Yemani Ayaklanması

wikishia sitesinden

Yemani Ayaklanması (Arapça:قیام یَمانی) veya diğer adıyla Kahtani ayaklanması İmam Zaman’ın (a.f) zuhurunun işaretlerinden biridir. İmam Mehdi'nin (a.s) gelişinden önce İmam Hüseyin (a.s) neslinden Yemen halkından bir adamın ayaklanmasını ifade eden bir tanımdır. Rivayetlere göre Yemani Ayaklanması Süfyani'nin ayrılışı ve Seyit Horasani'nin ayaklanmasıyla aynı zamana denk gelecektir.

Halkın İmam Mehdi'yi davet etmesi, Süfyani ile yaşanacak sıkıntılar, Roma ve Konstantinopolis'in fethi Yemani Ayaklanmasına zemin hazırlayacak işaretler olarak kabul edilir. Bununla beraber isyanının başlangıç noktası da Yemen'dir.

Hicri Kameri ilk yüzyılından itibaren Haccac bin Yusuf Sakafi'ye karşı ayaklanan Abdurrahman bin Muhammed bin Eş'as Kindi ve Ahmad el-Hasan olarak bilinen Ahmed bin İsmail Basri gibi şahıslar rivayet edilen Yemani olduklarını iddia etmiştir.

Yemeni kişiliği

Yemani rivayete göre İmam-ı Zaman'ın (a.s)[1] zuhurundan önce ayaklanan ve insanları da kendisine katılması için davet eden şahsın lakabıdır.[2]

Yemani'nin gerçek adı Şii hadislerde geçmemiştir ancak İmam Hüseyin'in (a.s)[3] ya da Zeyd bin Ali'nin[4] soyundan geldiği düşünülmektedir. Bazı Sünni kaynaklarda isminin Cihacah, Hasan veya Hüseyin olduğu söylenir.[5] "Rayat el-Hûda ve-l Delal fi Asr el-Zuhr" kitabının yazarı, her ne kadar Yemani’nin soyuyla ilgili rivayetlerde açıkça bir ifadeye rastlanılmamış olsa da kesin kanıtlarla Ehlibeyt soyundan ve İmam Hüseyin (a.s) neslinden olduğunu söylemiştir.[6]

Peygamber Efendimizden (s.a.a) edinilen bir rivayette Yemani, Mansur (Hz. Mehdi'nin yardımcısı) olarak geçmektedir.[7] Nitekim Sünni kaynaklar da onu Kahtani[8] ve Mansur Yemani[9] şeklinde adlandırmışlardır. Kahtani, Arapların çok eski atalarından biridir. Yemenli Arapların soyu da Kahtan’a[10] dayandırıldığı için ona atfedilerek isimlendirilmiştir.[11]

Yemani’nin Ortaya Çıkışı ile Zuhur İşareti

Rivayetlerde Yemani Ayaklanması bir Zuhur işareti olarak kabul edilmektedir. İmam Sadık (a.s) tarafından yazılan “Kemal el-Din Şeyh Sadık” kitabında geçen bir rivayete göre, göklerden gelen nida ile birlikte Yemani ayaklanması, Süfyani'nin ortaya çıkışı, Nefs-i Zekiye'nin öldürülmesi ve Bida'nın yer tarafından yutulması, zuhurun kesin işaretleri olarak belirtilmiştir.[12] Bazı araştırmacı âlimlere göre Şii ve Sünni kaynaklarda Yemani ayaklanmasıyla ilgili 36 hadis bulunmaktadır.[13] Ayrıca bu rivayetlerin çoğunda Yemani Ayaklanmasının bir zuhur işareti olarak görülmesinin kesinliğinden[14] bahsedilmemekte ve kesinliği sadece iki Şii hadiste [Not 1] teyit edilmiştir.[15] Bu nedenle, bazı âlimler Yemani Ayaklanmasının bir zuhur işareti olarak görülmesinin kesinliğinden şüphe etmişlerdir[16] ve bu iki hadisin başka ravilerden aktarılan şeklinde bir kesinlik şartı bulunmadığını belirtmişlerdir.[17] Bu sebepten dolayı raviler tarafından hadise sonradan ekleme yapılmış olmasını ihtimal dahilinde değerlendirmişlerdir.[18]

