Bereket

Öncelik: c, kalite: c
linksiz
navbox'siz
kaynaksız
wikishia sitesinden


Bereket (Arapça: البركة), Allah'ın mahlukları için faydasını ve iyi yönlerini arttırdığı nimetleridir. Bu kelime Kur’an-ı Kerim sadece çoğul haliyle “برکات” yani (berekat) şeklinde üç defa geçmektedir. Kur’an-ı Kerim'de nimet, her zaman Allah'tan geldiği için sadece Allah'ın elindedir.

İman, takva, istiğfar, zikir, Allah'a itaat, adalet ve güzel ahlak ilahi bereketin tecelli ettiği başlıca etmenler olarak kabul edilirken, tam tersine günah işlemek, Emr-i Bi'l Ma'rûf Ve Nehy-i Anil Münker’i terk etmek gibi bazı davranışlar berekete mâni olan engeller olarak kabul edilir.

Allah'ın yarattığı mahluklardan bazıları, bereket sembolüdür. Nuh peygamber gibi peygamberler, Salih müminler, Kur'an-ı Kerim, Kadir Gecesi gibi mübarek geceler, Mekke gibi mübarek yerler ve yağmur gibi tabiatın tezahürleri ilâhi nimetler bereketin sembolü olarak bilinmektedir.

Kelime Anlamı

İyilikte ve hayırda bolluk anlamında kullanılan bereket kavramı,[1] herhangi bir şeydeki iyiliğin kapasitesi ve işlevi ile orantılı olduğu göreceli bir kelime olarak kabul edilir. Örneğin nesildeki bereket çocukların çokluğuna, zaman için bereket ise insanın belirli bir zamandaki çalışmasının kapsamına atıfta bulunulur.[2]

Kur'an-ı Kerim'deki bereket terimi, artan ilahi nimetler ve iyilikler kapsamında kullanılır;[3] Buna göre, göklerin bereketi, yağmurun bolluğuna ve yeryüzü bereketleri, bitki ve meyvelerin bolluğuna işaret olarak yorumlanmıştır.[4] “تبارک” tebarek kelimesi yalnızca Allah için kullanılmıştır.[5] Bu kelimenin diğer benzeri türevleri (fiil çekimleri) şeklindeki eşanlamlıları geri kalanı genellikle belirli kişilere, olaylara ve yerlere atfedilmiştir.[6]

Bereket, Kur'an-ı Kerim'de çoğul anlamında üç ayette[7] yer almaktadır. Bazıları bunu bereketin artması olarak yorumlamıştır.[8] Bereket kelimesinin türevleri, “بارک” (Barek),[9] “بارکنا” (Barekna),[10] “بورک” (Burike),[11] “مبارک” (Mübarek),[12] “مبارکا”, (Mübareka),[13] “مبارکة” (Mübareke)[14] ve “تبارک” (Tebarek)[15] şeklinde Kur’an-ı Kerim'de 32 defa geçmektedir. Kur’an-ı Kerim’de " برک" (bereke) kelime kökünden türetilen sözcüklerin tamamı daima Allah (c.c) için kullanılmaktadır. Bu kaidenin temeli yalnızca Allah'ın her şeyi bereketlendirebileceği gerçeğinden ileri geldiği düşünülür.[16] Bereket kelimesi Ehlibeyt'in rivayetlerinde de yer alır ve İmam Sadık’ın (a.s) meşhur hadislerinde (Cünud-i Akl ve Cehd) de geçmektedir.[17]

Bereket kavramı, Kur’an-ı Kerim ve İslami metinlerin yanı sıra İslam öncesi inmiş kutsal kitaplarda da kullanılmıştır. Allah'ın peygamberlere, rahiplere, kahinlere ve diğer kalanlarına lütfunun bahşedilmesi bunun örneklerindendir.[18] “برک/ برخ” (Bereke / Berh) kelimelerinin kök türevleri bereket anlamına gelen İbranice “براخاه” "Brahah" kelimesi Eski Ahit'te yaklaşık 400 kez ve Yeni Ahit'te ise defalarca tekrar tekrar geçmektedir.[19]

