Ali Hak iledir Hak da Ali’yledir Hadisi

wikishia sitesinden
(Hak Ali’yledir Rivayeti sayfasından yönlendirildi)
Seyyed Abulfazl Sarvar'ın Nastaliq yazısıyla "Ali Hak iledir" hadisinden bir kaligrafi parçası.[1]

Ali Hak iledir Hak da Ali’yledir Hadisi (Arapça: عَلِیٌّ مَعَ الْحَقِّ وَالْحَقُّ مَعَ عَلِیٍّ), İmam Ali'yi (a.s) her zaman hak ile birlikte olduğunu, hakkın da İmam Ali (a.s) ile olduğunu belirten ve İslam Peygamberi Hz. Muhammed (s.a.a) tarafından aktarılan bir rivayetini ifade eder. Bu hadisle aynı muhtevayı içeren yine benzer ibarelerle Peygamberimizden (s.a.a) farklı kaynaklarda nakledilmiştir. Bu alıntıların bir kısmı Şii ve Sünni kaynaklarda zikredilmiş ve mütevâtir hadis olarak kabul edilmiştir. Ancak İbn-i Teymiyye Harani, bu rivayetleri Peygamber (s.a.a) tarafından rivayet edilmediğini zayıf bir ihtimal olarak bile kabul etmeyerek reddetmiştir.

İmam Ali (a.s), halifeliğe lâyık olduğunu ispat etmek için ikinci halife Ömer bin Hattab'dan sonra kurulan ve sonraki halifenin atanması için karar verici olarak atanan altı kişilik meclisi bu hadise dayanarak protesto etmiştir. Ayrıca bazı Sünnî sahabeler ve âlimler, İmam Ali'nin (a.s) yaptıklarının doğruluğunu ispat için bu hadisi zikrederek delil göstermişlerdir.

Bu hadisten anlaşılması gereken noktalar şunlardır: İmam Ali'nin (a.s) diğer sahabelere göre üstün olması, masum olması (ismet sıfatı), sözlerine itaat etmenin farz olması, peygamberin halefi ve imamet gibi makamlar için evla olması (üstün niteliklere sahip olması) ve İmam Ali (a.s) için her türlü hakaretin (Sabb'i Ali (a.s)) günah olmasıdır.

İçeriği ve Hadisin Metni

Hak ile birlikte olmak değimi İslam Peygamberinin (s.a.a) bir rivayetinde bahsettiği ve Emirül Müminin İmam Ali’nin (a.s) faziletlerinden biridir. Bu rivayette şöyle denilmektedir: “علی مع الحق و الحق معه” yani: "Ali hak iledir hak da onunladır"[2] Bu hadis, Peygamber Efendimizden (s.a.a) benzer ibarelerle farklı kaynaklardan rivayet edilmiştir.[3] Allame Hilli, bu konudaki rivayetlerin sayısız denilebilecek kadar çok olduğuna inanmaktadır.[4] Bu hadis çeşitli rivayetlerine Keşfü-l Yakin,[5] Keşfü-l Ğumme,[6] Biharü-l Envar,[7] El-Gadir[8] ve Mizanü-l Hikme[9] gibi kitaplarda rastlanmaktadır. Seyit Haşim Bahrani bu hadisi ve benzeri şeklinde aktarılan hadisleri Gayetü-l Meram kitabında 26 şekilde iki bölümde ele almıştır.[10]

Hadisin Önemi

Bazıları bu hadislerin bazılarının kesinlikle sahih ve doğru olduğuna,[11] üzerinde ittifak[12] sağlandığına ve mütevâtir bir hadis olduğuna[13] inanmaktadır.[14] Söz konusu bu hadislerin bazı metinlerinin de sahihlik derecesi bakımından en yüksek dereceye sahip olduğu da söylenmiştir. Sünni ve Şii raviler tarafından sahih ve mütevâtir hadislerden kabul edilmektedir.[15] Ayrıca bu hadisin ravilerine ve senetlerine herhangi bir itirazda bulunulmamıştır.[16]


İbn-i Ebi-l Hadid, söz konusu hadisin senedini sahih ve doğru olarak kabul etmiştir;[17] zira Sahih-i Sitte (Kütübi Sitte)[18] ve diğer Sünnî eserlerde sayıları 130'a kadar ulaşan "Ali Hak iledir" konulu rivayetler bulunmaktadır.[19]

İbn-i Teymiyye'nin İddiası

İbn-i Teymiyye el-Harrani, Minhacü-l Sünne adlı kitabında bu hadisin, zayıf belgelerle de olsa hiç kimse tarafından Peygamber'den (s.a.a) nakledilmediğine inanmaktadır. Bu hadisi aktardığı için Allame Hilli'yi kınamış ve onu yalancılıkla itham etmiştir.[20] Şii alimleri İbn-i Teymiyye'ye cevap olarak çoğu sahabenin benzeri hadisleri aktardığını gösteren senetleri göstermişlerdir.[21] Allame Emini, el-Gadir kitabında, İbn-i Teymiyye'nin sözlerini aktardıktan sonra Sünni büyüklerinden ve onların sahih saydığı kitaplarından pek çok rivayetleri de nakletmiştir.[22]

