Nas ve İçtihat (kitap)
| Nas ve İçtihat | |
|---|---|
 | |
| Yazar | Seyyid Abdulhüseyin Şerafettin Amuli |
| Yayınevi | Bir çok yayınevi ve kuruluş |
| Basım Yeri | Lübnan, İran... |
| Yöntem | Rivayet |
| Dili | Arapça |
| Konusu | Şia'nın hakkaniyeti |
En-Nas ve’l İçtihat veya el-İçtihat fi Mukabili en-Nas (Arapça: النص و الاجتهاد او الاجتهاد فی مقابل النص), Lübnanlı ünlü âlimlerden Seyyid Abdulhüseyin Şerafettin Amuli’nin imamet ve hilafet hakkında yazdığı bir kitaptır. Kitapta İmam Ali’nin (a.s) hakkaniyetinin ispatı, üstünlüğü ve halifelerin ve bazı sahabelerin Kur’an ve Hz. Peygamberin (s.a.a) apaçık buyruklarını dikkate almayarak karşı geldikleri yüzlerce örneklerle ortaya konulmuştur. Müellif, halife ve sahabelerin bu karşı gelişleri hakkında bir yargıda bulunmadan, sadece Ehlisünnet kaynaklarındaki bu olayları sıralamıştır.
Kitabın Seyyid Muhammed Taki Hekim tarafından yazılan nispeten uzun bir önsözü vardır. Kitap Farsça, Türkçe ve İngilizceye çevrilip yayımlanmıştır.
Yazar Hakkında
- Ana Madde: Seyyid Abdulhüseyin Şerafettin
Seyyid Abdulhüseyin Şerafettin Musevi Amuli (1290 - 1377 h.k.), Lübnanlı Şii müçtehitlerindendir. Mezheplerin yakınlaştırılması, Şia ve Sünniler arasında vahdet ve birliğin sağlanarak aralarındaki anlaşmazlıkların çözülmesi için oldukça çaba sarf eden ünlü âlimlerdendir. Kendisi Lübnan’ın istiklal kıyamı liderlerindendi. Bu kitabı 85 yaşlarında iken yazmıştır.[1]
En ünlü kitaplarından birisi Müminlerin Emiri Hz. Ali’nin (aleyhi selam) Hz. Peygamber Efendimizden (salallahu aleyhi ve alihi) sonra imam unvanı ile aralıksız halife ve ardılı olduğunu ispatlamak için hazırlanan “el-Müracaat” kitabıdır.
Kitabın İsminin Anlamı
“Nass”, açık, belli ve aşikâr olan her bir sözdür. Bir manadan başka anlamı olmayan ve tevil edilemeyecek şeydir.[2] “İçtihat” da sözlükte gayret ve çalışkanlık; terim anlamında ise, şeri hükümlerin istihraç edilerek istinbat edilmesidir.[3]
“Nass”dan maksat, Allah ve Hz. Resulullah’ın (s.a.a) apaçık söz ve buyruklarıdır. “İçtihat”tan maksat ise, kişinin kendi kişisel görüşü ve hükmüdür. “Nas mukabilinde içtihat”, usul ilminde bir terimdir. Anlamı ise kişinin kendi kişisel görüşünü Allah ve Hz. Resulullah’ın (s.a.a) açık buyruğuna tercih ederek öncelikli bilmesidir.[4]
Kitabın İçeriği
Bu kitap sekiz bölümden oluşmuş ve ilk üç halife, hâkimler ve onların yakınlarının Hz. Peygamber efendimiz (s.a.a) hayatta iken veya vefatından sonraki dönemde nas karşısında içtihat ettiklerini ortaya koyan yüz örnek vermiştir. Bunların tamamını Ehlisünnet’in güvenilir ve muteber kitaplarından naklederek saymıştır.[5] Seyyid Şerafettin, bu örneklerde onların amaçları hakkında bir yargıda bulunmadan her biri hakkında araştırmacı bilimsel görüşlerini beyan ederek eleştirmiştir.[6]
Halife ve sahabelerin bu karşı çıkma ve muhalefet etmelerinin bir çoğu hiçbir kural ve kaideyle örtüşmemektedir (hatta Ehlisünnet kaynaklarıyla bile) ve bazıları ise, gerçek hükme olan cehaletten kaynaklanmış, fakat anlaşıldıktan sonra düzeltilmiştir.
