Ruhu-l Kudüs

wikishia sitesinden
(Ruho-l Kudüs sayfasından yönlendirildi)

Ruhu-l Kudüs (Arapça: رُوح‌ُ القُدُس), saf (tertemiz) ruh anlamına gelir. Kusur ve günahlarından arınmış mahluka (yaratılmış) denir. Cebrail, Alemü-l Emr “عالَم اَمْر”, Kudret-i Gayb, Aktif Akıl “عقل فعال” (felsefi), Ruhu-l Ervah ve büyük melekler Ruhu-l Kudüs olarak bilinir. İslami kaynaklarda peygamberlere vahiy iletmek, müminlere yardım etmek, Peygamberlerin ilminin kökeni, Dini hükümlerin kaynağı, Ehlibeyt'e (a.s) hüküm ve ilim indüksiyonun kaynağı, ve kıyamet gününde şefaat Ruhu-l Kudüs'e atfedilir.

Hıristiyan literatüründe Ruhu-l Kudüs (Kutsal Ruh), Teslis İnancındaki (Üçleme) kutsal üçlünün üçüncüsüdür. Bunun yanı sıra bazı Hıristiyan alimleri bu üçlemedeki bazı ilahlıkları (tanrılık sıfatını) kabul etmemişlerdir.

Ruhu-l Kudüs kelimesi Kuran'da, kutsal kitaplarda, Fars ve Arap edebiyatında geçmektedir. Fatima Alipour'un "Ruhu-l Kudüs'un Dini Metinlerde Felsefi ve Mistik Analizi" (Farsça: تحلیل فلسفی و عرفانی روح‌القدس در متون دینی) adlı kitabı, Ruhu-l Kudüs'un Zerdüştlük, Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam'daki yerini açıklıyor.

Konseptoloji ve Önemi

Ruhu-l Kudüs, kusur ve günahlarından arınmış saf (temiz) ruh anlamına gelir.[1] Hristiyanların kutsal kitabı İncil’e göre de Ruhu-l Kudüs kutsaldır. Çünkü Ruhu-l Kudüs’ün görevlerinden biri de inananların kalplerini kutsamaktır. Ayrıca Tanrıya ve Mesih’e olan sevgisinden dolayı da ona Tanrı’nın Ruhu ve Mesih’in Ruhu olarak da adlandırılmıştır.[2]

Söz konusu bu kelime Kur’an-ı Kerim’de ve İncil’de kullanılır. Ruhu-l Kudüs’ün Kur’an’ın vahyinde vesile olduğu[3] ve yine onun Hz. İsa'yı (a.s) tasdik ettiği Kur’an’da haber verilmiştir.[4]

Ruhu-l Kudüs Kimdir?

Ruhu-l Kudüs'ün gerçekte kim olduğu hakkında çeşitli olasılıklardan bahsedilir:

  • Cebrail: Bazı müfessirler Ruhu-l Kudüs'ün Cebrail olduğunu öne sürmüşlerdir.[5] Cebrail’in Ruhu-l Kudüs olarak adlandırması onun din adına kutsallığı ve aynı zamanda dinin diri tutulmasındaki rolüne işaret edilmektedir. [6]
  • Alemü-l Emrden Bir Yaratık: Allame Tabatabai, Ruhu-l Kudüs'ün Alemü-l Emr’den olduğunu ve peygamberlere vahiy iletilirken melekler dışında onlara eşlik eden bir mahluk olduğu görüşündedir.[7]
  • Melekler Arasinda En Büyük: İmam Sadık’tan (a.s) edinilen bir rivayete göre Ruhu-l Kudüs, İslam Peygamberine (s.a.a) eşlik eden Cebrail ve Mikail’den daha büyük bir melek olarak tanımlanır ve Peygamberin (s.a.a) vefatından sonra bu melek Şii İmamların yanında yer almıştır.[8] Ayrıca bazı rivayetlerde de Ruhu-l Kudüs, Kur’anda ifade edilen ruh tanımındaki gibi [9] Kadir Gecesi’nde meleklerle inişinde bahsedilen melektir.[10]
  • Gaybi Güç: Ruhu-l Kudüs Büyük İsimlerdendir[11] ya da İsa Mesih'in ölüleri dirilttiği gaybi güçtür.[12] Bu güç daha zayıf şekli ile tüm inananlarda bulunur, onlara yardım eder ve onları günahtan korur. [13]
  • İlk Yayıcı: Seyit Haydar Amili'ye göre bilim adamları ilk aklın (irade) yayılmasını farklı isimlerle nitelemişlerdir ve bu tanımlardan birinin de Ruhu-l Kudüs veya aktif akıl olduğu konusunda hemfikirdirler.[14]
  • Ruhü-l Ervah: Bazı mutasavvıfların eserlerinde Ruhu-l Kudüs Ruhü-l Ervah olarak tanımlanmıştır. Bu kavramda kast edilen Allah’ın yaratması ile değil, yaratıklarının ruhunun dayandığı Allah’ın bir veçhesi ruhlardan bahsedilir.[15]