Raviler

Ali Hak iledir hadisini, İmam Ali (a.s), ilk halife,[23] Sa'd bin İbadi,[24] Ebu Zer Gaffari,[25] Mikdad,[26] Selman-ı Farisi,[27] Ammar Yasir,[28] Ebu Musa Eş'ari,[29] Ebu Eyyub El-Ensari,[30] Sa'd bin Ebi Vakkas,[31] Abdullah bin Abbas,[32] Cabir bin Abdullah Ensari,[33] ve Huzeyfe bin Yaman[34], Aişe[35] ve Ümmü Seleme[36] gibi isimler söz konusu hadisi aktaran 23 sahabeden başlıcalarıdır.[37]

Ehlibeyt'in (a.s) İmam Sadık'ı (a.s) atalarından aktaran -rivayetlerinde bu hadisten söz edilmiştir.[38]

İstinatlar

İmam Ali (a.s) ve diğer sahabeler, birçok farklı durum karşısında "Ali Hak iledir" hadisine istinatta bulunmuşlardır:

  • Altı kişilik konseyde: İmam Ali (a.s), ikinci halifenin ölümünden sonra halife tayin etmek için oluşturulan altı kişilik heyette, hilafete lâyık ve üstünlüğünü ispat etmek için bu hadisi zikretmiştir. Böylece meclistekilere onun bu sözlerini doğruluğuna şahitlik etmelerini istemiştir. Oradakiler de onun bu sözlerini onaylandıklarını söylediler.[39]

Ehli Sünnet alimlerinden Ahmed bin Hanbel,[45] İbn-i Ebi-l Hadid,[46] İbn-i Cevzi,[47] ve Sıbt bin Cevzi[48] bu hadisi zikrederek İmam Ali'yi (a.s) övmüşler ve onun doğruluğunu tasdik etmişlerdir.

Neticeleri

"Ali Hak iledir" hadisin nakşi, İmam Ali'nin (a.s) türbesinde[49]

Müslüman alimleri Ali Hak iledir hadislerinden alıntılar yapmışlardır:

Ali (a.s) Hak ile Batılı Birbirinden Ayırandır

İmam Ali (a.s) hakkın gerekliliği, hakkı tanıyan, hakkı söyleyen ve Hak ile batılı birbirinden ayıran kişi olarak tanıtılmıştır.[50] Bazı kimseler bu rivayetlere göre onunla ters düşen ve bağdaşmayan muhalif kişileri yoldan çıkmış olarak adlandırmışlardır.[51] Ayrıca yine söz konusu hadise atıfta bulunularak tek kurtarıcı mezhebin İmam Ali'nin (a.s) müntesipleri (takipçileri) olduğunu düşünmektedir.[52] Sünnî bir müfessir olan Fahr-i Razi, dininde Ali'ye (a.s) sözlerine uyan ve onu takip eden herkesin hidayete erdiğini savunur.[53] Bu rivayetin devamında Rasûlullah’ın (s.a.a) Ammar bin Yasir'e şöyle dediği rivayet olunmuştur: Bütün insanlar bir tarafa gitse ve İmam Ali (a.s) diğer tarafa gitse sen Ali'nin peşinden git çünkü Ali'nin (a.s) yolu hak yol olacaktır.[54]

İmamet ve İmam Ali’nin (a.s) Peygamberden Sonraki Halifesi Olması

Şii alimler, Ali'nin (a.s) gerçeği gösteren hadislerin sonuçlarından İmam Ali'nin (a.s) diğer sahabeler üzerindeki kapsamlı üstünlüğünü, imamet üzerindeki hakkı, liderlik ve hilafet için mutlak yeterlilik dahil olmak üzere kabul hemen kabul edilmesi gerektiğine inanırlar.[55] Zira eğer İmam Ali (a.s) İlmî, ahlâkî ve siyasî açıdan en üst düzeyde kapsamlılığa sahip olmasaydı İslam Peygamberi Hz. Muhammed’in (s.a.a) bu sözlerinin muhatabı ve örneği de olamazdı.[56]

Allame Meclisi'ye göre Mutezile de bu rivayetleri aktararak İmam Ali'nin (a.s) üstünlüğüne diğer sahabelere inanmaktadırlar.[57]

İmam Ali'nin (a.s) Masumluğu

Şeyh Müfit, İmam Ali'nin (a.s) Peygamber (s.a.a) tarafından yapılan bu tabiriyle ilâhî hükümlerde hata veya şüphede bulunmayacağına[58] ve kesinlikle hiçbir zaman yoldan sapmayacağına inanmaktadır.[59] Bazıları bu hadisi İmam Ali'nin (a.s)[60] hayatında ve amellerinde[61] ismet sıfatının (masumluğunun) sebeplerinden biri olarak görmüşlerdir. "Ali hak iledir" hadisi, İmam Ali’nin (a.s) kayıtsız şartsız hakikate bağlı olarak tüm ilmî ve amelî konuları da kapsamakla birlikte ayrıca dini, örfi, adetler, sosyal ilişkiler ve ahlaki bilgileri de belirtmektedir;[62] Dolayısıyla da imamın herhangi bir hata veya günah işlemesi mümkün değildir;[63] Çünkü günah işlenerek ya da hata yapılarak Ali Hak iledir hadisi ile İmam Ali (a.s) arasındaki kalıcı bağ yok edilmiş olur. Hz. Bu nedenle, İmam'ın herhangi bir hata veya günah işlemesi imkânsız kabul edilir.[64] Çünkü işlenecek en küçük bir günah veya yapılacak en ufak hatta hakikat ile Ali (a.s) arasındaki kalıcı bağ yok edilir ve Hz. Peygamberin (s.a.a) sözünü boşa çıkarmış olur.[65]

