İslah Zatü-l Beyn

wikishia sitesinden
(Küsleri barıştırmak sayfasından yönlendirildi)

İslah-ı Zatü-l Beyn (Arapça: اِصلاح ذات‌البَین), insanları barıştırmak, bir konuda uzlaştırmak ve aralarındaki ilişkiyi geliştirmektir. İslah-ı Zatü-l Beyn, ahlâkî faziletlerden biri olarak kabul edilirken, buna karşılık iftira, söz getirip götürümek, insanlar arasında ikilik ve düşmanlık yaratılması ise ahlâkî kusurlardan yani Rızail Ahlak (Arapça: رذائل اخلاقی) olarak kabul edilir.

Ayet ve hadislerde insanları barıştıracak, ihtilaf ve anlaşmazlıkları sona erdirecek çözümler önerilmiş; Bunlar arasında aile içi anlaşmazlığa düşüldüğünde tarafların hakem seçimi, anlaşmasızlıkların doğru vasiyetlerle önlenmesi ve dini duyguların olumlu yönde harekete geçirilmesi sayılabilir. Dini öğretilerde cimrilik, şeytana uyma ve dünyevi tutkular gibi özelliklerin olması İslah-ı Zatü-l Beyn’e engel olarak belirtilmiştir.

Kelime Anlamı

İslah-ı Zatü-l Beyn, kişi veya gruplar arasında ortaya çıkan çatışma, düşmanlık vb. durumlar sonucunda oluşan kötü ilişkiyi[1] taraflar arasında uzlaşı oluşturmak ve düzeltmeyi gerektirir.[2] Bu kelime lafız olarak Enfal Suresi'nin ilk ayetinden alınmıştır.[3] İslah-ı Zatü-l Beyn iki kişi veya iki grup arasında uzlaşı oluşturma haline denir.

İslah-ı Zatü-l Beyn, ahlaki faziletlerden biridir ve Sia'yat (iftira) ve laf taşımaya da karşıdır.[4]

Önemi ve Yeri

Kur’an-ı Kerim birçok ayette İslah-ı Zatü-l Beyn’den bahseder ve bunun yapılmasını emreder.[5] Ayrıca İmam Ali (a.s), Hasaneyin (a.s) vasiyetinde onlara İslah-ı Zatü-l Beyn emretmiştir.[6] Kur’an-ı Kerim ayetlerinde insanlardan İslah-ı Zatü-l Beyn’i tatbik edenler Allah'ın rahmetine ve mağfiretine kavuşacakları belirtilir.[7] Bazı rivayetlerde İslah-ı Zatü-l Beyn namazdan, oruçtan[8] ve sadakadan[9] üstün tutulmuştur. Ayrıca bir rivayete göre iki kişiyi barıştırmaya kalkışan kimse, meleklerin selamına tâbidir ve ona Kadir Gecesini anlayan kul kadar sevap yazılır.[10]

İmam Sadık'tan (a.s) aktarılan bir rivayete göre insanları barıştırmak için yalan caizdir.[11] Kur'an-ı Kerim, kulağa fısıldamayı başka yerlerde kötü bir amel olarak tanıtmış olsa da[12] insanların arasını düzeltmede buna izin vermektedir.[13] Elbette bir diğer yandan da bu davranış başka durumlarda şeytanca bir davranış olarak betimlenmiştir.[14] Kur’an-ı Kerim, insanların arasını düzeltmek için edilen yeminini geçerli saymaz.[15]

Bir rivayete göre Mufazzıl bin Ömer'in İmam Sadık'tan (a.s) aldığı ve Şiiler arasındaki anlaşmazlıkları çözmek için kullandığı bir miktar para vardı. Bu durumlara örnek olarak bu paranın bir miktarını Ebu Hanife Sabiku-l Hacec ile damadı arasındaki anlaşmazlığı çözmek için kullanmıştır.[16]

Çözümler ve Engellemeler

Halk arasında İslah-ı Zatü-l Beyn’i gerçekleştirmek için çeşitli yöntemler uygulamaya konulmuştur:

* İhtilafların Önlenmesi: Müfessirlere göre mirasçılar arasındaki ihtilafların önlenmesi, Bakara Suresi'nin 182. ayetinin konusudur.[17] Vasiyet edene, ihtilafa yol açabilecek bir vasiyetten kaçınmak için adaleti gözetmesi ve görevini yapması talimatı verilmelidir.[18]

* Aile içi uyuşmazlıklarda çiftin hakem seçimi: Çiftler arasında ayrılık korkusu olduğunda aile içi uyuşmazlıkları çözmek için erkek ve kadın tarafından uzlaşmayla çözülmesine yardımcı olmak amacıyla birer hakem seçilmesi önerilmektedir.[19]