Görevleri

Gerek Kur'an-ı Kerim’de ve gerek hadislerde Ruhu-l Kudüs'e bazı görevler atfedilir:

  • Peygamberlere vahiy bildirmek: Ruhu-l Kudüs’ün Cebrail olduğunu kabul ettiğimizde, Allah'ın mesajını peygamberlere iletmek onun görevleri arasında olacaktır.
  • Peygamberlerin ve azizlerin yardımcısı: Müfessirlere göre İsa Mesih'in (a.s) Ruhu-l Kudüs tarafından tasdikinden bahseden Kur’an ayetlerinde teyit ve yardım etmesi anlamına gelmektedir.[16] Ayrıca bazıları da İncil’in Ruhu-l Kudüs’e şahitlik ettiği (desteklediği) düşüncesindedir.[17]
  • Peygamberlerin ilminin kökeni: Bazı rivayetlerde, aralarında Ruhu-l Kudüs'un de olduğu beş ruh, peygamberlerin ilminin kaynağı ve bilgiye ulaşmasındaki vesile olduğundan bahsedilmiştir.[18]
  • Ehlibeyte (a.s) ilahi hükümleri ilkah etmek: Rivayetlere göre Ehlibeyt, Allah'ın emriyle Davut peygamber ve Ruhu-l Kudüs'ün kalplerine aşıladığı düşüncelere göre hüküm verir.[19]
  • Müminlere yardım etmek: Rivayetlere göre Ruhu-l Kudüs, müminler Peygamberimizi (s.a.a) ve Ehlibeyt'i (a.s) destekledikleri sürece onlara yardım edecektir.[21] İslam tarihçisi İbn-i Esir’e göre Peygamberimiz (s.a.a), İslam öncesi dönemde de Arap bir şair olan daha sonra ise İslam düşmanlarını kınayarak Peygamber Efendimizi (s.a.a) savunan türde şiir yazan Hasan İbn-i Sabit’e, Peygamberimizi (s.a.a) desteklediği sürece Allah’tan Ruhu-l Kudüs’ün yardımını onun için istemiştir.[22]

Kutsallığı

Hıristiyan literatüründe Ruhu-l Kudüs (Kutsal Ruh), Teslis İnancındaki (Üçleme) kutsal üçlünün üçüncüsüdür.[23] İncil’de canlılık (hayat) ona atfedilir.[24] İncil’e göre, inananlar tövbe ettiklerinde Ruhu-l Kudüs’ü bulduklarında onları günahlardan ve kötülükten arındırır.[25] Elbette, Hıristiyan ilahiyatçılar Ruhu-l Kudüs’ün ilah olduğu konusunda aynı fikirde değildirler. Bazıları Ruhu-l Kudüs’ün ilahi karakterini inkâr ederek onun sadece bir melek olduğu görüşündedir.[26] Ancak bunun yanında bazıları da Ruhu-l Kudüs’ün bağımsız bir varlık olmadığına, Tanrı’nın tezahürü olduğuna inanırlar ve O’nun ilahili bir karakter olmasında bir beis görmezler.[27]