İmam Ali’ye (a.s) itaat ve düşmanlığı yasaklama zorunluluğu

Bu hadise göre İmam Ali'ye (a.s) mutlak olarak itaat etmek herkese farz olarak kabul edilir.[66] Bazıları söz konusu bu rivayetleri İmam Ali'nin (a.s) nihayetsiz fazileti, keramet ve büyüklüğünün bir delili olarak görmekle birlikte en azından buradan ne anlaşılabileceği üzere İmam Ali (a.s) savaşmanın haram olması ve onun düşmanlarının lanet edildiğini ifade ettiğine inanmaktadır.[67]

İkinci Halife İçin Uydurulan Benzeri Hadisler

Bazı Sünniler, Hz. Muhammed'in (s.a.a) Ömer bin Hattab hakkında benzer bir hadisi de nakletmişlerdir. Söz konusu uydurma rivayete göre Hz. Muhammed Mustafa (s.a.a) Ömer'e rahmet göndererek hakkın onu terk etmesine rağmen onun hakkı hiçbir şekilde terk etmediğini belirtmiştir.[68]

Bununla birlikte bazı âlimler, Ali Hak iledir Hak da Ali’yledir hadisinin muhtevasının sahih olması hasebiyle inkarını ve zayıf sayılmasının önüne geçildiğini belirtmektedirler. Bu nedenle İmamın düşmanları benzer hadisleri ve İmam Ali'nin (a.s) faziletlerinin benzerlerini rakipleri için de yazmaya veya imamın faziletlerine dair hadislerin devamına imamdan önceki hükümdarların faziletlerini belirtmek için bir şeyler eklemeye çalışmışlardır. Böylelikle bu faziletlerin yalnızca İmam Ali'ye (a.s) mahsus olmasının önüne geçilmek istenmiştir.[69]

