Kabir Suali

Kabir suali (Arapça: السؤال في القبر), kabirde birinci gece kişinin melekler tarafından sorgulanmasıdır. Münker ve Nekir ya da Beşir ve Mubaşşir adlı iki melek kabirde birinci gece ölüyü inançları hakkında sorguya çekerler. Bu işleme kabir suali denir.

Çoğu mütekellim ve muhaddise göre ölen kişi bu maddi bedenle sorgulanmaktadır, çoğu (Müslüman) filozofa göre ise berzah bedeni denen başka bir bedenle sorguya çekileceği görüşündedir.

Münker ve Nekir veya Beşir ve Mübaşşir

Allah tarafından görevlendirilmiş iki melek inanç ve itikatlarını incelemek için ölmüş kişinin kabrine birinci gece gelirler. Bazı hadislerde bu iki melek için “kabrin iki bekçisi” diye tabirler kullanılmıştır. Birisi ölünün sağ tarafında, diğeri ise sol tarafında durarak ölüyü sorgulamaya başlarlar. Ölü eğer kâfir veya günahkâr birisi ise melekler ona çok korkunç bir çehreyle görünürler; ölünün batını ve kötülükleri ortaya çıktıktan sonra nekir ve münker adlı iki melek tarafından çok ağır bir şekilde cezalandırılmaya başlanır ve kabir ateşle doldurulur. Ancak eğer kişi mümin ve ilahî takvaya riayet eden birisi olursa, Allah’ın veli kullarının da yardım ve inayeti ile kabir suallerini canı gönülden cevaplar ve “Beşir ve Mübeşşir” adlı iki melek ona çok güzel bir çehre ile cenneti müjdeler ve kabrini ilahî nimetlerle doldururlar.

Kabir Suallerinin Konusu

Nekir ve münker (veya beşir ve mübeşşir)in ölüyü sorgulamaları kabrin birinci gecesindeki en önemli hadisedir. Tevatür haddine çıkan hadislere göre, bu iki melek ölüye şu soruları yöneltirler:

• Rabbin kim?
• Peygamberin kim?
• Dünyada hangi imama uydun?

Hadislerde ayrıca aşağıdaki soruların da sorulacağından bahsedilmiştir:

• Hangi Allah’a taptığı
• Hangi peygambere inandığı
• Hangi dine uyduğu
• Yaşam kılavuzu olan hangi semavi kitaba uyduğu,
• Hangi imama uyarak tabi olduğu
• Ömrünü nerede harcadığı
• Malını nasıl kazandığı ve nerede harcadığı
• Kimlerle dost ve arkadaşlık yaptığı
• Kıble ve namazından
• Hac, oruç ve zekâtından.

Herkes Sorguya Çekilecek mi?

Bazı hadislere göre, birinci gece kabir sualleri umumidir. Bazı âlimler bu genellemeden iki grubu istisna etmişlerdir: peygamberler, imamlar gibi konum ve mevki sahibi kişilerle suale tabi tutulmalarının anlamı olmadığı çocuk ve deliler. Allame Muhammed Bakır Meclisi, konuyla alakalı sarih rivayetlerin olmamasından dolayı, bu konuda görüş belirtmemek daha iyidir, demiştir.

Bazı hadisler ise, kabir sualinin halis mümin ve kâfirlere özel olduğu, geriye kalan kişilerin sorgularının kıyamete bırakıldığı belirtilmiştir. Bu iki hadis grubunu birleştiren bazı ulemalar, özel suallerin halis mümin ve kâfirlere özel olduğunu, geriye kalan insanlar için genel sorular sorulacağı inancındadır.

Ölüye Telkin

Ölü sahiplerinden, ölü defnedildikten sonra ölünün yalnız bırakılmaması ve ona telkin edilerek, nekir ve münker’in sorularına cevap verebilmesi için ölüye yardımcı olmaları istenmiştir. Ölünün güzel amelleri, vermiş olduğu sadakalar, kıldığı namazlar ve orucuna ek olarak hediye namaz, vahşet namazı gibi bazı ibadetler ölünün kabir zorluklarından kurtulmasına veya bu zorlukların hafiflemesine neden olur.

Kabir Suali Maddi Bedene mi, Yoksa Berzah Bedenine mi Sorulacak

Kabir sualinin, kabre konulan ölü maddi bedene mi, yoksa bu kabir ve bedenle ilintili olan berzah bedenine mi olduğu konusunda iki görüş vardır. Mütekellim ve muhaddislerin çoğu, ayet ve hadislerin zahirine bakarak sorgu sualin bu bedene olduğu görüşündedir. Kuleyni, Usul-u Kafi’de İmam Bakır’dan (a.s) şöyle nakletmektedir: “Ölü kabre konulduğunda, ruhu bedenine geri döner, sonra iki melek kabre gelerek onu sorgularlar.”

Filozofların çoğuna göre, sorular berzah bedenine olacaktır ve hadis ve rivayetlerin zahirini tevil etmektedirler.-

Kabri Olmayan Kişilerin Durumu

Cesedi defnedilmeyen veya vücudu yanan yahut bedeni bombayla parçalanan kişiler de kabrin birinci gecesini, kabir suali ve kabir sıkmasını tadacaklardır. Sorgu sualin bu bedenle olduğu görüşünü ileri süren birinci görüşe göre, Allah, parçalanmış, dağılmış ve yanmış bedene anlayış ve cevap verme gücüne sahiptir; su, hava veya her neresi olursa olsun bu özelliği onlara vererek, bedenine azap, sıkma görevi yapabilirler, dolayısıyla hatta eğer havada darmadağın olan bir beden bile bu durumdan istisna değildir. Şeyh Kuleyni, şöyle rivayet etmiştir: “Yunus bin Ammar, İmam Sadık’a (a.s) darağacına asılan bir adamın kabir azabına uğrayıp uğramayacağını sordu.” İmam (a.s) şöyle buyurdu: “Evet, Allah azze ve celle, havaya onu sıkmasını emreder.”

Filozofların görüşüne göre, kabir berzah âlemi olarak mana edildiğinden, oranın gecesi de oranın durumu gibidir ve kabirde birinci gece merasimlerinin gerçekleşmesi için meyyitin defnedilmesine gerek yoktur.

Bibliyografi

• Kur’an-ı Kerim.
• Âlem berzah der çend kademi ma, Muhammed Muhammedî İştihardi.
• Cevadi Amuli, Abdullah, Mead Şinasi, intişarat esra, Kum.
• Allame Meclisi, Muhammed Bakır, Biharu’l-Envar, daru’l-kutub İslamiye, Tahran, ş. 1362.
• Kuleyni, Muhammed bin Yakup, Kâfi, daru’l-kutub İslamiye, k. 1407.
• Muhammed Şucai, Mead, neşri Emir Kebir, Tahran, ş. 1362.
• Habibullah Tahiri, Âlem Pes Ez Merg, Defteri İntişarat İslami, Kum.