Zikar
| Genel Bilgiler | |
|---|---|
| Ülke | Irak |
| Dil | Arapça |
| Tarihi Bilgiler | |
| Eski ad | el-Müntefek |
| Önemli hadiseler | Zıkar Savaşı Cemel Savaşı'nın Rotası Nehcü'l-Belağa'nın 33. Hutbesinin Burada Söylenmesi |
| Mekanlar | |
| Tarihi mekanlar | Ziggurat tapınağı |
| Diğer | |
| Diğer | İbrahim Peygamber'in (a.s) doğum yeri |
Zikar (Arapça: ذي قار), Irak'ın güneyinde bir bölgedir. Bu bölgede, İslam Peygamberi'nin (s.a.a) bi'setinden sonra Sasaniler ile Araplar arasında Zikar Savaşı gerçekleşmiş ve Arapların zaferiyle sonuçlanmıştır. Ayrıca, hicri 36 yılında İmam Ali (a.s) Cemel Ehli ile karşılaşmak üzere bu bölgede konaklamış ve orada ashabına bir hutbe irad etmiştir. Bu hutbe Nehcü'l-Belâğa'da nakledilmiştir.
Günümüzde Zikar, merkezi Nasıriyye olan Irak'ın güneyindeki bir ilin adıdır. Zikar ilinin iki milyondan fazla nüfusu vardır ve halkın çoğunluğunu Şiiler oluşturur. Ur şehri, bu ilde yer alan tarihi bir yerleşim yeridir ve İbrahim Peygamber'in (a.s) doğum yeri olup Ziggurat tapınağı da burada bulunmaktadır.
Konumu ve Adlandırılması
Zikar, Irak'ın güneyinde Basra ile Kufe arasında yer alan bir bölgedir.[1] Yakut el-Hamavi'nin aktardığına göre, bu bölgede Bekr b. Vail kabilesine ait "Zu-kar" adında bir kuyu bulunuyordu.[2] Altıncı yüzyıl âlimlerinden Ebü'l-Hasan Beyhaki de bu bölgenin "Zikar" olarak adlandırılmasının sebebini, suyunun zift gibi siyah olmasıyla açıklamıştır.[3]
Olaylar
Zikar bölgesiyle ilgili olarak aktarılan iki önemli olay, Araplarla Sasaniler arasında gerçekleşen savaş ile İmam Ali'nin (a.s) Cemel Savaşı yolunda bu bölgede konaklamasıdır.
Zikar Savaşı
Zikar Savaşı, Bekr b. Vail kabilesi ile Hüsrev Perviz'in elçisi Hürmüzan arasında bu bölgede meydana gelmiştir.[4] Bu savaşın sebebinin, Arap kabile reislerinden Nu'man b. Münzir Lahmi'nin Hüsrev Perviz tarafından öldürülmesi olduğu rivayet edilir.[5] Bu savaş, Peygamber'in (s.a.a) kırk yaşında olduğu sırada gerçekleşmiştir; ancak bazıları bu olayın Bedir Savaşı'ndan sonra, Peygamber'in Medine'de bulunduğu dönemde vuku bulduğunu belirtmiştir.[6] Bu savaşta Araplar, Hüsrev Perviz'in elçisine karşı zafer kazanmışlardır. Peygamber Efendimiz'den (s.a.a) bu konuda şu söz nakledilmiştir: "Bu, benim bereketimle Arapların Acemlere karşı hakkını aldığı ve galip geldiği ilk olaydır."[7]
Cemel Savaşı Yolu Üzerinde
Tarihi kaynaklara göre, İmam Ali (a.s), Aişe, Talha ve Zübeyr'le karşılaşmak üzere ordusuyla birlikte Medine'den Irak'a doğru hareket ettiğinde, Irak topraklarına girişte ilk olarak Zikar bölgesinde konakladı.[8] İbn Abbas'ın aktardığına göre, Zikar'a ulaşıp orada konakladığımızda, İmam'a (a.s) "Kufe'den size yardım için çok az kişi geldi" dedim. İmam şöyle buyurdu: "Tamı tamına 6560 kişi bana yardıma gelecek."[9] Bundan sonra, Zikar'da on beş gün konakladık ve ardından atların kişnemeleri duyuldu; Kufe ordusu gelmişti. Onları saydım, gerçekten de İmam'ın haber verdiği sayıdaydılar.[10]
Ayrıca İbn Abbas'tan nakledildiğine göre, bir gün Zikar bölgesinde İmam Ali'nin (a.s) yanına vardığında, İmam ayakkabısını yamalıyordu. İmam (a.s) ona "Bu ayakkabının değeri nedir?" diye sordu. O da "Hiçbir değeri yoktur" dedi. İmam şöyle buyurdu: "Allah'a yemin ederim ki, bu yırtık ayakkabı bana, sizin üzerinizde hükümranlık etmekten daha değerlidir; yeter ki hak bir şeyi ayakta tutayım ve bâtılı ortadan kaldırayım." Daha sonra dışarı çıktı ve halka bir hutbe irad etti.[11] Bu hutbe Nehcü'l-Belâğa'da yer almıştır ve İmam Ali (a.s) bu hutbede peygamberlerin gönderiliş hikmetinden, kendi faziletlerinden ve muhaliflerin kınanmasından söz etmiştir.[12]
Zikar İli
Irak'ta Zikar adında bir il vardır. Bu ilin merkezi, Basra'ya 180 km ve Bağdat'a 360 km uzaklıkta bulunan Nasıriyye şehridir.[13] Bu il, kuruluşunun başlarında "el-Müntefek" olarak bilinmekteydi ve cumhuriyet döneminde adı "Nasıriyye" olarak değiştirilmişti. Irak'taki Baas rejimi, 1969 yılında ilin adını Zikar olarak değiştirmiştir.[14]
Zikar ilinin nüfusu iki milyondan fazladır ve halkın büyük bir çoğunluğu Şii'dir. Geri kalan nüfusu ise Sünniler, Sabiiler ve Hristiyanlar oluşturmaktadır. Ur şehri, bu bölgede yer alan tarihi bir yerleşim yeridir. Burası Sümerler ve Akadların yerleşim merkezi olmuş[15] ve İbrahim Peygamber'in (a.s) doğum yeri olarak bilinmektedir.[16] Ünlü Ziggurat tapınağı da bu şehirde yer alır.[17]
Kaynakça
- ↑ Ṭurayḥī, Mecmaʿu'l-baḥrayn, 1375 h.ş, c.3, s.464.