Kaynakça

  1. ↑ «علی مع الحق و الحق مع علی»، Syed Abulfazl Sarvar'ın Instagram'daki resmi sayfası.
  2. ↑ Kuleyni, Al-Kafi, 1407 h.k, Cilt 1, sayfa 294; Hazazi Qomi, Kefaiyat Athar, 1401 h.k, s.20; İbn Hayyun, Sharh al-Akhbar, 1409 h.k, cilt 2, s.60; Şeyh Mufid, Al-Fusul Al-Mukhtarah, 1413 h.k, s.97.
  3. ↑ Tonikabuni, Zia al-Qulob, 1382 h.ş, cilt 2, s.203.
  4. ↑ Allame Hilli, Kashf Al-Yekin, 1411 h.k, s.237.
  5. ↑ Allame Hilli, Kashf Al-Yekin, 1411 h.k, s. 233-236.
  6. ↑ Erbali, Keşfü-l Ghumme, 1381 h.k, cilt 1, sayfa 146-148.
  7. ↑ Meclisi, Bihar al-Anvar, 1404 h.k, cilt 38, s. 29-40.
  8. ↑ Amini, El-Gadir, 1416 h.k, Cilt 3, sayfa 251-256.
  9. ↑ Mohammadi Rayshahri, Mizanü-l Hikme, 1422 h.k, cilt 1, s.184.
  10. ↑ Amadi, Gayetü-l Meram, 1413 h.k, cilt 5, s. 282-291.
  11. ↑ Milani, Sharh Minhaj al-Karamah, 1386 h.ş, cilt 2, s.95.
  12. ↑ Tabatabaei, Al-Mizan, 1417 h.k, cilt 12, s.110.
  13. ↑ Taleghani, Manhaj al-Rashad, 1411 h.k, cilt 1, sayfa 30 ve 31.
  14. ↑ Hur Ameli, Isbatu-l Hudah, 1422 h.k, cilt 2, sayfa 318.
  15. ↑ Fakih İmani, Haq ba Ali ist, 1377 h.k, s.47.
  16. ↑ Şeyh Mofid, Al-Jomal, 1413 h.k, s.81.
  17. ↑ İbn-i Ebi-l Hadid, Nahj al-Balaghah'ın Şerhi, 1404 h.k, cilt 2, s.297; Cilt 18, s. 72-73.
  18. ↑ Tirmizi, Sunen al-Tirmizi, Beyrut, cilt 5, sayfa 633.
  19. ↑ Daha fazla bilgi için bkz. Faqih Imani, Haq ba Ali ist, 1377 h.ş, s. 58-49.
  20. ↑ Ibn Teymiyyah, Minhaj al-Sunnah, 1406 h.k, cilt 4, s.238.
  21. ↑ Amini, Nazrahton fi Kitab Minhaj Sunnah al-Nabaviyah, s.104; Faqih Imani, Haq ba Ali ist, 1377 h.ş, s.98.
  22. ↑ Amini, Al-Ghadir, 1416 h.k, Cilt 3, sayfa 251-256.
  23. ↑ Tabersi, al-Ihtjac, 1403 h.k, cilt 1, sayfa 88.
  24. ↑ Hara'mili, Isbatu-l Huda, 1422 h.k, cilt 3, s.298; Taberi, Kamil al-Baha'i, 1426 h.k, cilt 1, sayfa 325; Shushtri, Ihqaq al-Haq, 1409 h.k, cilt 2, sayfa 348.
  25. ↑ Iskaffi, "Nakzu-l Uthmaniyah", 1378 h.k, s.228; Shajari Jorjani, Tartibu-l Al-Khamisiyyah al-Amali, 1422 h.k, Cilt 1, sayfa 189.
  26. ↑ Shushtari, Ihqaq al-Haq, 1409 h.k, cilt 4, s.27.
  27. ↑ Ibn Asaker, History of the Medina of Damascus, 1415 h.k, cilt 42, s.41; Hilali, Salim bin Kays kitabı, 1405 h.k, s.881; Şeyh Mufid, Al-Irshad, 1413 h.k, cilt 1, s.32.
  28. ↑ Iscafi, Al-Mayar ve Al-Mawazna, 1402 h.k, s. 35-36; Motaki Handi, Kanz al-Amal, 1401 h.k, cilt 11, sayfa 613.
  29. ↑ İbn Murdavayh, Manaqib Ali (a.s), 1424 h.k, s.115.
  30. ↑ Hatip Bağdadi, Bağdat Tarihi, 1417 h.k, cilt 13, sayfa 188; Ibn Asaker, Dameşk şehrinin tarihi, 1415 h.k, cilt 42, s.472; Ibn al-Adim, Baghiyyah al-Talab, Beyrut, cilt 1, sayfa 292.
  31. ↑ İbn Asaker, Şam Medine Tarihi, 1415 h.k, cilt.20, s.361; Haytami, Majma al-Zawaed, 1414 h.k, cilt.7, s.235.
  32. ↑ Hamwi al-Shafi'i, Faraid al-Samatin, 1400 h.k, cilt 1, s.177; Kundozi, Yanabi Al-Mouda, 1422 h.k, cilt 2, s.311; Ibn Asaker, History of the Medina of Damascus, 1415 h.k, cilt 42, s.42; Ganji al-Shafi'i, Kefayyah al-Talib, 1404 h.k, s.187; Dhahabi, Mizan al-Etdal, 1382 h.k, cilt 2, s.3; İbn Hacer Asklani, Lasan al-Mizan, 1390 h.k, cilt 2, sayfa 414; Haskani, Al-Tanzil delilleri, 1411 h.k, cilt 1, s.246.
  33. ↑ Kundozi, Yanabi Al Mavadda, 1422 h.k, cilt 1, sayfa 173.
  34. ↑ Harezmi, el-Menakıb, 1411 h.k, s.177; İbn Taus, et-Taraf, 1400 h.k, cilt 1, s.103.
  35. ↑ İbn Marduyeh, Manaqib of Ali (a.s), 1424 h.k, s.115; Allameh Hali, Nahj al-Haq, 1982, s.225; Erbali, Kashf al-Ghamma, 1381 h.k, cilt 1, sayfa 154.