Bereket Vesilesi Olan Şeyler

İslam kültüründe, insanların bereket bulmaları, davranışları ve söylediklerine bağlı olarak değişkenlik gösterir; Dolayısıyla Kur'an-ı Kerim'de ve Masum İmamların hadislerinde, iman ve takva, istiğfar, şükür, itaat ve Allah'ı zikretme,[20] adalet,[21] erken kalkma,[22] nezaket,[23] selamlaşma,[24] sadaka verme,[25] temizliğe riayet etme,[26] evlilik maliyetini düşürme,[27] sıla-i rahim,[28] ticarette dürüstlük,[29] komşuluk,[30] din kardeşleriyle iyi ilişkiler,[31] oruç tutma ve sahur yapmak,[32] bereketin inmesindeki başlıca faktörler olarak belirtilmiştir.

İman ve Takva

Kur'an-ı Kerim’de A'raf Suresi 96. ayette belirtildiğine göre insanların iman ve takvalığına bağlı olarak göklerin ve yeryüzünün bereketi belirlenmektedir. Kur’an tefsirlerinde bahsi geçen ayetlerle ilgili olarak az sayıda insanın imanı ve takva ehli olması, herkes için bereketin kesinlikle artacağı anlamına gelmez.[33]

İstiğfar

Hud Suresi 52. ayet ve Nuh Suresi 10-13 ayetlerinde Allah'ın bereketi, yağmur ve benzeri nimetlerin bollaşmasına engel teşkil eden şeylerden uzaklaşılmaması gerekir. Günah bereketin önündeki engellerden biri olarak kabul edildiğinden kullar, ilahi merhamete ulaşmanın bir yolu olarak belirtilmektedir.[34]

Kur’an-ı Kerim’de bildirildiğine göre Allah (c.c), indirdiği bereketindeki artışı insanın şükrüne bağlı kılmış ve bunun tam nimetlerini inkâr edenler için ise azabının artmasının sebebi olarak vurgulanmıştır.[35] Ali'nin (a.s) istiğfarı rızık ve ilahi merhametin inmesi için kalıcı bir vesile olarak kabul etmiştir.[36]

Berekete Mani Olan Şeyler

İslami metinler ve İslam kültürüne göre, bazı davranışlar ve bazı sözler insanın Allah'ın bereketinden mahrum bırakılmaya neden olur. Günah, itaatsizlik, Emr-i bi’l Ma’rûf ve Nehy-i anil Münker’i terk etmek, Allah'ı zikretmeyi ihmal etmek[37] gibi bazı davranışlar Kur’an-ı Kerim’de ve hadislerde berekete mâni olan unsurlar arasındadır.

Günah İşlemek ve İtaatsizlik

Günahlar ve itaatsizlik, maddi bereket ömrün uzunluğu ve hayatın bereketine engel olarak öne çıkmaktadır. Kur'an müfessirleri, A’raf Suresi 96. ayetin yorumunda ilâhi azabın yanı sıra günah işleyen ve peygamberleri inkâr edenlerin ilahi kaderlerinde göklerin ve yerin bereketinden de mahrum bırakıldığını düşünmüşlerdir.[38]

İnsanın ilahi bereketlerden mahrum eden ameller şunlardır: namaz kılmamak,[39] ölçüde adaletsizlik,[40] zekatı vermemek,[41] israf,[42] ihanet,[43] hırsızlık, içki içmek, zina[44] ve alışverişte yalan yere yemin etmek bunlardan başlıca amellerdir.[45]

