Beni Kurayza
Kurayza Oğulları (Arapça: بني قريظة); Hz. Resul-ü Ekrem’in (s.a.a) hicretinin ilk yıllarında Medine’de (Yesrib) bulunan üç Yahudi kabilesinden biridir. Peygamber efendimizin (s.a.a) Medine Yahudileri ile son savaşı bu kabile ile olmuş ve bu savaşa da Ben-i Kurayza gazvesi adı verilmiştir.
Kurayza oğulları Kabilesinin Nesep ve Kökeni
Kurayza oğulları kabilesinin Yesrib’e (Medine) ne zaman ve hangi tarihte göç ettikleri hakkında farklı görüşler nakledilmektedir. Yahudilerin bazı sözlü nakillerine göre, Hz. Musa’nın (a.s) kardeşi Hz. Harun’un (a.s) neslinden oldukları sanılan Kurayza oğulları kabilesi, Evs ve Hazrec kabilelerinin Medine’ye hicret etmelerine yol açan Arim selinden önce bu bölgeye yerleşmişlerdir.[1]
Bu rivayetlere göre, Kurayza oğulları kabilesi, Yahudilerle Rumlar arasında meydana gelen savaşın ardından (miladi 70 yılında) Hicaz’a kaçmış ve Yesrib nahiyelerinden Mahzur’a yerleşmiştir.[2] Bazı kaynaklar da bu kabileyi Adiya b. Samuel zamanında Yahudileşen ve Filistin topraklarında yaşayan Cüzam taifesinden bir kabile olarak bilmişlerdir.[3]
İslamiyet Öncesi Kurayza oğulları
Kurayza oğulları kabilesi diğer Yahudi kabileleriyle birlikte Yesrib (Medine) şehrinin kontrolünü ellerine almayı başardılar. Onların hükümdarı da "el-Kaytavan" veya "Fetayun" adında biriydi.[4] O zamanlar Yahudi olan Yemen devletinin, Rumların himayesi altındaki Hristiyan Habeşe padişahına yenilmesi (miladi 525 yılında), Medine’deki Yahudilerin gücünü azalttı. Neticede Hazrec kabilesinin Yahudilerle yaptığı savaşta, Yahudilerin hakimi öldürüldü ve böylece Araplar şehrin idaresini ellerine aldılar.[5]
Arap kabilelerinin Medine’nin hakimiyetini ele geçirmesi, Yahudilerden çoğunun Medine’yi terk etmesine sebep oldu. Yahudi kabileleri İslam’ın zuhuruna yakın dönemde şehrin dışındaki kalelerinde yaşıyorlardı. Bu zamanda nüfus ve nüfuz açısından Nadir oğulları ve Kaynuka oğulları kabilelerine oranla daha muktedir olan Kurayza oğulları kabilesi, Medine’nin güneydoğusuna yerleşmiş ve genel olarak çiftçilikle uğraşıyorlardı.
İslamiyet Sonrası Kurayza Oğulları
Kurayza oğullarına özgü tek rapor, onların hicretin beşinci yılında Müslümanlarla yaptıkları savaş hakkındadır. Bu kabilenin durumu hakkındaki diğer raporlar ise, Kurayza oğullarının Medine’deki iki Arap kabilesi Evs ve Hazrec kabilelerinin dönemi ve İslam’ın zuhuruna yakın dönemle ilgilidir. Müslümanların, Medine Yahudileri ile yaptığı son savaş olan Ben-i Kurayza gazvesi, hicretin beşinci yılı Zilkade ayının sonlarında ve Zilhicce ayının başlarında meydana gelmiştir. Allah Resulü (s.a.a) Hendek savaşında, düşmanın dağılmasından hemen sonra ordusuyla birlikte Kurayza oğullarının üzerine yürümüştür.
Savaşın başlamasıyla Kurayza oğulları kabilesi savaşçıları yenilgiye uğratıldı ve Kurayza oğulları İslam ordusu tarafından kuşatma altına alındı. İslam ordusuyla mücadeleyi göze alamayan Kurayza oğulları kabilesi Sa’d b. Muaz’ın hakemliğini kabul ettiler. O esnada yaralı ve hasta olan Sa’d b. Muaz, çadırından çıkarak Kurayza oğullarının bulunduğu bölgeye gitti ve Kurayza oğulları ile müttefik olan kabilesinin beklentisinin aksine, Kurayza oğulları kabilesinin savaşçılarının öldürülmesine, mallarının Müslümanlar arasında paylaştırılmasına ve çocuklarının da esir alınmasına hükmetti. Muaz’ın bu hükmünden sonra Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurdu: “Onlar hakkında Allah’ın ve Resulünün hükmünü doğru verdin ve Allah’ın hükmüne uygun hüküm verdin!”[6]
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ↑ Ebu’l-Ferec İsfahani, c. 22, s. 107; Makdisi, c. 4, s. 129 – 130; Yakut Hamevi, c. 5, s. 84.
- ↑ Ebu’l-Ferec İsfahani, c. 22, s. 108 - 109.
- ↑ Yakubi, c. 1, s. 408.
- ↑ Yakut Hamevi, c. 5, s. 83 – 85.
- ↑ Makdisi, c. 4, s. 130.
- ↑ Tarih-i Yakubi, c. 1, s. 412, c. 2, s. 52; İbn-i Esir, Usdu’l-Ğabe, c. 2, s. 315; İbn-i Sa’d, Tabakatu’l-Kubra, c. 3, s. 422 – 423; Mizzi, Tehzibu’l-Kemal, c. 10, s. 302; İbn-i Abdulbir, el-İstiab, c. 2, s. 169; İbn-i Abdurabbi, el-Akdu’l-Ferid, c. 3, s. 327; Taberi, Tarih-i Taberi, c. 3, s. 1073 – 1074 ve 1084 ve 1088.
Bibliyografi
- İbn-i Esir, Usdu’l-Ğabe fi Marifeti’s-Sahabe, Daru’l-Marife, Beyrut, 1422 / 2001.
- İbn-i Sa’d, et-Tabakatu’l-Kubra, Daru’l-Fikr, Beyrut, 1405 / 1985.
- İbn-i Abdurabbe, Ahmed b. Muhammed, el-Akdu’l-Ferid, tahkik: Mufid Muhammed Kamihe, Daru’l-Kutubu’l-İlmiyye, Beyrut.
- İbn-i Abdulbir Kurtubi, el-İstiab fi Marifeti’l-Ashab, tahkik: Ali Muhammed Muavviz ve Adil Ahmed Abdulmevcut, Daru’l-Kutubu’l-İlmiyye, Beyrut, 1415 / 1995.
- Ebu’l-Ferec İsfahani, Ali b. Hüseyin, Kitabu’l-Egani, Beyrut.
- Taberi, Muhammed b. Cerir, Tarih-i Taberi, tercüme: Ebu’l-Kasım Payende, Esatir, Tahran, 1362.
- Mizzi, Yusuf, Tehzibu’l-Kemal fi Esmai’r-Rical, tahkik: Beşşar Avvad Maruf, Müessesetu’r-Risale, Beyrut, 1409 / 1998.
- Mutahhar b. Tahir Makdisi, Kitabu’l-Bed’u ve’t-Tarih, Paris, 1899 – 1919, baskı ofset Tahran, 1962.
- Yakut Hamevi, Mucemu’l-Buldan, Beyrut, 1408 / 1988.
- Yakubi, Ahmed b. İshak, Tarih-i Yakubi, Beyrut, 1379 / 1960.