Farz-ı Ayn
 | Bu makale konuyu genel bakımdan ele almış açıklayıcı bir amaçla yazılmıştır ve fıkhi hükümleri ayrıntılı olarak anlamak için yeterli değildir. |
Vacibü-l Ayn-i (Arapça: الواجب العيني), tüm yükümlülük sahiplerinin yerine getirmesi gereken ve farz olan bir tür dini yükümlülüktür. Bu terim Sünni Fıkhında Farz-ı Ayn olarak geçmektedir. Vacibü-l Ayn-i, Vacibü-l Kifay-i’nin (واجب کِفایی) tersidir; Vacibü-l Kifay-i’de eğer bazıları söz konusu yükümlülüğü yerine getirirse bu sorumluluk diğerlerinin üzerinden de kalkar. Günlük namazlar, oruç, zekât, anne babaya iyilik ve Sılay-i Rahim (akrabaları ziyaret) Vacibü-l Ayn-i farzları arasındadır.
Fıkıh alimlerine göre bir yükümlülüğün Vacibü-l Ayn-i ya da Vacibü-l Kifay-i olduğuna dair şüphe varsa, Vacibü-l Ayn-i dayandırılarak amel edilmelidir.
Fıkhi Tanımı
Vacibü-l Ayn-i, tüm yükümlülük sahiplerinin yerine getirmesi gereken ve farz olan dini bir yükümlülüktür. Sünni Fıkhında Farz-ı Ayn olarak geçmekte olan bu yükümlülükteki kişi farz olan dini görevlerini başkalarına yaptırarak mesuliyetinden kaçamaz.[1] Günlük namazlar, oruç, Hac,[2] ahde vefa, zekât,[3] anne babaya iyilik ve Sılay-i Rahim (akrabaları ziyaret) Vacibü-l Ayn-i farzları arasındadır.
Vacibü-l Ayn-i ile Vacibü-l Kifay-i Arasındaki Farklılıklar
Ayrıca Bakınız: Vacibü-l Keyf-i Vacibü-l Kifay-i, Vacibü-l Ayn-i’nin tersine belli bir kimseyi kapsamaz. Şer-i hükümlere göre bu farzı kim yerine getirirse getirsin sorumluluğun ortadan kalkması için yeterlidir. Bu nedenle, bazı sorumlular söz konusu farzı yerine getirirse bu sorumluluk diğerlerinin üzerinden de kalkar.[4] Vacibü-l Kifay-i, iyiliği emretmek ve kötülükten menetmek, cihat etmek, selam almak,[5] insanların hayatını kurtarmak, ölüleri kefenlemek, defnetmek ve cenaze namazını kılmak gibi farz amellerdir.[6]
Fıkıh âlimlerine göre Vacibü-l Kifay-i’nin farz olan yükümlülüğünün bazı yükümlüler tarafından yerine getirilerek diğer yükümlüler üzerinden kaldırılmasının nedeni olarak burada amelin yerine getirilmesi ameli kimin yaptığından daha çok önemli olmasından kaynaklıdır.[7]
Vacibü-l Ayn-i ile Vacibü-l Kifay-i Teşhis Etme
Fıkıh alimlerine göre Allah'ın buyruklarından bir farzı Vacibü-l Ayn-i ya da Vacibü-l Kifay-i olduğuna dair şüphe edilecek olursa, Vacibü-l Ayn-i kabul edilerek amel edilmelidir.[8] Çünkü Allah'ın farz kıldığı o emri başkaları tarafından yerine getirilmediğinde bu dikkatimizden kaçmış olacak ve bundan emin olmadığımızdan dolayı bu emri üzerimize farzmış gibi yerine getirmemiz gerektiği belirtilmektedir.[9]
Kaynakça
- ↑ Muzaffer, Usulü'l-Fıkıh, 1430 AH, 1. cilt, s. 140; Hüseyini, el-Dalil el-Fikhi, 2007, s. 301; Velayati, Açıklayıcı Terimler Sözlüğü, 2008, s. 336.
- ↑ Hüseyini, el-Dalil el-Fikhi, 2007, s.301.
- ↑ el-Acam, Encyclopedia of Terms of Principles of Curisprudence betvin Muslims, 1998, cilt 2, s. 1690.
- ↑ Muzaffer, Usulü'l-Fıkıh, 1430 AH, 1. cilt, s. 140; Hüseyini, el-Dalil el-Fikhi, 2007, s. 309; Velayati, Açıklayıcı İlkeler Terimleri Sözlüğü, 2008, s. 337.
- ↑ el-Acam, Encyclopedia of Terms of Principles of Curisprudence betvin Muslims, 1998, cilt 2, s. 1690.
- ↑ Muzaffer, Usulü'l-Fıkıh, 1430 AH, 1. cilt, s.140.
- ↑ Örneğin Muzaffar, Usul el-Fikh, 1430 AH, cilt 1, s. 140-141.
- ↑ Örneğin Muzaffar, Usul el-Fikh, 1430 AH, cilt 1, s. 140-141.
- ↑ Muzaffer, Usulü'l-Fıkıh, 1430 AH, 1. cilt, s. 124-125.
Bibliyografya
- Akhund Khorasani, Muhammed Kazem, Kefayat el-Asul, Kum, el-Albayt Institute, birinci basım, 1409 AH
- el-Acam, Rafik, Encyclopedia of the Terms of Curisprudence betvin Muslims, Beyrut, Lübnan Yayıncılar Okulu, 1998
- Hüseyini, Muhammad, The Curisprudential Evidence, Curisprudential Applications to the Terms of the Principles of Principles, Şam, İbn-i Idris el-Hilli Center for Curisprudential Studies, First Edition, 2007.
- Subhani Tabrizi, Cafer, el-Vasit Fi Usul el-Fıkıh, Kum, İmam Sadık Enstitüsü, dördüncü baskı, 2009.
- Muzaffar, Muhammed Reza, Usul el-Fikh, Kum, Islamic Publications, beşinci baskı, 1430 H.
- Velayati, Isa, İlkelerin Açıklayıcı Sözlüğü, Tahran, Ney Yayıncılık, altıncı baskı, 2008