Anlaşmazlığın kaynağını bulmak, duygusal olguları kullanmak, sabırlı olmak ve önyargılardan kaçınmak, İslah-ı Zatü-l Beyn’in diğer yolları olarak belirtilir.[20]

Merhaleleri ve Yöntemleri

İnsanlar arasındaki sorunları gidermek hükümetin ve müminlerin görevidir. Tefsir-i Numune’de de belirtildiği üzere diyalog yoluyla sorun çözülebiliyorsa şer’i hâkimin iznine gerek kalmaz ancak İslah-ı Zatü-l Beyn için daha köklü biz çözüm gerekiyorsa da şer’i hâkimin izni gerekir.[21] Ayrıca Hucurat Suresi'nin 9 ayetine göre Müminlerden iki grup arasında bir çekişme olduğunda önce Kur’an-ı Kerim'e ve Allah'ın emirleri ile nasihat edilmeli ve barış yapmaya davet edilmesi ancak bir grup uzlaşma teklifini kabul etmez ise onlarla savaşılması emredilmiştir.[22]

Engelleri

Tefsir kitaplarında şeytanın yolunu takip etme,[23] dünyaya tutkun olmak[24] ve hırs[25] İslah-ı Zatü-l Beyn’e birer engel olarak tanıtılmıştır.

Fıkhi Hükümleri

Fıkıhçılar İslah-ı Zatü-l Beyn başlığı altında birçok fıkhî kurallar ve hükümler sunmuşlardır:

  • Aralarında husumet ve husumet bulunan iki veya daha fazla kişinin arabuluculuğu müstehaptır ve müminin canının korunması gerektiği hallerde de vaciptir.[26] Şii Taklit Mercilerinden Ayetullah Mekarim Şirazi'ye göre birbirine düşman olan iki Müslüman grubu uzlaştırmak ve birbirinden ayırmak vaciptir.[27]
  • İslah-ı Zatü-l Beyn için zekât vermek caizdir.[28]
  • Hâkimin, karar vermeden önce anlaşmazlık içindeki tarafları uzlaşmaya çağırması ve taraflardan birinin uzlaşmayı reddetmesi halinde hüküm verilmesi tavsiye edilir.[29]
  • Sahib Cevahir’e göre karı kocayı barıştırmak için kadın ile erkek tarafından birer hakem seçmesi zorunludur. Ancak bunun tavsiye edildiği Allame Hilli'nin kitabından alıntılanmıştır.[30]


Ayrıca Bakınız

Kaynakça

  1. ↑ Tabatabaei, Al-Mizan, 1390 h.ş, cilt 9, s.6.
  2. ↑ Bkz. Tabersi, Mecmaal Bayan h.ş, 1372, cilt.4, s.798.
  3. ↑ Dehkhoda, sözlükte, bin'in özünün kelime modifikasyonu altında.
  4. ↑ Makarem Shirazi, Kuran'da Ahlak, 1377 h.ş, cilt.3, s.314.
  5. ↑ Örneğin Hucret Suresi 10. ayete bakın.
  6. ↑ Nahj al-Balagha, Sobhi Saleh, Mektup 47.
  7. ↑ Nisa suresi 129. ayet
  8. ↑ Sadouq, Thawab al-Amal, 1406 h.k, s.148.
  9. ↑ Hurr ameli, Vasal al-Shia, 1409 h.k, cilt 18, sayfa 441.
  10. ↑ Dilmi, A'lam al-Din, 1408 h.k, s.419.
  11. ↑ Kuleyni, Al-Kafi, 1407 h.k, cilt 2, s.341.
  12. ↑ Nisa suresi 114. ayet
  13. ↑ Mücadele Suresi, 10. ayet.
  14. ↑ Makarem Shirazi, Tefsir nimune, 1371 h.ş, cilt 4, sayfa 127.
  15. ↑ Bakara suresi 224. ayet
  16. ↑ Kuleyni, Al-Kafi, 147 h.k, cilt.2, s.209, h4.
  17. ↑ Tabersi, Mecmaal Bayan, 1371 h.ş, cilt 1, s.485.
  18. ↑ Fakhr Razi, al-Tafsir al-Kabir, 1420 h.k, cilt 5, s. 236-239.
  19. ↑ Tusi, Al-Tabayan, cilt 3, sayfa 192; Tabersi, Majma al-Bayan, 1371 h.ş, cilt.3, s.70.
  20. ↑ Makarem Shirazi, Kuran'da Ahlak, 1377 h.ş, cilt 3, s. 317-318.
  21. ↑ Makarem Shirazi, Tefsir al-Nimuneh, 1371 h.ş, cilt.22, s.170.
  22. ↑ Tabari, Jame al-Bayan, 1412 h.k, cilt 26, s.81-80; Faiz Kaşani, Tefsir el-Safi, 1415 h.k, cilt 5, s.50.
  23. ↑ Mughniyeh, Al-Kashif, 1424 h.k, cilt 1, s.311.
  24. ↑ Hashemi Rafsancani, Tefsir al-Rahnana, 1386 h.ş, cilt 6, s.302.
  25. ↑ Makarem Shirazi, Tefsir al-Nimuneh, 1371 h.ş, cilt 4, sayfa 151.
  26. ↑ Kashif al-Ghita, Wajiza al-Ahkam, 1366 h.k, cilt 2, s.16.
  27. ↑ Makarem Shirazi, Tefsir al-Nimuneh, 1374 h.ş, cilt.22, s.170.
  28. ↑ Najafi, Jawaharlal Kelam, 1404 h.k, cilt 15, sayfa 361-362.
  29. ↑ Najafi, Jawaharlal Kelam, 1404 h.k, cilt 40, sayfa 145.
  30. ↑ Najafi, Jawaharlal Kelam, 1404 h.k, cilt 31, sayfa 213.

