehaptır: güzel ve anlamlı konuşmasi, namaz vakitlerine dikkat etmesi, kendi sözüne göre hareket etmesi,[20] hutbe sırasında sarıkla olması, bir bastona veya silaha dayanmasi ve namaz kılanlara dönük durunu.[21]
Ayrıca Bakınız
Kaynakça
- ↑ Dehhoda, sözlük, İmam Cemaat terimi altında.
- ↑ Bkz. ilk şehit, Al-Zikra al-Şia, 1419 h.k, cilt.4, s.104; Mohakkik Karaki, Cami el-Makasid, 1408 h.k, cilt.2, s.379; Necefi, Cevahiru-l Kelam, 1404 h.k, cilt 11, s. 151-193.
- ↑ Şehidi Evvel, Zikra el-Şia, 1419 h.k, cilt.4, 104-106.
- ↑ Caferi, Din, Kültür ve Siyaset Alanında Safevi, 1379 h.ş, s.255.
- ↑ Tabersi, Mecmeu-l Beyan, 1372 h.ş, cilt 10, s. 431-432.
- ↑ Bkz. Necefi, Cevahiru-l Kelam, 1362 h.ş, cilt 11, s. 154.
- ↑ Rahman Sitayiș, "Cuma", s.702.
- ↑ Bkz. Caferiyan, Safevi Döneminden Cuma Namazları Üzerine On İki Fıkıh Risalesi, 1381 h.ş, s.27.
- ↑ Caferiyan, Din, Kültür ve Siyaset Alanında Safevi, 1379 h.ş, s.237.
- ↑ Rahman Sitayiş, "Cuma namazı", s.702.
- ↑ Rahman Sitayiş, "Cuma", s.702.
- ↑ İmam Humeyni, Tahrir el-Vasile, 1392 h.ş, cilt 1, s.251.
- ↑ Necefi, Cevahiru-l Kelam, 1362 h.ş, cilt 13, s. 323.
- ↑ Necefi, Cevahiru-l Kelam, 1362 h.ş, cilt 13, s. 325.
- ↑ Necefi, Cevahiru-l Kelam, 1362 h.ş, cilt 13, s. 273.
- ↑ Necefi, Cevahiru-l Kelam, 1362 h.ş, cilt.13, s.75.
- ↑ Necefi, Cevahiru-l Kelam, 1362 h.ş, cilt 13, s. 324.
- ↑ İmam Humeyni, Tahrir el-Vasile, 1392 h.ş, cilt 1, s.251.
- ↑ İmam Humeyni, Tahrir el-Vasile, 1392 h.ş, cilt 1, s.251.
- ↑ Necefi, Cevahiru-l Kelam, 1404 h.k, cilt 11, s. 329.
- ↑ İmam Humeyni, Tahrir el-Vasile, 1392 h.ş, cilt 1, s.247.
Bibliyografi
- İmam Humeyni, Seyyid Ruhollah, Esftataat, Kum, Camia Modaresin, 1372 h.ş.
- İmam Humeyni, Seyyid Ruhollah, Tahrir el-Vasile, İmam El-Humeyni'nin Eserlerinin Düzenlenmesi ve Yayınlanması Araştırma Enstitüsü, Tahran, el-Oruc Enstitüsü, 1392 h.ş/1434 h.k.
- Caferiyan, Rasul, Safevi döneminden Cuma namazları üzerine 12 hukuk eseri, Kum, Ansarian, 1381 h.ş.
- Caferiyan, Rasul, Din, kültür ve siyaset Safevi, Kum, Hovze ve Üniversite Araştırma Enstitüsü, 1379 h.ş.
- Dehhoda, Ali Ekber, Sözlük, Tahran University Enstitüsü, 1377 h.ş.
- Rahman Sitayiş, Mohammad Kazim, "Cuma", İslam Dünyası Ansiklopedisi'nde, Tahran, İslam Ansiklopedisi Vakfı, Cilt 10, Tahran, 1385 h.ş.
- şehidi Evvel, Muhammed bin Makki, el-Zikra el-Şia fi Hikam el-Şeria, Kum, El-Beyt Enstitüsü, barış onların üzerine olsun, 1419 h.k.
- Tabarsi, Fazl bin Hasan, Mecma el-Beyan fi Tefsir el-Kur'an, Muhammed Cevad Belağı'nın girişi, Tahran, Nasır Hüsrev Yayınevi, 1372 h.ş.
- Muhakkik Karaki, Ali bin Huseyin, Came el-Makasid fi Şarh Al-Kavaid, Kum, Alu-Al-Bayt, 1408 h.k.
- Necefi, Muhammed Hasan, Cavahir al-Kelam fi Şarh Şerayi' el-Islam, Beyrut, Dar Ehya al-Toras al-Arabi, 1404 h.k.