Eyyâmu’l-Bîz

Eyyâmu’l-Bîz, Beyaz günler veya Eyyâm-ı biyd/bîz (Arapça: ایام البیض) "beyaz ve ak günler" anlamına gelen eyyam-ı biyd, Kameri ayların 13, 14 ve 15. günlerine denmektedir. Hadislerde bu üç günde oruç tutulması için vurgu yapılmıştır. Şiaların yanında, beyaz günler ve dolunay, Recep ayı başta olmak üzere daha sonra Şaban ve Ramazan aylarında daha çok öneme sahiptir.

İsimlendirilmesinin Nedeni

Biyd/Bîz, Arapçada "beyazlık" anlamına gelir. Eskiden Araplar, ay günlerini aydınlıklarına göre değerlendirerek, isimlendirmekteydiler. Bu üç gün (13, 14 ve 15. günler) diğer günlere göre daha aydın olduğu için "beyaz günler" anlamına gelen "eyyam-i biyd/beyaz" diye adlandırmışlardır. Bugünlere “Avazıh” ve “Gurra” da denmektedir.

Beyaz Günlerde Oruç

Hadislerin naklettiğine göre, her ay üç gün oruç tutma geleneği İslam’dan önce de beğenilen geleneklerden biri ve bugünlerde tutulan oruçlar, Hz. İbrahim’in (a.s) oruçları olarak bilinirdi. Hz. Fahr-i Kâinat Efendimiz (s.a.a), insanlara, ay içinde oruç tutmalarını ve bu tutacakları oruçlarını da beyaz günlerde tutmalarını tavsiye ederdi.

Dolunay günlerinde oruç tutulmasını tavsiye eden hadislerin sayısı oldukça çok ve farklı içerikleri kapsamaktadır. Bazı hadisler her ayın yalnızca 13. günü oruç tutulmasının istihbabına odaklıdır. Bazı hadislerde ise, her ayın üç günü oruç tutulması peygamberin sünneti olarak belirtilmiştir. Öyle anlaşılıyor ki her ay 3 gün oruç tutulmasının müstahap olduğunda, bir fikir ayrılığı yoktur yalnızca bu 3 günün hangi günler olduğunda farklı görüşler vardır. Örneğin İmam Sadık’tan (a.s) nakledilen hadiste bu üç gün şu şekildedir: “İlk on günün Perşembesi, ikinci on günün Çarşambası ve son on günün Perşembesi.”

Sonuç olarak hadislerde görülen bu farklılıklardan dolayı fakihler arasında, dolunay günleri ile diğer günlerde oruç tutulması hakkında bir çok kez tartışılmıştır. Burada bu ikisini de dikkate almak daha doğru olacaktır. Şöyle ki hem İmam Cafer-i Sadık’ın (a.s) buyurduğu hadise riayet etmek (ilk on günün Perşembesi, ikinci on günün Çarşambası ve son on günün Perşembesi) ve hem de dolunay günlerinde oruç tutmak.

	Dolunay Günlerinin Amelleri
On üçüncü Gece	Her rekatında Fatiha, Yasin, Mülk ve İhlas okunan iki rekatlı namaz kılmak.
On üçüncü Gün	Beyz günlerinin (on üç, on dört ve on beşinci günler) ilk günüdür. Oruç tutmak. Her kim “Ummu Davut” amelini yerine getirmek istiyorsa, bugünü oruç tutmak zorundadır.
On beşinci Gece	On üçüncü gecede kılındığı şekliyle altı rekatlı namaz kılmak. Gusül almak. Geceyi ihya etmek. İmam Hüseyin’i (a.s) ziyaret etmek. Her rekatında Fatiha ve İhlas suresinin okunduğu 30 rekatlı (ikişer ikişer kılınan) namaz kılmak. Her rekatında Fatiha, İhlas, Felak, Nas, Ayete’l Kürsi ve Kadir suresinin dört kere okunduğu 12 rekatlı namazı kılmak ve ardından dört kere şu duayı okumak: "اَللهُ اَللهُ رَبّى لا اُشْرِكُ بِهِ شَیْئا وَلا اَتَّخِذُ مِنْ دُونِه وَلِیّا"
On beşinci Gün	Gusül almak. İmam Hüseyin’i (a.s) ziyaret etmek. Selman namazını kılmak. 4 rekatlı (ikişer ikişer kılınan) namaz kılmak ve ardından şu duayı okumak: "اَللّهُمَّ یا مُذِلَّ كُلِّ جَبّارٍ ؛ وَ یا مُعِزَّ الْمُؤْمِنینَ اَنْتَ كَهْفى حینَ تُعْیینِى الْمَذاهِبُ؛ وَ اَنْتَ بارِئُ خَلْقى رَحْمَةً بى وَ قَدْ كُنْتَ عَنْ خَلْقى غَنِیّاً وَ لَوْ لا رَحْمَتُكَ لَكُنْتُ مِنَ الْهالِكینَ وَ اَنْتَ مُؤَیِّدى بِالنَّصْرِ عَلى اَعْداَّئى وَ لَوْ لا نَصْرُكَ اِیّاىَ لَكُنْتُ مِنَ الْمَفْضُوحینَ یا مُرْسِلَ الرَّحْمَةِ مِنْ مَعادِنِها وَ مُنْشِئَ الْبَرَكَةِ مِنْ مَواضِعِها یا مَنْ خَصَّ نَفْسَهُ بِالشُّمُوخِ وَالرِّفْعَةِ فَاَوْلِیاَّؤُهُ بِعِزِّهِ یَتَعَزَّزُونَ وَ یا مَنْ وَضَعَتْ لَهُ الْمُلُوكُ نیرَ الْمَذَلَّةِ عَلى اَعْناقِهِمْ فَهُمْ مِنْ سَطَواتِهِ خاَّئِفُونَ اَسئَلُكَ بِكَیْنُونِیَّتِكَ الَّتِى اشْتَقَقْتَها مِنْ كِبْرِیاَّئِكَ وَ اَسئَلُكَ بِكِبْرِیاَّئِكَ الَّتِى اشْتَقَقْتَها مِنْ عِزَّتِكَ وَ اَسئَلُكَ بِعِزَّتِكَ الَّتِى اسْتَوَیْتَ بِها عَلى عَرْشِكَ فَخَلَقْتَ بِها جَمیعَ خَلْقِكَ فَهُمْ لَكَ مُذْعِنُونَ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ اَهْلِ بَیْتِهِ" Ümmü Davut Amellerini yerine getirmek.