Kaynakça

  1. Zemehşeri, el-Kaşif, 1407 AH, 1. cilt, s.162.
  2. Haks, İncil (kamus), h.k. 1394, s.424.
  3. Nahl Suresi , ayet 102.
  4. Bakara Suresi, 87 ve 253.; Maide Suresi, 110 ayet.
  5. Bakınız: Tusi, el-Tebyan, Beyrut, 1. cilt, s. 340; Mekarim Şirazi, Tefsir Numune, 1374 h.ş, cilt 1, s.339.
  6. Ebu Hayyan Endülüsi, el-bahrü-l mehyit, 1420 h.k, 1. cilt, s. 481; Mekarim Şirazi, Tefsir Numune, 1374 h.ş, cilt 1, s.339.
  7. Tabatabai, el-Mizan, cilt 13, s. 196-198.
  8. Kummi, Ali bin İbrahim, Tefsiri Kummi, 1404 h.k, cilt 2, s. 279.
  9. Kadr Suresi, 4. Ayet.
  10. Meclisi, Buharü-l Envar, 1403 h.k, cilt 94, s.14.
  11. Ebu Hayyan Endülüsi, el-bahrü-l mehyit, 1420 h.k, 1. cilt, s. 481;
  12. Mekarim Şirazi, Tefsir Numune, 1374 h.ş, cilt 1, s.339.
  13. Mekarim Şirazi, Tefsir Numune, 1374 h.ş, cilt 1, s.339.
  14. Amili, Camiü'el Esrar, 1347 h.ş, 1. cilt, s. 688.
  15. Ceyli, Son ve İlkin Bilgisinde Kusursuz Adam, 1418 h.k, s.150.
  16. Fahri Razi, Mafatih al-Gayb, 1420 h.k, cilt 3, s.596; Tabersi, Mecma'l-Bayan, 1372 h.ş, 1. cilt, s.207.
  17. Bakınız: Makarem Shirazi, Tefsir Numune, 1374 h.ş, cilt 1, sayfa 339; Tusi, Al-Tabayan, Beyrut, cilt 1, sayfa 340.
  18. Kuleyni, el-Kafi, 1407 h.k, 1. cilt, s.272.
  19. Kuleyni, el-Kafi, 1407 h.k, 1. cilt, s. 398.
  20. Hakim Nişaburi, el-Mustadrak Ali Al-Sahihin, Beyrut, 4. cilt, s. 496-498.
  21. Kuleyni, el-Kafi, 1407 h.k, 8. cilt, s. 102.
  22. İbn-i Esir, Esedü-l Gabe, 1409 h.k, Bölüm 1, s. 482.
  23. Haks, İncil (kamus), 1394 h.ş, s.424.
  24. Haks, İncil (kamus), 1394 h.ş, s.424.
  25. Haks, İncil (kamus), 1394 h.ş, s.424.
  26. McGrath, An Introduction to Christian Theology, 1385 h.ş, s. 309-310.
  27. Süleymani Ardestani, İslam ve Hıristiyanlığın Karşılaştırmalı Teolojisine Giriş,1382 h.ş, s. 126-127.

Bibliyografyi

  • Kur'an.
  • Amili, Seyyid Haydar Ibn-i Ali, Came'el-Asrar and Ve Menbe'u Noor, araştırma Henry Corben ve Osman Ismail Yahya, Tahran, 1347 h.ş.
  • Ibn Esir, Ali ibn Muhammad, Esad el-Ghabah fi Maarefa el-Sahaba, Beyrut, Dar el-Fikr, 1989/1409 h.k.
  • Ebu Hayyan el-Endülusi, Muhammad Bin Yusuf, el-Bahr el-Muheet Fi el-Tafsir, Takiki Siddiki Muhammad Cameel, Beyrut
  • Cili, Abd el-Karim ibn Ibrahim, Ahiri ve ilki bilen kâmil insan,Araştırma Salah Mohammad Awaizah, Beyrut, Dar al-Kitab al-Alamiya/Manshurat Mohammad Ali Bizoun, 1418 h.k / 1977.
  • Hakim Neyshabouri, Muhammad bin Abdullah, Mustadrak Ali el-Sahihin, Beyrut, Dar el-Ma'rifah, Bita.
  • Zemahşerî, Mahmud, El-Kassaf An Hakaiki Romuzi't Tanzil , Beyrut, Dar Al-Kitab Al-Arabi, 1407 h.k.
  • Soleimani Ardestani, Abdur Rahim, İslam ve Hıristiyanlığın Karşılaştırmalı Teolojisine Giriş, Kum, Kitab Taha, 1382 h.ş.
  • Şeyh Tusi, Muhammed bin Hassan, al-Tabyan fi Tefsir al-Qur'an, Beyrut, Dar Ahyaya al-Trath al-Arabi, Bita.
  • Tabersi, Fazl bin Hassan, Majma al-Bayan fi Tefsir al-Qur'an, Tahran, Nasır Khosro, 1372 h.ş.
  • Allameh Tabatabai, Seyyed Mohammad Hossein, Al-Mizan fi Tafsir al-Qur'an, Beyrut, Al-Alami Foundation for Publications, 1390 h.k.
  • Allame Meclisi, Muhammed Baqir, Bihar al-Anwar, Beyrut, Dar Ihya Al-Trath al-Arabi, 1403 h.k.
  • Fakhr Razi, Muhammed bin Omar, Mufatih al-Ghaib, Beyrut, Dar Ahyaya al-Trath al-Arabi, 1420 h.k.
  • Qomi, Ali İbn İbrahim, Tefsir el-Kami, Sahih Tayyib, Mousavi Al-Jaziari, Kum, Darul Kitab, 1404 h.k.
  • Kulini, Muhammed bin Yaqub, Al-Kafi, Tahran, İslami Dar al-Kitab, 1407 h.k.
  • Makarem Shirazi, Nasser, Tefsir al-Nashon, Tahran, Dar al-Kitab al-Islamiya, 1374 h.ş.
  • McGrath, Alistair, An Introduction to Christian Theology, çeviren: Isa Dibaj, Tahran, Kitab Roshan, 1385 h.ş.
  • Hawkes, James, Kutsal İncil Sözlüğü, Tahran, Asatir Yayınevi, 1394 h.ş.