Yeri ve Zamanı

Rivayetlere göre Yemani Ayaklanması ve Süfyani'nin ortaya çıkışı aynı zamana denk gelecektir.[19] İmam Bakır'dan (s.a) edinilen bir rivayete göre Süfyani, Yemani ve Horasani'nin ortaya çıkışları aynı yılda, aynı ayda ve aynı gün içinde gerçekleşecektir.[20] İmam Sadık (a.s) gelen bir rivayet Süfyani'nin Recep ayında ortaya çıkacağı yönündedir.[21] Bazıları bu iki rivayeti birlikte değerlendirerek Yemani’nin Recep ayında ortaya çıkacağı görüşündedir.[22] Bazı yazarlar, bu hadisi iki olayın aynı günde meydana geleceğine yönelik ciddi bir gönderme olarak görmektedir. Ayrıca iki olay arasındaki küçük farka rağmen bunun bir çelişki doğurmayacağına inanıyorlar.[23]

Bazı Sünni kaynaklarında Hz. İsa'nın gökten inişi ile Deccal’in ortaya çıkışı onun zamanında gerçekleşeceğine[24] ve Hz. Mehdi’nin zuhurundan sonra ortaya çıkacağına[25] dair rivayetler mevcuttur. Şii yazarlara göre bu rivayetler Masum İmamlar’dan gelmediği için sahih kabul edilmemekle birlikte[26] ayrıca onun Mehdi'den sonra ortaya çıkacağını öngören rivayet olduğu için Yemani Ayaklanmasının Mehdi'nin gelişinin alametlerinden biri olarak gösteren hadislerle çelişmesi bu hadisi zayıf kılmaktadır.[27]

Rivayetlere göre Yemani Ayaklanması Yemen'de başlayacaktır.[28] Yemani Ayaklanmasıyla ilgili rivayetlerde San'a, Aden, Kinde şehirlerinin yanı sıra Abin yöresine işaret edilmektedir.[29] Bazıları San'a ile ilgili rivayetlerin kuvvetli olduğuna, Şii ve Sünni kaynaklar aracılığıyla teyit edildiğine inanmaktadır.[30]

Yemani’nin Faaliyetleri

Rivayetlerde Yemani Ayaklanması ile ilgili detaylara ayrıntılı olarak değinilmiyor ancak belli başlı faaliyetlerinden bahsediliyor. Örneğin hakka davet, Süfyan ile çatışması, Roma ve Konstantinopolis'in (İstanbul) fethi de bu faaliyetlerden bazılarıdır.