Recep Ayındaki Dolunayın Önemi

Şiaların yanında "beyaz günler" ve "dolunay", Recep ayı başta olmak üzere daha sonra Şaban ve Ramazan aylarından daha çok öneme sahiptir. İran’da itikâf’a girilmesi Recep ayındaki dolunay günlerinden daha yaygındır.

Bibliyografi

• İbn-i Ebi Asım, Ahmed, ez-Zuhd, Abdulali Abdulhamid Hamid, Kahire, 1408 h.k.
• İbn-i Babeveyh, Muhammed, el-İlel, Beyrut, Müessese el-Alemi.
• İbn-i Batute, rihlet, Ali Muntesır Ketani, Beyrut, 1405 h.k.
• İbn-i Ceziri, Abdurrahman, Zadu’l Mesir, Beyrut, 1404 h.k.
• İbn-i Saad, Muhammed, et-Tabakatu’l Kubra, İhsan Abbas baskısı, Beyrut, Daru Sadır.
• İbn-i Tavus, Ali, İkbalu’l A’mal, Cevad Kayyumi İsfahani baskısı, Kum, 1414 h.k.
• İbn-i Tavus, ed-Duru’u’l Vakıfiyye, 1414 h.k; İbn-i Arabi, Muhyiddin, el-Futuhatu’l Mekkiye, Bevlak, 1293 h.k.
• İbn-i Kudame, Abdullah, el-Muğni, Beyrut, 1404 h.k.
• İbn-i Kesir, Tefsir, Beyrut, 1401 h.k.
• İbn-i Mace, Muhammed, es-Sünen, Muhammed Fuad Abdulbaki baskısı, Kahire, 1954 m.
• İbn-i Manzur, Lisanu’l Arab, Ebu Yusuf, Yakup, el-Asar, Ebu’l Vefa Afgani, Kahire, 1355 h.k.
• Ahmed b. Hambel, el-Müstened, Beyrut, Daru Sadır, Buhari, Muhammed, Sahih, Beyrut, Daru Fikr.
• Sa’lebi, Ahmed Kısasu’l Enbiya, Beyrut, el-Mektebetu’s-Sikafiye, Ceziri, Abdurrahman, el-Fıkh ale’l-Mezahibu’l Arbaa, Beyrut, 1986 m.
• Daremi, Abdulah, es-Sünen, Mustafa Dibilbağ baskısı, Demeşk, 1412 h.k.
• Zehebi, Muhammed, Sery İ’lamu’n-Nubela, Şuayb Erneuz ve Muhammed Naim Arkasevi baskısı, Beyrut, 1413 h.k.
• Razi, Temam, el-Fevaid, Hamdi Abdulmecid Selefi baskısı, Riyad, 1412 h.k.
• Sahavi, Muhammed, et-Tuhfetu’t-Tayfe, Beyrut, 1993 m.
• Suyuti, Haşiye ber Sünen-i Nesai.
• Şeyh Saduk, Men La Yahduruhu’l-Fakih, Kum, Camiu Müderrisin, c. 2, s. 84.
• Tusi, Muhammed, Tehzibu’l Ahkam, Hasan Musevi Horasan baskısı, Tahran, 1364 h.ş.
• Tusi, Muhammed, en-Nihayet, Beyrut, 1390 h.k.
• Fakihi, Muhammed, Ahbaru Mekke, Abdulmelik Abdullah Duheyş baskısı, Beyrut, 1414 h.k.
• Ferra Yahya, el-Eyyam ve’l-Leyali ve’ş-Şuhur, İbrahim Ebyari baskısı, Kahire, Beyrut, 1400 h.k.
• Kummi, Abbas, Mefatihu’l-Cinan, Beyrut, 1412 h.k.
• Meclisi, Muhammed Bakır, Biharu’l Envar, Beyrut, 1983 m.
• Meliki Tebrizi, Cevad, el-Murakabat, Beyrut, 1407 h.k.
• Nesai, Ahmed, Sünen, Abdulfettah Ebu Gade baskısı, Halep, Mektebetu’l Matbuaat İslamiye baskısı.

Dış Bağlantılar

• Makalenin Kaynağı: Danışname-i Bozorg-u İslami