  36. ↑ Hakim Neishaburi, Mostadrak al-Sahihin, 1411 h.k, cilt 3, sayfa 129; İbn Marduyeh, Manaqib of Ali (a.s), 1424 h.k, s.115; Hatip Bağdadi, Bağdat Tarihi, 1417 h.k, cilt 14, sayfa 322; Ibn Asaker, History of Medina of Damascus, 1415 h.k, cilt.42, s.449; İbn Kesir, al-Badaiya wa al-Nahaiya, 1407 h.k, c.7, s.360.
  37. ↑ Rizvani, Şii araştırmaları ve şüphelere cevaplar, 1384 h.ş, cilt.1, s.55; İmanî hukukçu, Ali haklıdır, 1377 h.ş, s. 48-49.
  38. ↑ Hamed Hossein, Ebakat al-Anwar, 1366 h.ş, cilt 1, sayfa 222.
  39. ↑ Allameh Hali, Kashf Al-Yekin, 1411 h.k, s.425; Allameh Hali, Nahj al-Haq, 1982, s.394; İbn Maghazali, Menaqib Ehl al-Bayt (a.s), 1427 h.k, s.189; Allameh Hali, Minhaj al-Karamah, 1379 h.ş, s.94.
  40. ↑ Ibn Qutiba, Al-Imamah wa Al-Siyaseh, 1410 h.k, Cilt 1, sayfa 98; İbn Shahr Ashub, Manaqib Al Abi Talib (a.s), 1379 h.k, Cilt 3, sayfa 62; Meclis, Bihar al-Anwar, 1404 h.k, cilt 38, s.28.
  41. ↑ Şeyh Müfid, Al-Cumal, 1413 h.k, s.433.
  42. ↑ Erbali, Kashf al-Ghumma, 1381 h.k, cilt 1, s.147; Meclis, Bihar al-Anwar, 1404 h.k, cilt.33, s.332; Cilt 38, sayfa 35.
  43. ↑ Hatip Bağdadi, Bağdat Tarihi, 1417 h.k, cilt 13, sayfa 188; Ibn Asaker, History of the Medina of Damascus, 1415 h.k, cilt 42, s.472; Ibn al-Adim, Baghiyyah al-Talab, Beyrut, cilt 1, sayfa 292.
  44. ↑ İbn Asaker, Şam Medine Tarihi, 1415 h.k, cilt.20, s.361; Haytami, Majma al-Zawaed, 1414 h.k, cilt.7, s.235.
  45. ↑ Ibn Asaker, History of the Medina of Damascus, 1415 h.k, cilt 42, s. 419.
  46. ↑ İbn Ebi el-Hadid, Nahj al-Balaghah'ın Şerhi, 1404 h.k, cilt 9, s.88.
  47. ↑ İbn Cüzi, Said el-Khater, 1425 h.k, cilt 1, s.397.
  48. ↑ Sabt bin Jozi, Tazkire Al-Khawas, 1418 h.k, s.35.
  49. ↑ «الصور الأكثر مشاهدة لعام 2012م»İmam Ali (AS) Medya Ağı.
  50. ↑ Faqih Imani, Haq ba Ali ist, 1377 h.ş, s.47.
  51. ↑ Hurr Amili, Isbatu-l Hudat, 1422 h.k, cilt 2, sayfa 318; Muhaddith Ermoi, Sussanat al-Negrah, 1358 h.ş, cilt 2, sayfa 712; Sanad, El-Aqeed ve al-Asma arasındaki Sahabeler,1426 h.k, s.203
  52. ↑ Tijani Samavi, Al-Shi'a Ham Ehl al-Sunnah, 1428 h.k, s.114.
  53. ↑ Fahr Razi, Tefsir al-Kabir, 1420 h.k, cilt 1, s.180.
  54. ↑ İbn Tavus, et-Tara'ef, 1400 h.k, cilt 1, sayfa 104; Erbali, Kashf al-Gahma, 1381 h.k, cilt 1, 143; Allameh Hilli, Nahj al-Haq, 1982, s.224.
  55. ↑ Örneğin bakınız: Tabersi, E'alam Alvari, 1390 h.k, s.159; Muğniye, Al-Jawama ve Al-Fawarq, 1414 h.k, s. 92-93.
  56. ↑ Fakih İmanî, Hak Ba Ali ist, 1377 h.s, s. 137.
  57. ↑ Meclisi, Bihar al-Anwar, 1404 h.k, cilt 38, s.29.
  58. ↑ Şeyh Mofid, Al-Fusul Al-Mukhtarah, 1413 h.k, s. 339.
  59. ↑ Şeyh Mofid, Al-Fusul Al-Mukhtarah, 1413 h.k, s. 211.
  60. ↑ Hakim, İmamet ve Ehl-i Beyt (a.s), 1424 h.k, s.225.
  61. ↑ Tusi, Talkhis al-Shafi, 1382 h.ş, cilt.2, s.257; Mugniyeh, Al-Jawama and Al-Fawarq, 1414 h.k, s.92; Meclis, Haq al-Iqin, Tahran, s.136; Sobhani, mektuplar ve denemeler, 1425 h.k, cilt 5, s.382.
  62. ↑ Sanad, Sahabeler Adalet ve Usame Arasında, 1426 h.k, s.203.
  63. ↑ İbn Attiyah, Abhi al-Morad, 1423 h.k, cilt 1, s.807; Moghaddis Ardabili, Hadiqa al-Shi'a, 1383 h.ş, cilt 1, s.327.
  64. ↑ Sobhani, Al-Al-Adha, Kum, s.389; Dünyadaki araştırmalar ve el-Nahl, Kum, cilt 6, s.274.
  65. ↑ Fakih İmanî, Ali haklıdır, 1377, s. 145-146.
  66. ↑ İbn Attiyah, Abhi al-Morad, 1423 h.k, cilt 1, sayfa 569; Tunkabani, Zia al-Qulob, 1383 h.ş, cilt 2, s.203; Kashif Al-Ghita, Al-Aqeed al-Jaafariyyah, 1425 h.k, s.53.
  67. ↑ Tusi, Takhis al-Shafi, 1382 h.ş, cilt.2, s.136.
  68. ↑ Bazar, Musnad al-Bazar, 1409 h.k, cilt 6, sayfa 98; Tirmizi, Sunan al-Tirmidhi, Beyrut, cilt 5, sayfa 633; Ibn Asaker, History of Medina of Damascus, 1415 h.k, cilt 44, s. 126.
  69. ↑ Fakih İmani, Hak ba Ali ist, 1377 h.ş, s.101.