  • Hakka Davet; İmam Bakır'dan (a.s) edinilen bir rivayetine göre Yemani Ayaklanması haklı bir dava olduğu ve ayaklanmaya katılmanın gerekliliği vurgulanmıştır.[31] Bazı yazarlar, ayaklanmanın anlamını İmamete davet olarak yorumlamıştırlar.[32] Hz. Mehdi'nin yardımcısı ve 70.000 yandaşı olan Mansur isimli birinden bahsedilir.[33] Bir rivayete göre Yemani Ayaklanması başladığında silah satmak haramdır.[34]
  • Süfyan ile Çatışması; Bazı rivayetlerde Yemani ve Sufyani arasında yaşanacak bir çatışmadan bahsediliyor. Örneğin Süfyani'nin gözünü çıkaran kişi Sana’a'dan çıkacaktır[35] veya Süfyani ile ilk savaşan kişi Kahtanidir.[36] Yemani ile Süfyani’nin savaşında sonucuyla ilgili rivayetler ile farklılık göstermektedir. Bazıları Yamani’nin zaferini[37] haber verirken bazıları da Yemani’nin yenilgisini[38] belirtiyor. Bazı yazarlar, bu rivayetler arasındaki farklılıkları gerekçelendirirken her bir rivayetin ikisi arasındaki savaşın belirli bir zaman ve mekânda bildirildiğini söylemişlerdir.[39] Bu rivayetlerin gerçekliği hususunda şüphe duyulmaktadır.[40] Sünni alimlerden İbn-i Hamad'ın el-Fitn'deki rivayetine göre, Yemani Medine'de İmam Mehdi'ye katılır, Süfyani ise Medine'ye bir ordu gönderir ancak her ikisi Mekke'ye gitmek üzere Medine'yi terk eder.[41]Süfyani'nin ordusu onları takip etmek üzüre Mekke’ye doğru hareket eder ve Bida denilen bölgede zemin tarafından yutulurlar.[42]
  • Fetihler; Bazı Sünni kaynaklarda Yemani'nin Konstantinopolis (İstanbul) ve Roma'yı fethettiği belirtilmektedir.[43] Onun ve tarafdarlarının bayrakları beyazdır.[44] Şii kaynaklarda bu bölgelerin fethi Zamanın İmamına (a.f) atfedilmektedir.[45]

Yemani Olduğunu İddia Edenler

Bir rivayete göre Şiiler, İmam Sadık (a.s) döneminden beri Yemani'yi beklemektedir. İmam Sadık (a.s) «طالب حق» "Hakkı Talep Eden Kişi" [Not 2] adında bir şahsın Yamani olduğuna yönelik iddiaları harici olduğu gerekçesiyle reddetmiştir. Çünkü Yemani’nin özelliklerinden biri de Ali'yi (a.s) sevmesidir.[46] Hicri Kameri ilk yüzyıldan itibaren bazıları kendini Yemani olarak ilan ettiler. Bunlardan bazıları:

  • Abdurrahman bin Muhammed bin Eş'as (Hicri Kameri 85 yılında öldü): Abdul Malik bin Mervan döneminde kendisini beklenen Yemani olarak tanıtarak Irak hükümdarı Haccac bin Yusuf Sakafi'ye karşı isyan etti.[47] İbn-i Eş'as burada aldığı yenilgi sonrası Sistan'a yerleşti ve orada öldü.[48]
  • İbn-i Fars: İbn-i Haldun'a göre Abdürrahim bin Abdurrahman bin Fars, Endülüs'teki altıncı ve yedinci yüzyıl âlimlerinden biriydi. Bir gün Mansur’un meclisinde sert sözler sarf etti. Daha sonra bir süreliğine gözlerden uzak yaşadı ve Mansur öldüğünde tekrar ortaya çıktı. Halka Peygamberimizin gelişini bildirdiği Kahtani (Yemani) olduğunu iddiasında bulundu. En sonunda Nasır bin Mansur ona durdurması için bir ordu gönderdi ve İbn Zeyd bu savaşta öldürüldü.[49]
  • Ahmed bin İsmail Basri: Diğer adıyla Ahmed el-Hasan olarak da bilinen Ahmad bin İsmail Basri kendini Yemani olarak tanıtanlardandır. İmam Mehdi’nin zuhuruna zemin hazırlamakla görevli olduğunu ve İmamın zuhurundan sonra hükümeti tekrar onun devralacağını iddia ediyor.[50] «دعوة احمد الحسن بین الحق و الباطل» kitabında bu iddialara karşı reddiye niteliğinde ciddi delillerle yalanlanmıştır.[51]

Yezid bin Mülheb[52] ve Abdurrahman bin Mansur (Hişam bin Hakem el-Mu'ayyid billah zamanında)[53] da Yemani oldukları iddiasında bulunmuşlardır.