Bibliyografyi

  • Hurr amili, Muhammed bin Hassan, Vasal al-Shia, Kum, Al-Bayt Foundation, 1409 h.k.
  • Dehkhoda, Ali Ekber, Sözlük, Tahran, Tahran Üniversitesi, 1377 h.ş.
  • Deylemi, Hasan bin Muhammed, Müminlerin Sıfatlarında Al-Din Bildirilmesi, Kum, El-Beyt Vakfı,1408 h.k.
  • Sadouq, Muhammed bin Ali, Thawab al-Amal ve Aaqab al-Amal, Kum, Dar al-Sharif al-Radhi, 1406 h.k.
  • Tabatabaei, Seyyed Mohammad Hossein, Al-Mizan fi Tafsir al-Qur'an, Beyrut, Dar Ihya al-Trath al-Arabi, 1390 h.k.
  • Tabersi, Fazl bin Hassan, Majmaal Bayan, Tahran, Nasır Hüsrev, 1372 h.ş.
  • Tabari, Muhammed bin Jarir, Jame al-Bayan fi Tefsir al-Qur'an, Beyrut, Dar al-Marafa, 1412 h.k.
  • Tusi, Muhammed bin Hassan, el-Tabyan fi Tafsir al-Qur'an, gözden geçiren Ahmed Habib Ameli, Beyrut, Dar Ihya al-Trath al-Arabi, Bita.
  • Fakhr Razi, Muhammed bin Omar, al-Tafsir al-Kabir, Beyrut, Dar Ihya al-Trath al-Arabi, 1420 h.k.
  • Faiz Kashani, Mohammad Bin Shah Mortaza, Tafsir Al-Safi, Tahran, Maktata Al-Sadr, 1415 h.k.
  • Kashif Al-Ghata, Mohammad Hossein, Wajizah Al-Ahkam, Necef, Kashif Al-Ghata Institute, 1366 h.k.
  • Kuleyni, Muhammed bin Yaqub, Al-Kafi, Tahran, Dar al-Kitab al-Islamiya, 1407 h.k.
  • Meclisi, Mohammad Baqir, Bihar al-Anwar, Beyrut, Dar Ihya al-Trath al-Arabi, 1403 h.k.
  • Mughniyeh, Mohammad Javad, Tafsir al-Kashif, Tahran, Dar al-Kitab al-Islamiya, 1424 h.k.
  • Makarem Shirazi, Nasser, Kuran'da Ahlak, Kum, İmam Ali ibn Ebi Talib (a.s.) Mektebi, 1377 h.ş.
  • Makarem Shirazi, Nasser, Tefsir al-Nimuneh, Tahran, Dar al-Kutb al-Alamiya, 1371 h.ş.
  • Najafi, Mohammad Hasan, Javaher al-Kelam fi Sharh Sharaye'a al-Islam, Beyrut, Dar Ihya al-Trath al-Arabi, 1404 h.k.
  • Nahj al-Balagha, Sobhi Saleh tarafından düzeltildi, Kum, Hicret, 1413 h.k.
  • Haşimi Rafsancani, Ekber, Tefsir Rahnima, Kum, Bostan Kitab, 1386 h.ş.
"https://tr.wikishia.net/w/index.php?title=İslah_Zatü-l_Beyn&oldid=94207" sayfasından alınmıştır