Beni Haşim'in Akilesi (Lakap)
Beni Haşim'in Akilesi, (Arapça: عقيلة بني هاشم) İmam Ali'nin (a.s) kızı Hz. Zeyneb'e (a.s) verilen bir lakaptır. Lisanü'l-Arab'a göre "akile" kelimesi bir kavimle ilişkili olarak kullanıldığında, kavmin büyüğü anlamına gelir.[1] Ayetullah Cevadi Amuli gibi bazı âlimler ise bu kelimeyi mübalağa sigası sayarak "çok akıllı" anlamına geldiğini belirtmişlerdir.[2]
Bu lakap, Kütüb-i Erbaa ve Biharu'l-Envar gibi temel Şii kaynaklarda geçmemektedir; ancak 14. yüzyıla ait Maktel-i Mukarrem,[3] Minhacu'l-Berae fi Şerhi Nehcü'l-Belaga,[4] Tenkihu'l-Makal[5] gibi eserlerde ve daha sonraki dönem kaynaklarında[6] yer almaktadır.
Hz. Zeyneb'le ilgili olarak bu lakap kitaplarda şu şekillerde kullanılmıştır: Beni Haşim'in Akilesi Hz. Zeyneb (a.s), es-Seyyidetü Zeyneb Akiletü Beni Haşim, Hz. Zeyneb Akiletü Beni Haşim, Zeyneb-i Kübra Akiletü Beni Haşim.[7] Bazı konuşmalarda da "Beni Haşim'in Akilesi" ifadesi, doğrudan Hz. Zeyneb'in ismi yerine kullanılmaktadır.[8]
Ebu'l-Ferec İsfahani, Mekatilu't-Talibiyyin adlı eserinde Abdullah b. Cafer'in oğlu Avn'un annesini "Ali b. Ebu Talib'in kızı, Akile Zeyneb" olarak tanıtmış ve İbn Abbas'tan şu rivayeti aktarmıştır: «حَدَّثَتْنی عَقیلَتُنا زینب بنتُ علیِّ بنِ ابی‌طالب علیه‌السّلام» "Bizim akilemiz, Ali b. Ebu Talib'in (a) kızı Zeyneb (a.s), bana rivayet etti."[9]
Hz. Zeyneb'in (a.s), sahip olduğu yüksek aklı sayesinde, Kerbela'da esir düşen Peygamber Efendimiz'in (s.a.a) Ehlibeyt'ine (a.s) ait kafileyi esaretten sonra Kerbela'dan Kufe'ye, oradan Şam'a ve sonrasında Medine'ye kadar idare edebildiği; Medine'de İmam Seccad'ın (a.s) yanında, İmam Hüseyin'in (a.s) anma meclislerinde ve Emevi zulmünü ifşa etmede önemli bir rol üstlendiği ifade edilmiştir.[10]
Seyyid Muhammed Ali Kazi Tabatabai (vefat: 1399 h.k) Seyyidu'ş-Şüheda'nın İlk Erbain'i Hakkında Araştırma[11] adlı eserinde ve Zebihullah Mehallati (vefat: 1406 h.k)[12] de Hz. Zeyneb (a.s) için "Akiletu'l-Arab" lakabını zikretmişlerdir.
Kaynakça
- ↑ Lisânü’l-‘Arab’ta "Akıl" başlığı altında şöyle denilmektedir: «عَقِیلةُ القومِ: سَیِّدُهم»..
- ↑ «ضرورت بازشناسی شخصیت حضرت زینب کبری(س)», Uluslararası Esra İlahi Bilimler Vakfı; Kazvini, Zeynep el-Kübra minel Mehd ilel Lahd, 1424 h.k, s.40, Araştırmacının dipnotu.
- ↑ Mukarram, Abdurrezzâk, Mektelü'l-Hüseyin (a.s), Beyrut, Müessese'ül-Harsân, 1426 h.k.
- ↑ Hoyî, Minhâcü'l-Berâa fî Şerhi Nehcü'l-Belâğa, 4. baskı, c. 15, s. 39.
- ↑ Mâmekânî, Tenkîhu'l-Makâl fî İlmi'r-Ricâl, 1. baskı, c. 3, s. 79.