İyiliği Emretmekten ve Kötülükten Sakındırmaktan Kaçınma

Emr-i bi’l Ma’rûf ve Nehy-i anil Münker’den vazgeçme, bereketin nüzulüne engel olarak belirtilmiştir. Peygamber Efendimizden (s.a.a) edinilen bir rivayete göre ilahi berekete erişmek ancak insanların iyiyi emrettiği, kötülükten sakındırdığı ve iyilikte birbirlerine yardım ettikleri sürece mümkündür. Ama eğer bunu terk ederlerse, nimetler ve iyilikler onlardan esirgenecektir.[46]

Örnekleri

Kur’an-ı Kerim'de geçmekte olan ayetlere göre Allah, yarattıklarından bazılarına tezahür etmiş ve onları bereket timsali olarak gösterilmiştir; Bunlar arasında bazı salih peygamberler ve müminler, Kur'an-ı Kerim, özel günler, bazı yerler ve doğal güzellikler gibi kavramlar yer almaktadır. Bunlar arasında Kur'an-ı Kerim, yol gösterici ve hidayet rehberi olduğu için bereket inmesinin sebebi[47] olarak kabul edilmiştir.[48]

Kur'an-ı Kerim'de mübarek (bereketli) olarak nitelendirilen peygamberler ve diğer şahsiyetler: Hz. Nuh (a.s) ve gemideki arkadaşları,[49] Hz. İbrahim ve oğulları, Hz. İsmail (a.s) ve Hz. İshak (a.s),[50] Hz. Musa (a.s),[51] İsa (a.s),[52] İslam peygamber Hz. Muhammed (s.a.a),[53] müminler ve salih insanlar.[54]

Ayrıca Mekke,[55] Şam,[56] Kudüs[57] ve Turi Sina[58] gibi bazı yerler mübarek ve bereketli olarak öne çıkmıştır.

Kadir Gecesi, dualara icabet olunduğu, günahların bağışlandığı ve Kur’an-ı Kerim'in indirildiği[59] gün olması hasebiyle mübarek bir gecedir ve bereketli günlerden biridir.[60] Ayrıca doğanın bazı etkileri de bereketle anılmıştır. Örneğin yağmur, Kur'an-ı Kerim'de "mübarek su" olarak geçmesi şeklinde.[61]