Bibliyografyi

  • Amadi, Saif al-Din, Ghaya al-Maram in al-kelam , Beyrut, Dar al-Kitab al-Alamiya, 1413 h.k.
  • İbn Ebi el-Hadid, Abdülhamid bin Hibatullah, Nahj al-Balaghah'ın Şerhi, Kum, Ayetullah el-Marashi el-Necefi Okulu, 1404 h.k.
  • İbn Teymiyye Harrani, Ahmed bin Abdul Halim, Minhaj Sunnah al-Nabwiyyah in Vilail of the Kelam of Shia al-Qadriyyah of Shia al-Qadriyyah, Muhammed Rashad Salem tarafından yapılan araştırma, İmam Muhammed bin Saud İslam Üniversitesi, 1406 h.k.
  • İbn Cüzi, Ebu el-Fraj Abdul Rahman bin Ali, Said el-Khater, Şam, Dar el-Kalam, 1425 h.k.
  • Ibn Juzi, Sabbat, Tazkira Al-Khwas, Kum, Al-Sharif al-Radhi's Manshurat, 1418 h.k.
  • İbn Hacer Asqlani, Ahmed bin Ali, Al-Mizan dili, Al-Marief al-Naziami Department araştırması, Beyrut, Al-Alami Foundation for Press, ikinci baskı, 1390 h.k.
  • İbn Hayyun, Nu'man İbn Muhammed, Sharh Al-Akhbar fi Fada'il al-Imam al-Atahar (a.s), Kum, Jamia Medresin, 1409 h.k.
  • İbn Shahrashob Mazandarani, Muhammed Bin Ali, Menaqib Al Abi Talib, Kum, Allameh, 1379 h.k.
  • İbn Taaws, Seyyed Razi al-Din, Al-Taraif Fi Ma'rafah Madhab al-Tawaif, Kum, Hayyam Yayınevi, 1400 h.k.
  • İbn Asaker, Ali İbn Hasan, Şam Medine Tarihi ve Faziletleri ve Adına Çözümlerim, Ali Shiri'nin Araştırmaları, Beyrut, Dârü'l-Fikr, 1415 h.k.
  • İbn Atiyah, Jamil Hamoud, Abhi al-Morad, Bağdat, Beyrut, Al-Alami Vakfı, 1423 h.k alimler konferansının açıklamasında.
  • İbn Kuteybe Dinuri, Abdullah bin Müslim, İmamlık ve siyaset olarak bilinen halifelerin tarihi, Ali Shiri tarafından araştırılmış, Beyrut, Darü'l-Avat, 1410 h.k.
  • Ibn Keshir Damaschi, Ismail Ibn Omar, al-Badaiya wa al-Nahiya, Beyrut, Dar al-Fikr, 1407 h.k.
  • Ibn Mardwieh Isfahani, Ahmed bin Musa, Manaqib Ali bin Ebi Talib (a.s.), Kum, Dar al-Hadis, ikinci baskı, 1424 h.k.
  • İbn Maghazali, Ali İbn Muhammed, Ehl-i Beyt Menaqib (A.S.), Tahran, Al-Majjam Al-Alami İslami düşünce okulları arasındaki yakınlaşma için, 1427 h.k.
  • Ibn al-Adeem, Omar Ibn Ahmad, Halep tarihinde Baghiya al-Talab, Sohail Zakar'ın araştırması, Beyrut, Dar al-Fikr, Beta.
  • Abu Yali Musuli, Ahmad Bin Ali, Musnad Abi Yali, Damascus, Dar al-Ma'mun for Miras, Hossein Salim Asad'ın araştırması, 1404 h.k.
  • Erbali, Ali İbn İsa, Kashf al-Ghamma fi Marafah al-Imam, Tebriz, Bani Haşimi, 1381 h.k.
  • Skaffi, Muhammed bin Abdullah, Al-Ma'yar ve Al-Muwazna fi Fadhail al-Imam Amir al-Mu'minin Ali bin Abi Talib, Allah onu korusun ve ona barış versin, Beyrut, 1402 h.k.
  • Scafi, Muhammed bin Abdullah, Osmanlıcılığın İhlali, Kum, Ayetullah el-Marashi Okulu, 1383-1378 h.ş.
  • Amini, Abdul Hossein, Al-Kitab and Sunnah'ta Al-Ghadir ve Al-Adab, Qom, Al-Ghadir İslami Araştırmalar Merkezi, 1416 h.k.
  • Amini, Nazrah fi Kitab Minhaj Sunnah al-Nabawiyyah, editör: Ahmad Kanani, Tahran, Mashaar Publishing House, Beta.
  • Bazar, Ahmed bin Amr, Bahr al-Zakhar (Musnad al-Bazar), Mahfuz al-Rahman Zeinullah'ın araştırması, Beyrut, Al-Ulum al-Qur'an Foundation, 1409 h.k.
  • Tirmizi, Muhammed bin Isa, Sunan al-Tirmidhi, Beyrut, Dar Ihya al-Tarath al-Arabi, araştıran Ahmed Mohammad Shakir, 1998.