- ↑ Örnek olarak bkz. Nakdî, Zeynebü'l-Kübrâ, 1362 h.ş, s. 17; Kureşî, es-Seyyide Zeyneb, 1422 h.k, s. 40.
- ↑ Ensârî Kumî, "Kitâbşinâsî-i Hazret-i Zeyneb (a.s)", s. 169.
- ↑ Örnek olarak bkz. «مناقب عقیله بنی‌هاشم در کلام اهل بیت(ع)», Tesnim Haber Ajansı; «ولادت عقیله بنی هاشم مبارکباد», İran İlim ve Sanat Üniversitesi.
- ↑ Isfahânî, Maktâlü't-Tabatîyyîn, 1385 h.k, s. 60.
- ↑ Kazvînî, Zeynebü'l-Kübrâ minel-Mehd ilel-Lahd, 1424 h.k, s. 40, Araştırmacının dipnotu.
- ↑ Kâzî Tebâtabâî, Hazret Seyyidüşşühedâ’nın (a.s) İlk Erbaîni Üzerine Araştırma, 1383 h.ş, s. 51.
- ↑ Mehallâtî, Riyâhînü'ş-Şerî'a, 1. baskı, c. 3, s. 88.
Bibliyografi
- İsfahanî, Ebü’l-Ferec, Mekâtîlü’t-Tâlibiyyîn, tahkik: Kazım Muzaffer, Necef, el-Mektebetü’l-Hayderiyye, 2. baskı, 1385 h.ş.
- Ansârî Kummî, Nasıruddin, “Hazret Zeyneb (s.a) Hakkında Kitap Bibliyografyası”, Miras-ı Şihab dergisi, sayı 72-73, 1392 h.ş.
- «ضرورت بازشناسی شخصیت حضرت زینب کبری(س)», Esra Uluslararası Vahiy İlimleri Vakfı internet sitesi, yayım tarihi: 1402 h.ş., ziyaret tarihi:1403 h.ş.
- Hoyî, Habibullah, Minhâcü’l-Berâ‘a fî Şerhi Nehcü’l-Belâğa, tahkik: Seyyid İbrahim Miyancı, İmam Mehdi (a.s) Kültür Vakfı, 4. baskı.
- Kâzî Tabâtabâî, Seyyid Muhammed Ali, Hazret Seyyidüşşühedâ’nın (a.s) İlk Erbaîni Üzerine Araştırma, Tahran, İrşad Bakanlığı, 1383 h.ş.
- Kureşî, Bakır Şerif, es-Seyyidetü Zeyneb, Beyrut, Dâr-u Mahacceti’l-Beydâ ve Dâr-u’r-Resûlü’l-Ekrem (s.a.a), 1. baskı, 1422 h.
- Kazvînî, Seyyid Muhammed Kâzım, Zeynebü’l-Kübrâ Mine’l-Mehdi ile’l-Lehdi, tahkik: Seyyid Mustafa Kazvînî, Kum, Dârü’l-Ğadîr, 2. baskı, 1424 h.
- Mâmekânî, Abdullah, Tenkîhu’l-Makāl fî İlmi’r-Ricâl, 1. baskı.
- Mehallâtî, Zebihullah, Riyâhînu’ş-Şerî‘a: Şiî Kadın Âlimlerin Biyografisi, Tahran, Dârü’l-Kütübi’l-İslâmiyye, 1. baskı.
- Muhammedî, Salar ve diğerleri, Benî Hâşim’in Akîlesi: Hazret Zeyneb (s.a), Kânûn-yâr, 1394 h.ş.
- Mukarram, Abdurrezzâk, Mektelü’l-Hüseyin (a.s), Beyrut, Müessese’ül-Harsân, 1426 h.
- «مناقب عقیله بنی‌هاشم در کلام اهل بیت(ع)», Tesnim Haber Ajansı internet sitesi, yayım tarihi: 1394 h.ş., ziyaret tarihi: 1403 h.ş.
- Nakdî, Ca‘fer, Zeynebü’l-Kübrâ Bintu’l-İmâm Emîri’l-Mü’minîn Alî b. Ebî Tâlib (a.s), Kum, Şerîf Rızâ, 1362 h.ş.
- «ولادت عقیله بنی هاشم مبارکباد», İran Bilim ve Sanayi Üniversitesi internet sitesi, ziyaret tarihi: 1403 h.ş.