Kaynakça

  1. ↑ Dehhuda, Emsal ve Hüküm, 2004, cilt 1, s. 104, 114, 359.
  2. ↑ Allame Tebatebayi, el-Mizan, 1390 Hicri Kameri, cilt 7, sayfa 280-281.
  3. ↑ Tebersi, Mecma'l-Bayan, 1372, 4. cilt, s.697.
  4. ↑ Şeyh Tusi, el-Tabyan, 1383 Hicri Kameri, 4. cilt, s. 477.
  5. ↑ Allame Tebatebayi, el-Mizan, 1390 Hicri Kameri, cilt 15, 173.
  6. ↑ Tebersi, Macma 'el-Bayan, 1372, cilt 4, ss. 516, 596.
  7. ↑ A’raf Suresi, ayet 96; Hud Suresi, 48 ve 73. ayetler.
  8. ↑ Kademi, "Bereket," cilt 5, s. 486.
  9. ↑ Fussilet Suresi, ayet 10.
  10. ↑ Araf Suresi, 137. ayet; İsra Suresi 1. Ayet; Suresi Enbiya, 71 ve 81. Ayetler; Sebe Suresi Ayet 18; Saffat Suresi Ayet 113.
  11. ↑ Neml Suresi Ayet 8.
  12. ↑ En’am Suresi, 92 ve 155. ayetler; Enbiya Suresi Ayet50; Sad Suresi Ayet 29.
  13. ↑ Suresi Al-i İmran, 3. ayet; Meryem Suresi, 31. ayet; Müminin Suresi Ayet 29 ; Kaf Suresi Ayet 9.
  14. ↑ Nur Suresi, 61 ve 35. ayetler; Duhan Suresi Ayet 3.
  15. ↑ Araf Suresi, 54. ayet; Furkan Suresi, 1, 10 ve 61. ayetler; Zuhruf Suresi Ayet 65; Suresi Ayet; Rahman Suresi 78; Sure Mülk, 1. ayet.
  16. ↑ Kademi, "Bereket," cilt 5, s. 486.
  17. ↑ Kuleyni, el-Kafi, 1407 Hicri Kameri, 1. cilt, s.22.
  18. ↑ Kademi, "Bereket", Cilt 5, s. 484.
  19. ↑ Kerimi, Berekat, cilt 11, s. 744.
  20. ↑ Allame Meclisi, Buharü-l Envar, 1403 Hicri Kameri, cilt 70, s.341.
  21. ↑ Leysi Vasiti, Aynu-l Ahkam ve-l Mava'iz, 1997, s.188.
  22. ↑ Nahcül Belaga, Subhi Saleh tarafından düzeltildi, mektup 12.
  23. ↑ Kuleyni, el-Kafi, 1407 Hicri Kameri, 2. cilt, s.119.
  24. ↑ Seduk, Şeriatın Nedenleri, 1385 Hicri Kameri, 2. cilt, s.583.
  25. ↑ Bakara Suresi, ayet 276; Leysi Vasiti, Aynu-l Ahkam ve-l Mava'iz, 1997, s. 195; Kuleyni, el-Kafi, 1403 Hicri Kameri, cilt 4, s.2.
  26. ↑ Allame Meclisi, Buharü-l Envar, 1403 Hicri Kameri, cilt 73, s.110.
  27. ↑ İbn Hanbel, Müsned, 1416 Hicri Kameri, 6. cilt, s. 82, 145.
  28. ↑ Nahcül Belaga, Subhi Saleh tarafından düzeltilmiş, 1414 Hicri Kameri, s. 164, vaaz 110; Kofi Ahvazi, el-Zahd, 1402 H., s.39.
  29. ↑ İbn Hanbel, Müsned, 1416 Hicri Kameri, 3. cilt, s. 402.
  30. ↑ Allame Meclisi, Buharü-l Envar, 1403 Hicri Kameri, cilt 71, s.97.
  31. ↑ Allame Meclisi, Buharü-l Envar, 1403 Hicri Kameri, cilt 71, s. 395.
  32. ↑ İbn Hanbel, Müsned, 1416 H., 3. cilt, s.12.
  33. ↑ Allame Tebatebayi, el-Mizan, 1390 Hicri Kameri, cilt 8, sayfa 201; Fahr-ı Razi, el-Tefsir el-Kabir, 1420 Hicri Kameri, cilt 14, s. 321; Mekarim Şirazi, Tefsir-i Numune, 1992, cilt 6, s.266.
  34. ↑ Allame Tebatebayi, el-Mizan, 1390 Hicri Kameri, cilt 10, sayfa 444; Cilt 20, sayfa 45.
  35. ↑ İbrahim Suresi, ayet 7.