  • Tonikaboni, Muhammed bin Abdul Fattah, Zia al-Qulob, Kum, İslami Rezerv Meclisi, 1382 h.ş.
  • Tijani Samavi, Muhammed, Al-Shi'a Ham Ehl al-Sunnah, Kum, Ansarian Foundation, 10. baskı, 1428 h.k.
  • Hakim Neishaburi, Muhammed bin Abdullah, Mustadrak al-Sahihin, Mustafa Abdul Qadir Atta tarafından araştırma, Beyrut, Dar al-Kitab al-Alamiya, 1411 h.k.
  • Har Amili, Muhammed bin Hasan, Ibhav al-Hidaa, Beyrut, Al-Alami Foundation, 1422 h.k.
  • Haskani, Obaidullah bin Abdullah, Qabam Al-Tfadil için Al-Tanzil'in Kanıtları, Tahran, İslam Kültürünü Canlandırma Forumu, 1411 h.k.
  • Hakim, Seyyed Muhammed Bakır, El-İmamah ve Ehl-i Beyt (A.S.) Al-Nazariyyah ve Al-Istidlal, Kum, Al-Maqrez al-Islami al-Mawdin, 1424 h.k.
  • Hamwi Shafi'i, İbrahim bin Saad al-Din, Faraed al-Samatin fi Fadael al-Mortaza wa al-Batul wa al-Sabatin wa al-Imaam min Zaritham (a.s.), Kum, Al-Mahmoud Foundation, 1400 h.k.
  • Khazaz Qomi, Ali bin Muhammed, Kefaiyat al-Athar fi Nass Ali al-Imam al-Thini Eshar, Kum, Bidar Yayınları, 1401 h.k.
  • Khatib al-Baghdadi, Ahmed bin Ali, Bağdat Tarihi, Mustafa Abd al-Qadir Atta tarafından araştırıldı, Beyrut, Dar al-Kitab al-Alamiya, 1417 h.k.
  • Khwarazmi, Muwafq bin Ahmad, al-Manaqib, Qom, Jamia Madrasin, ikinci baskı, 1411 h.k.
  • Dhahabi, Shams al-Din Muhammed bin Ahmed, Mizan al-Etdal fi Naqd al-Rijal, Ali Muhammed al-Bajawi tarafından yapılan araştırma, Beyrut, Basım ve yayın için Daral al-Merfeat, 1382 h.ş.
  • Rizvani, Ali Asghar, Şii Çalışmaları ve Şüphelere Cevaplar, Tahran, Mashaar Yayınevi, 2. baskı, 1384 h.ş.
  • Zamakhshari, Jarallah, Rabi al-Abrar and Nusus al-Akhyar, Beyrut, Al-Alami Foundation, 1412 h.k.
  • Sobhani, Ja'far, al-Aqeed al-Aqeed al-Shi'a al-Imamiyah, Kum, İmam Sadık (a.s.) Enstitüsü, Bita.
  • Sobhani, Cafer, Researches in the World ve Al-Nahl, Qom, Al-Nashar al-Islami Foundation, çeşitli.
  • Sobhani, Letters and Articles, Kum, İmam Sadık (a.s.), ikinci baskı, 1425 h.k.
  • Sanad, Şeyh Muhammed, El-Aqeed ve al-Asma arasındaki Sahabeler, Kum, Lasan al-Saddeq, ilk baskı, 1426 h.k.
  • Shajari Jarjani, Yahya bin Hossein, Al-Khamisiyyah yazılarının düzenlenmesi, Muhammed Hasan Muhammed Hasan İsmail tarafından araştırıldı, Beyrut, Dar al-Kitab al-Alamiya, 1422 h.k.
  • Shushtri, Qazi Nurullah, Ihqaq al-Haq and Iqhaq al-Batil, Kum, School of Ayetullah al-Marashi al-Necefi, 1409 h.k.
  • Şeyh Mofid, Muhammed bin Muhammed, Al-Irshad fi Marafah Hajjullah Ali al-Abad, Kum, Şeyh Mofid Kongresi, 1413 h.k.
  • Basra Muharebesi'nde Seyyid el-Utrah için Şeyh Mufid, Muhammed bin Muhammed, El-Cemal ve El-Nusra, Kum, Şeyh El-Müfid için El-Khangir el-Alami, 1413 h.k.
  • Şeyh Mofid, Muhammed bin Muhammed, Al-Fusul Al-Mukhtarah, Kum, Al-Khangir al-Alami, Şeyh Al-Mofid için, 1413 h.k.
  • «الصور الأكثر مشاهدة لعام 2012م»İmam Ali (a.s.) medya ağı, ziyaret tarihi: 18 Mart 1400 h.ş.
  • Taleghani, Mohammad Naeem, Manhaj al-Rashad fi Ma'raf al-Ma'ad, Mashhad, Astan Quds Razavi, 1411 h.k.
  • Tabatabaei, Seyyed Mohammad Hossein, Al-Mizan fi Tafsir al-Qur'an, Qom, Qom Ruhban Okulu Öğretmenler Derneği İslami Yayınlar Ofisi, beşinci baskı, 1417 h.k.