Birinci Halife Ebu Bekir’in İçtihatları
Seyyid Şerafettin, kitabının birinci bölümünde nassa karşı çıkan birinci halife Ebu Bekir’in nass karşısındaki içtihatlarına şöyle örnekler vermiştir:
- Sakife macerası
- Zeyd b. Harise’nin komutanlığına itiraz
- Usame’nin ordusuna katılmaya karşı çıkmak
- Fedek’in gasp edilerek el konulması
- “Muüellefetü'l Kulûb (gönülleri ısındırılan, yumuşatılan kimseler) payının sakıt edilmesi
- “Zil Kurba” payının sakıt edilmesi
- Zu Sedye’nin öldürülmesi konusunda iki kez Hz. Resulullah’ın (s.a.a) emrine karşı gelinmesi
- Zekât vermeye yanaşmayanlara karşı savaş açılması
- Malik b. Nuveyre’nin, Halid b. Velid’in emri ile öldürülmesi ve Ebu Bekir’in buna kayıtsız kalması
- Hz. Peygamber Efendimizin (s.a.a) hadislerinin yazılmasının yasaklanması.
İkinci Halife Ömer’in İçtihatları
Seyyid Şerafettin, kitabının ikinci faslında, ikinci halife Ömer’in nass karşısındaki içtihatlarına şöyle örnekler vermiştir:
- Hz. Peygamber Efendimize (s.a.a) karşı küstahlık ve vasiyetini yazmasına engel olması
- Hudeybiye sulhuna itiraz etmesi
- Allah’a inananların cennetlik olduğunu belirten Peygamber Efendimize (s.a.a) itiraz etmesi
- Temettü Haccının yasaklanması
- Muta’nın yasaklanması
- Sabah ezanında bidat (“es-Salatu Hayrun mine'n Nevm” cümlesinin eklenmesi)
- Ezan ve ikamette bidat
- Teravih namazı
- Üçüncü talak
- Cenaze namazında dört tekbir alınması
- Bazı açık hükümlere cehalet etmesi
- Kardeş olmasına rağmen ceddin irsi
- Kız kardeşin çocuğundan dayının miras alması
- Eşin ölümünden sonra gebe kadının iddet beklemesi
- Kocası kaybolan kadınla evlilik
- Çocuğu olan cariyelerin satılması
- Su olmaması durumunda namaz kılınmaması
- İkindi namazından sonra iki rekat sünnet namazının kılınmasına mani olması
- İbrahim makamının yerinin değiştirilmesi
- Ölülere ağlamaya yasak koyması
- İslam’ın ilk dönemlerinde orucun bazı hükümlerine uymaması
- Şarap içmesi, hatta şarabı yasaklayan ayetlerin nazil olmasından sonra içmiştir[7], Bunun üzerine Peygamber efendimiz (s.a.a) öfkelenmiş ve elinde olan bir şeyle ona vurmuştur.
- Bedir savaşında Hz. Resulullah’ın (s.a.a) Abbas ve Ben-i Haşim’in öldürülmesinin yasaklamasına rağmen Ömer’in onları öldürmeye ısrar etmesi
- Bedir savaşı esirlerinden fidye alınmasına Ömer karşı çıkmıştır
- Huneyn Savaşında esirlerin öldürülmesi
- Savaştan kaçmıştır
- Müslümanların evlerini takibe alarak casusluk yapması
- Kadınlar için mehir belirlemede bidat yapmıştır
- Hırsızlık haddini değiştirmiş ve hırsızlık yapan kölelerden haddi kaldırmıştır
- Sabit olmayan zina haddinin uygulanması
- Muğayre b. Şu’be’den zina haddini kaldırması
- Kur’an’daki zor ayetleri sorduğu gerekçesiyle Dabi’ Temimi’yi sürgün etmesi ve dövmesi
- Nasır b. Haccac’ın yersiz olarak sürgün edilmesi
- Oğluna karşı şer’i hadde tecavüz etmiştir
- Hudeybiye ağaçlarını kesmiştir
- Ümmü Hani’nin Ömer’i şikâyet etmesi
- Muaviye’ye bağışlayıcı olması ve müsamaha göstermesi
- Şeriata karşı emirlerin sadır edilmesi ve yanlış olduğu anlaşıldıktan sonra vazgeçilmesi.