  36. ↑ Kumi Meşhedi, Tefsir Kanz el-Dakaik, 1989, cilt 13, s. 454.
  37. ↑ Allame Meclisi, Buharü-l Envar, 1403 Hicri Kameri, cilt 73, s.314.
  38. ↑ Tebersi, Mecma'l-Bayan, 1372, 4. cilt, s. 698; Fahr-ı Razi, el-Tefsir el-Kabir, 1420 Hicri Kameri, cilt 14, s. 322.
  39. ↑ İbn-i Tavus, Falah el-Sa'il, 1406 H., s.22.
  40. ↑ Seduk, Şeriatın Nedenleri, 1385 Hicri Kameri, 2. cilt, s.584.
  41. ↑ Kuleyni, el-Kafi, 1407 Hicri Kameri, 3. cilt, s.505.
  42. ↑ Kuleyni, el-Kafi, 1407 Hicri Kameri, cilt 4, s.55.
  43. ↑ Leysi Vasiti, Aynu-l Ahkam ve-l Mava'iz, 1997, s.134.
  44. ↑ Allame Meclisi, Buharü-l Envar, 1403 Hicri Kameri, cilt 76, s. 19, 23.
  45. ↑ Kuleyni, el-Kafi, 1407 Hicri Kameri, cilt 5, s.162.
  46. ↑ Şeyh Mufid, el-Mukna'a, 1413 H., s. 808.
  47. ↑ En’am Suresi, 92 ve 155. ayetler; Enbiya Suresi Ayet 50; Sad Suresi Ayet 29.
  48. ↑ Allame Tebatebayi, el-Mizan, 1390 Hicri Kameri, cilt 7, s.387.
  49. ↑ Bakınız: Tebersi, Macma 'el-Bayan, 1372, cilt 5, 255; Ellipse, Anvar el-Tanzil, 1418 Hicri Kameri, 3. cilt, s. 137.
  50. ↑ Tebersi, Macma 'el-Bayan, 1372, cilt 8, s. 709; Kurtubi, el-Camie-l Kur'an, 1985, cilt 15, s. 113; Ellipse, Anvar el-Tanzil, 1418 Hicri Kameri, cilt 5, s. 16; Allame Tebatebayi, el-Mizan, 1390 Hicri Kameri, cilt 10, s. 325.
  51. ↑ Tebersi, Macma 'el-Bayan, 1372, cilt 7, 330; Teberi, Came'l-Bayan, 1412 Hicri Kameri, cilt 19, s.82.
  52. ↑ Meryem Suresi, 31. ayet; Teberi, Came'l-Bayan, 1412 Hicri Kameri, cilt 16, s.66; Fahr-ı Razi, el-Tefsir el-Kabir, 1420 Hicri Kameri, cilt 21, s.535; Kurtubi, el-Cami 'Kuran kuralları için, 1985, cilt 10, s.70.
  53. ↑ Kevser Suresi, 1. ayet; Şeyh Tusi, el-Tabyan, 1385 Hicri Kameri, cilt 10, 417; İbn-i Arabi, Tefsir el-Kuran el-Kerim, 1978, 2. cilt, s. 460.
  54. ↑ Bakara Suresi Ayet 269; Hud Suresi, ayet 48.
  55. ↑ Al-i İmran Suresi, ayet 96; Zemahşeri, el-Kaşif, 1407 Hicri Kameri, 1. cilt, sayfa 387; Mekarim Şirazi, Tefsir-i Numune, 1992, cilt 3, s.14.
  56. ↑ Araf Suresi, 137. ayet; Suresi Enbiya, 71 ve 81. ayetler; Suresi Ayet سبا 18 Fahr-ı Razi, el-Tefsir el-Kabir, 1420 Hicri Kameri, cilt 14, s. 348; Allame Tebatebayi, el-Mizan, 1390 Hicri Kameri, cilt 8, sayfa 228 Zemahşeri, el-Kaşif, 1407 Hicri Kameri, 2. cilt, 149; Kurtubi, el-Came-l Kur'an, 1985, cilt 7, s. 272; Fahr-ı Razi, el-Tefsir el-Kabir, 1420 Hicri Kameri, cilt 22, s. 190-2011; Tebersi, Mecma'l-Bayan, 1372, 4. cilt, s.725.
  57. ↑ İsra Suresi İlk ayet
  58. ↑ Fahr-ı Razi, el-Tefsir el-Kabir, 1420 Hicri Kameri, cilt 24, s.593.
  59. ↑ Tebersi, Mecma'l-Bayan, 1372, cilt 9, s.93.
  60. ↑ Duhan Suresi ayet 3.
  61. ↑ Kaf Suresi Ayet 9