  • Tabarsi, Fazl bin Hasan, Al-Wari Media, Alam Al-Hadi, Tahran, Islamia, üçüncü baskı, 1390 h.k.
  • Tabersi, Fazl bin Hasan, Al-Ihtjac, Mashhad, Al-Mortaza yayını, 1403 h.k.
  • Taberi, Hasan bin Ali, Kamil al-Baha'i, çeviren Muhammed Shua Fakhir, Kum, al-Maktab al-Haydariyya, 1426 h.k.
  • Tousi, Muhammed bin Hassan, Talkhis al-Shafi, Qom, Al-Mohbein Publications, 1382 h.ş.
  • Allameh Hali, Hasan bin Yusuf, Kashf al-Iqin fi Fda'il Amir al-Mu'minin (a.s), Tahran, Kültür ve İslami Rehberlik Bakanlığı, 1411 h.k.
  • Allameh Hali, Hasan bin Yusuf, Menhaj al-Karamah fi Marafah al-Imamah, Meşhed, Aşure Vakfı, 1379 h.ş.
  • Allameh Hali, Hassan bin Yusuf, Nahj al-Haq ve Kashf al-Saddeq, Beyrut, Dar al-Kitab al-Lebanani, 1982.
  • «علی مع الحق و الحق مع علی», Seyyed Abulfazl Sarwar'ın Instagram'daki resmi sayfası, çalışmak tarihi: 18 Mart 1400 h.ş.
  • Fakhrazi, Muhammed bin Omar, Mufatih al-Ghaib, Beyrut, Dar Ihya al-Trath al-Arabi, üçüncü baskı, 1420 h.k.
  • Faqih Imani, Mehdi, Haq ba Ali ist, Qom, Islamic Propaganda Office, 1377 h.ş.
  • Kundozi, Suleiman bin Ibrahim, Yanabi Al-Mouda Lzavi al-Qorabi, Qom, Osweh yayını, ikinci baskı, 1422 h.k.
  • Kashif al-Ghata, Sheikh Jafar, Al-Aqeed al-Jaafariyyah, Qom, Ansarian Foundation, üçüncü baskı, 1425 h.k. Daha fazla kullanım
  • Küleyni, Muhammed bin Yaqub, Al-Kafi, Tahran, İslami Kitaplar, 4. baskı, 1407 h.k.
  • İslami Eğitim ve Araştırma Bölümü, Ghadir Hadis, Guayai Wilayat Belgesi, Kum, İmam Ali Bin Ebi Talib (AS) Okulu, 8. Baskı, Beta.
  • Ganji Shafi'i, Muhammed bin Yusuf, Kefayyah al-Talib fi Menaqib Ali bin Abi Talib, Tahran, Revival of the Heritage of Ehl-Bayt (as), ikinci baskı, 1404 h.k.
  • Motaghi al-Hindi, Ali bin Hossam, Kanzal-Amal fi Sunan al-Aqwal al-Afeal, Araştırma: Bakri Hayani, Safwa al-Saqqah, Beyrut, Al-Risalah Foundation, 7. baskı, 1401 h.k.
  • Majlisi, Mohammad Baqer, Bihar al-Anwar, Beyrut, Al-Wafa Foundation, 1404 h.k.
  • Meclisi, Mohammad Baqer, Haq Al-Yekin, Tahran, Islamia Publications, Beta.
  • Muhaddis Ermoi, Mirjalaluddin, İhlal Cezaları, Tahran, Ulusal Sanat Derneği Yayınları, 1358 h.ş.
  • Mohammadi Rishahri, Mohammad, Mizan al-Hikma, Kum, Dar al-Hadis, 1422 h.k.
  • Muğniye, Mohammad Javad, Al-Jawama' ve Al-Fawarq, Sünnet ve Şii Arasında, Beyrut, Ezzeddin Vakfı, 1414 h.k.
  • Muqaddis Ardabili, Ahmed bin Muhammed, Hadiqa al-Shi'a, Qom, Ansarian Publications, üçüncü baskı, 1383 h.ş.
  • Mirhamed Huseyin, Abaqat el-Anvar fi isbati imameti il-Eimmetil-Athar, İsfahan, Amir al-Momenin Library, ikinci baskı, 1366 h.ş.
  • Milani, Seyyed Ali, Sharh Minhaj al-Karamah fi Marafah al-Imamah, Kum, İslam Araştırmaları Merkezi, 1386 h.ş.
  • Helali, Salim bin Qais, Salim bin Qais al-Hilali'nin kitabı, Kum, Al-Hadi, 1405 h.k.
  • Heysemi, Ali bin Ebi Bekir, Majma al-Zawaed ve faydaların kaynağı, Hossam al-Din al-Qudsi'nin araştırması, Kahire, Al-Qudsi okulu, 1414 h.k.
"https://tr.wikishia.net/w/index.php?title=Ali_Hak_iledir_Hak_da_Ali’yledir_Hadisi&oldid=90437" sayfasından alınmıştır