Üçüncü Halife Osman’ın İçtihatları
Seyyid Şerafettin, kitabının üçüncü faslında, üçüncü halife Osman’ın nass karşısındaki içtihatlarına şöyle örnekler vermiştir:
- Kendi akraba ve yakınlarına bağış ve ikramlarda bulunmuştur
- Hz. Peygamberin (s.a.a) reddettiği ve sürgün ettiği kişilere değer verilerek görev verilmesi
- Seferde namazların tam kılınması
Ayşe’nin İçtihatları
Seyyid Şerafettin, kitabın dördüncü faslında Ayşe’nin nass karşısındaki içtihatlarından şöyle örnekler vermiştir:
- Seferde namazların tam kılınması
- Hz. Peygamber Efendimizin (s.a.a) eşi Mariye’ye iftira atması
- Hafsa ile birlikte Hz. Peygamberimize (s.a.a) karşı saygısızlık ve itirazları
- Hafsa ve Ayşe’nin tövbe etme teklifinde bulunmaları
- Hz. Peygamber Efendimize (s.a.a) karşı gelmiştir
- Osman’ı kınayarak öldürülmesi gerektiğini söylemiştir
- Hz. Ali’ye (a.s) karşı çıkarak isyan etmesi ve binlerce Müslümanın ölmesine neden olması.
Halit b. Velid’in İçtihatları
- Hz. Peygamberin (s.a.a) emrine karşı gelmiştir
- Ben-i Cüzeyme kabilesini kılıçtan geçirmiştir.
Muaviye’nin İçtihatları
- Ziyad b. Ebih’in Ebu Süfyan’a katılması
- Yezid’e biat almaya icbar etmesi
- Yemen’de zulümler yapmıştır
- Allah’ın sevgili kullarını şehit etmiştir
- Muaviye ve adamlarının tutum ve davranışları
- Hz. Ali’ye (a.s) karşı düşmanlık etmiştir
- Hz. Ali’ye (a.s) karşı savaşmıştır
- İmam Ali’nin (a.s) aleyhine hadisler uydurmuştur
- İmam Hasan’a (a.s) hıyanet etmiştir.
Kitabın yedinci bölümünde Kur’an ve Hz. Resulullah’ın (s.a.a) açık buyrukları olmasına ragmen, bazı Ehlisünnet âlimlerinin nas karşısındaki içtihatlarına değinmiş ve sekizinci bölümde, İmam Ali’nin (a.s) Hz. Peygamber Efendimizden (s.a.a) hemen sonra imam olduğunu ve halifeliğine değinmiştir.
Tercüme ve Neşri
Bu kitap defalarca “en-Nas ve’l İçtihat” adıyla ve bazen de “el-İçtihat fi Mukabili’n-Nas” isimleriyle çeşitli yayın kuruluşları tarafından basılarak yayınlanmıştır.[8] Kitap, Farsça, Türkçe ve İngilizce dillerine de tercüme edilmiştir.[9]
Ayrıca Bakınız
Kaynakça
- ↑ Seyyid Muhammed Taki Hekim’in yazdığı önsöz, s. 55.
- ↑ Dehhuda, Lügatname, “nass” maddesi.
- ↑ Dehhuda, lügatname, “içtihat” maddesi.
- ↑ Şerafettin, İçtihat der Mukabil-i Nas, mukaddime.
- ↑ Şerafettin, müellifin yazdığı önsöz.
- ↑ Şerafettin, en-Nas vel İçtihat, s. 132, 137.
- ↑ Bakara, 219; Nisa, 43.
- ↑ Nergis Mektebi baskısı.
- ↑ Kitab-ı Kum.
Bibliyografi
- Dehhuda, Ali Ekber, Lügatname, Tahran, İntişarat-ı Tahran Üniversitesi, ikinci baskı, 1377 h.ş.
- Şerafettin, Abdulhüseyin, İçtihat der Mukabil-i Nas, tercüme Ali Devabi, Defter-i İntişarat-ı İslami.
- Şerafettin, Abdulhüseyin, Musevi İmam Seyyid Abdulhüseyin Şerafettin, c. 2, Nas ve İçtihat, Beyrut, Daru’l Arabi, ikinci baskı, m. 2010.
Kitabı Okumak İçin