Bibliyografya

  • İbn-i Hanbel, Ahmed, Musnad, Beyrut, el-Risalah Enstitüsü, 1416 Hicri Kameri.
  • İbn-i Tavus, Ali İbn-i Musa, Falah el-Sa'il va Nacah el-Masa'il, Kum, Bustan Kitab, 1406 Hicri Kameri.
  • İbn-i Arabi, Muhammed İbn-i Ali, Tefsir el-Kuran el-Karim, editör Mustafa Ghalib, Beyrut, Dar el-Andalus, 1978.
  • Beizavi, Abdullah İbn-i Umar, The Lights of Revelation and the Secrets of Interpretation, Beyrut, Dar el-Ihyaa el-Tarath el-Arabi, 1418 Hicri Kameri.
  • Dehhuda, Ali Ekber, Atasözleri ve Karar, Tahran, Amirkabir, 2004.
  • Şeyh Seduk, Ali İbn-i Muhammed, Şeriatın Nedenleri, Kum, Davari Kitabevi, 2006.
  • Şeyh Tusi, Muhammed İbn-i Hassan, el-Tibyan Fi Tefsir el-Kuran, Ahmed Habib Ameli tarafından düzenlenmiştir, Beyrut, Dar el-Ihyaa el-Tarath el-Arabi, 2004.
  • Şeyh Mofid, Muhammed İbn-i Muhammed, el-Mukna'a, Kum, Sheikh Mofid Hazara Dünya Kongresi, 1413 Hicri Kameri.
  • Tebersi, Fadl İbn-i Hassan, Macma 'el-Bayan fi Tefsir el-Kuran, Tahran, Naser Khosrov, 1372.
  • Teberi, Muhammed İbn-i Carir, Came 'el-Bayyan fi Tefsir el-Kuran, Beyrut, Dar el-Ma'rifah, 1412 Hicri Kameri.
  • Allame Tebatebayi, Muhammed Hussein, el-Mizan Fi Tefsir el-Kuran, Beyrut, Bilimsel Yayınlar Vakfı, 1390 Hicri Kameri.
  • Allama Meclisi, Muhammed Bakir, Sea of Lights, Beyrut, Dar el-Ahya el-Tarath el-Arabi, 1403 Hicri Kameri.
  • Fahr-ı Razi, Muhammed İbn-i Umar, el-Tefsir el-Kabir, Beyrut, Dar el-Ihyaa el-Tarath el-Arabi, 1420 Hicri Kameri.
  • Kademi, Gholamreza, "Bereket", Encyclopedia of the Holy Kuran, Kum, Kitap Bahçesi, 2003.
  • Kurtubi, Muhammed İbn-i Ahmad, el-Cami 'for the Rules for the Kur'an, Tahran, Nasır Khosrov, 1985.
  • Kumi Meşhedi, Muhammed İbn-i Muhammed Reza, Tefsir Kanz el-Dakaik va Bahr el-Gharaib, Hossein Dargahi, Tahran, Rehberlik Yayın Örgütü Bakanlığı, 1989.
  • Kerimi, Mahmoud, "Berekat", The Great Islamic Encyclopedia, Tahran, The Great Islamic Encyclopedia Center, 2002.
  • Ali Akbar Ghaffari ve Muhammed Akhundi tarafından düzenlenen Kuleyni, بن Muhammed İbn-i Ya'kub, el-Kafi, Tahran, Islamic Buks House, 1407 Hicri Kameri.
  • Kufi Ahvazi, Hussein İbn-i Saeed, el-Zahd, editör: Gholamreza Erfanian Yazdi, Kum, Scientific Press, 1409 Hicri Kameri.
  • Laithi Vasiti, Ali İbn-i Muhammed, Ayoun el-Hakam va el-Mava'iz, Kum, Dar el-Hadith, 1997.
  • Mekarim Şirazi, Nasır, Örnek Yorumlama, Tahran, İslam Kitabevi, 1992.
"https://tr.wikishia.net/w/index.php?title=Bereket&oldid=91051" sayfasından alınmıştır