- ↑ Ḥamavî, Muʿcemu'l-buldān, 1995 m, c.4, s.293.
- ↑ Beyhakī, Meʿāricu Nehcü'l-belāġa, 1409 h.k, s.122.
- ↑ Mesʿūdî, Mürûcü'z-zeheb, 1409 h.k, c.1, s.307.
- ↑ Ṭabarî, Târîḫu'l-ümem ve'l-mulūk, 1967 m, c.2, s.206.
- ↑ Mesʿūdî, Mürûcü'z-zeheb, 1409 h.k, c.1, s.307.
- ↑ Mesʿūdî, Mürûcü'z-zeheb, 1409 h.k, c.1, s.307.
- ↑ İbnü'l-Esîr, el-Kâmil fî't-târîḫ, 1385 h.k, c.3, s.226.
- ↑ İbn Ebî'l-Ḥadîd, Şerḥu Nehcü'l-belāġa, 1404 h.k, c.2, s.187.
- ↑ İbn Ebî'l-Ḥadîd, Şerḥu Nehcü'l-belāġa, 1404 h.k, c.2, s.187.
- ↑ İbn Ebî'l-Ḥadîd, Şerḥu Nehcü'l-belāġa, 1404 h.k, c.2, s.185.
- ↑ Nehcü'l-belāġa, Ṣubḥî Ṣâliḥ, s.77, 33. hutbe.
- ↑ «آشنایی با استان ذیقار», ʿIrāḳyār.
- ↑ «آشنایی با استان ذیقار», ʿIrāḳyār.
- ↑ «آشنایی با استان ذیقار», ʿIrāḳyār.
- ↑ İbn Ebî Ḥâtim, Tefsîru'l-Ḳurʾân, 1419 h.k, c.8, s.2777.
- ↑ «آشنایی با استان ذیقار», ʿIrāḳyār.
Bibliyografi
- «آشنایی با استان ذیقار», ʿIrāḳyār.
- İbn Ebî Ḥâtim, Abdurrahman, Tefsîru'l-Ḳurʾân el-ʿAzîm, Suudi Arabistan, Mektebetu Nizâr Muṣṭafâ el-Bâz, 3. baskı, 1419 h.k.
- İbn Ebî'l-Ḥadîd, Abdu'l-Ḥamîd b. Hebbetullah, Şerḥu Nehcü'l-belāġa, tahkik: Muḥammed Ebü'l-Fażl İbrâhîm, Kum, Kütübhâne-i Âyetullāh Meʿrâşî Necefî, 1404 h.k.
- İbnü'l-Esîr, Alî b. Muḥammed, el-Kâmil fî't-târîḫ, Beyrut, Dâr Ṣâdır, 1. baskı, 1385 h.k.
- Beyhakī, Alî b. Zeyd, Meʿāricu Nehcü'l-belāġa, Kum, Kütübhâne-i Ḥażret-i Âyetullāh el-ʿUẓmâ Meʿrâşî Necefî, 1409 h.k.
- Ḥamavî, Yâḳūt b. Abdullah, Muʿcemu'l-buldān, Beyrut, Dâr Ṣâdır, 2. baskı, 1995 m.
- Ṭabarî, Muḥammed b. Cerîr, Târîḫu'l-ümem ve'l-mulūk, Beyrut, Dârü't-Türâs, 2. baskı, 1967.
- Ṭurayḥī, Faḫru'd-Dîn b. Muḥammed, Mecmaʿu'l-baḥrayn, tahkik: Ahmed Ḥüseyinî Eşkūrî, Tahran, Murtazavî, 1375 h.ş.
- Mesʿūdî, Alî b. Ḥüseyin, Mürûcü'z-zeheb, tahkik: Esʿad Dâġir, Kum, Dârü'l-Hicre, 2. baskı, 1409 h.k.
- Nehcü'l-belāġa, Ṣubḥî Ṣâliḥ'in tahkikiyle, Kum, Neşr-i Hicret, 1. baskı, 1414 h.k.