Kutub-u Erbaa
Kutub-u Erbaa (Arapça: الكتب الأربعة) veya Usul-u Erbaa (Arapça: الأصول الأربعة), Şia’nın en önemli dört temel hadis kitabını ifade eden terimdir. Şiiler için Kur’an-ı Kerim’den sonraki en önemli inanç ve fıkıh konularını içermektedir. Bu dört temel hadis kitabı şunlardan ibarettir:
Şia’nın Kutub-u Erbaa’ya Bakışı
Şialar, her ne kadar bu kitaplarda yer alan tüm hadislere amel etmeyi farz bilmeseler de bu dört kitabı en önemli hadis kaynak kitaplarından bilmektedirler. Bundan dolayı Şii din adamları bu kitaplara açıklamalar yazmış; kitaplarda yer alan hadislerin senetleri ve delaletleri incelenmiş; zayıf ve doğru olanlar ayrılmıştır.[1]
El-Kâfi
El-Kâfi, Şia’nın hadis kaynak kitaplarından ve Kutub-u Erbaa’nın en önemli ve güvenilir kaynak kitaplarından biridir. Kâfi kitabı “Sıkatu’l İslam Kuleyni” diye meşhur olan Muhammed b. Yakup b. İshak tarafından yazılmıştır. Kendisi İslam âlimlerince güçlü ve sağlam ifadelerle övülmüştür. Bu kitap, İslam âlimlerinin başvurduğu kaynak kitaplardan olup, usul, füruu ve ravza bölümlerinden oluşmuştur. Kitaptaki hadisler Kur’an ile uyum içinde ve icmaya muvafık hadislerden seçilmiştir.
Kâfi kitabında yer alan hadislerin sayısını farklı rakamlarda zikretmişlerdir. Yusuf Bahrani, “Lu’lu ve’l Mercan” kitabında 16199, Doktor Hüseyin Ali Mahfuz, Kâfi kitabının önsözünde 15176, Allame Meclisi 16121 ve Şeyh Abdurresul Gaffar gibi günümüz araştırmacılarından bazıları ise, 15503 hadis olduğunu açıklamıştır. Farklı rakamların çıkma nedeni, hadisleri sayma yönteminin farklı olmasından kaynaklanmaktadır.[2]
Men La Yahduruhu’l Fakih
- Ana Madde: Men La Yahduruhu'l Fakih
- Ana Madde: Şeyh Saduk
Men lâ Yahduruhu’l Fakih, “Şeyh Saduk” diye bilinen İbn-i Babeveyh el-Kummi (ö. 381/991) tarafından derlenen eser kısaca “el-Fakih” diye de anılmaktadır.
el-Fakih kitabında, fıkıh ve ameli hükümlerden oluşan 6000 kadar hadis bulunmaktadır. Kitabın temel özelliği, Şeyh Saduk, doğru bildiği hadisleri nakletmiş ve onların esasına göre de fetvalar vermiştir.[3]
Müellifin mukaddimede belirttiğine göre, Belh şehrinde tanıştığı ve istişarede bulunduğu “Nimet” lakaplı Şerafettin Ebu Abdullah kendisinden Muhammed b. Zekeriyya er-Razi’nin, okurları doktor ve hekimden müstağni kılan "Men lâ Yahduruhu’t-Tabib" adlı eseri gibi, okurları ibadet ve amele yönelik konularda fakihe başvurmaktan müstağni kılacak bir eser yazmasını istemiş ve o da bu kitabını telif ederek "Men lâ Yahduruhu’l Fakih" ismini vermiştir.
Tehzibu’l Ahkâm
- Ana Madde: Tehzibu'l Ahkam
- Ana Madde: Şeyh Tusi
Tehzibu’l Ahkâm, “Şeyhut-Taife” lakaplı Ebu Cafer Muhammed b. Hasan Tusi (460/1067) tarafından yazılmıştır. Bu kitap, Şii rivayi kitaplarının en önemlilerindendir ve Kutub-u Erbaa kitaplarının üçüncüsüdür. Hz. Peygamber (s.a.a) ve Masum Ehlibeyt İmamlarından (a.s) nakledilen fıkıh ve şer'i hükümler yer almaktadır.
Eserin tam adı "Tehzibu’l Ahkâm fi Şerhi’l Muknia"dır. Mukaddimede belirttiğine göre müellif, hocası Şeyh Müfid’in telif ettiği “el-Muknia” (er-Risâletu’l Muknia) adlı fıkıh kitabını esas alarak, ilgili konulara ait hadisleri derlemiş ve çalışmasını bunun şerhi olarak planlamıştır. Müellif ayrıca, Şiî hadis rivayetleri arasında göze çarpan ve muhaliflerce (Sünniler) istismar edilip bazı kimselerin mezhebe kuşkuyla yaklaşmasına neden olan çelişkileri gidermek amacıyla eserini kaleme aldığını belirtir.
Şeyh Tusi, bu eserinde füru-u ve şer'i hükümlere yer vermiş ve taharet babından diyat babına kadar Şeyh Müfid’in “el-Muknia” kitabının sırasına göre kitabı kaleme almıştır.
Kitap, 393 bap ve 13.590 hadisten oluşur. Hadisleri kısa senetleriyle nakleden müellif, eserini tamamladıktan sonra “Meşheyet-u Tehzibu’l Ahkâm” adıyla bir ek kaleme almış ve burada kendilerinden hadis aldığı kişilerin senet zincirini vermiştir.[4]
El-İstibsar
- Ana Madde: İstibsar
Şeyh Tusi’nin (460/1067) diğer çalışması olup tam adı “el-İstibsâr fî Ma’htulife mine’l Ahbâr”dır. Şeyh Tusi, bu kitabı Tehzibu’l Ahkâm kitabından sonra bazı öğrencilerinin isteği üzerine yazmıştır.
Şeyh Tusi, bu kitabında bazı fıkhi konularda yer alan hadisleri bir araya getirdiğinden, fıkhın tüm konularını içeren hadislere kitabında yer vermemiştir.
İlk önce doğru ve güvenilir hadisleri zikretmiş ve ardından aykırı hadisleri beyan ederek hadisleri karşılaştırmış ve son olarak hadisleri genel bir incelemeden geçirerek sonuç çıkarmaya çalışmıştır.
Kitap, diğer fıkıh kitaplarında olduğu gibi ilk önce taharetle başlar ve diyetle sona erer. Kitapta toplam 5511 hadis bulunmaktadır.[5]
Ayrıca Bakınız
Dosya:Şiiler Neden Sahihi Buhari’ye İtimat Etmemekte Ve Hadis Nakletmemektedirler..pdf
Kaynakça
Bibliyografi
- Emini, Abdul Hüseyin, el-Gadsir fi’l Kitabi ve’s-Sünnet ve’l Edeb, tahkik: Merkez-i el-Gadir lil-Dirasati’l İslamiye, Kum, 1995/1416.
- Müdirşeneçi, Kazım, Tarih-i Hadis, Tahran, İntişarat-ı Simet, 1377 h.ş.