Ayrıca Bakınız

Kaynakça

  1. ↑ Numani, el-Gıybet, 1397 Hicri Kameri, s. 253-252.
  2. ↑ Numani, The Unseen, 1397 Hicri Kameri, s. 255-256; Fatlavi, Rayat el-Huda ve zuhur çağında yanlış yola sapanlar, H. 1420, s.101.
  3. ↑ Saduk, Kamaluddin, 1. cilt, 2016 Hicri Kameri, s.251.
  4. ↑ İbn-i Tavus, Falah el-Sa'il, 1406 Hicri Kameri, s.171.
  5. ↑ Ayati, "Yamani Darfash Hedayat", s.20.
  6. ↑ Fatlavi, Rayat el-Huda ve el-Dhalal in the Age of Revelation, 1420 Hicri Kameri, s.100.
  7. ↑ Numani, el-Gıybet, 1397 Hicri Kameri, s. 39-40.
  8. ↑ İbn-i Hammad, el-Fitn, Dar el-Kitab el-Almiyeh, Muhammed Ali Beizun Yayınları, s.75; Mokaddisi, el-Bada 'va el-Tarikh, Maktab el-Thakafah el-Diniya, 2. cilt, s.183.
  9. ↑ İbn-i Hammad, el-Fitn, Dar el-Kitab el-Almiyeh, Muhammed Ali Beizun Yayınları, s.199.
  10. ↑ İbn-i Manzur, Arap Dili, 1414 Hicri Kameri, cilt 7, s.374.
  11. ↑ İbn-i Kesir, Başlangıç ​​ve Son, 1407 Hicri Kameri, 2. cilt, s.156.
  12. ↑ Saduk, Kamaluddin, 2016 Hicri Kameri, 2. cilt, s. 650, H7.
  13. ↑ Mahdavirad, "İki mezhep perspektifinden Yemen rivayetlerinin karşılaştırmalı incelenmesi", s. 26.
  14. ↑ Örneğin bakınız; Saduk, Kamaluddin, 2016 Hicri Kameri, 1. cilt, s. 328, 2. cilt, s. 649, s. 1; Numani, The Unseen, 1397 Hicri Kameri, s. 253, 252; Laithi, Eyes of cudgment and Vaazlar, 1997, sayfa 244; İbn-i Tavus, Falah el-Sa'il, 1406 Hicri Kameri, s.171.
  15. ↑ Ayati, "Yamani Darfash Hedayat", s.17.
  16. ↑ Ayati, "Yamani Darfash Hedayat", s. 17-19; Mahdavirad, "İki mezhep perspektifinden Yemen rivayetlerinin karşılaştırmalı incelenmesi", s.26.
  17. ↑ Kuleyni, el-Kafi, 1407 Hicri Kameri, cilt 8, sayfa 310, AH 483; Meclisi, Baharalanvar, 1403 Hicri Kameri, cilt 52, s.233.
  18. ↑ Ayati, "Yamani Darfash Hedayat", s.19.
  19. ↑ Numani, The Unseen, 1397 Hicri Kameri, s. 305; Tusi, el-Gıybet, 1411 Hicri Kameri, s.447.
  20. ↑ Numani, el-Gıybet, 1397 Hicri Kameri, s. 255-256.
  21. ↑ Saduk, Kamaluddin, 2016 Hicri Kameri, 2. cilt, s.650.
  22. ↑ Ayati, "Yamani Darfash Hedayat", s.26.
  23. ↑ Ayati, "Yamani Darfash Hedayat", s. 26-27.
  24. ↑ İbn-i Hammad, el-Fitn, Dar el-Kitab el-Almiyeh, Muhammed Ali Bayzun Yayınları, s.291.
  25. ↑ İbn-i Hammad, el-Fitn, Dar el-Kitab el-Almiyeh, Muhammed Ali Bayzun Yayınları, sf 285; Mokaddisi, el-Bada 'va el-Tarikh, Maktab el-Thakafah el-Diniya, 2. cilt, s.184.
  26. ↑ Ayati, "Yamani Darfash Hedayat", s.36.
  27. ↑ Örneğin bakınız; Saduk, Kamaluddin, 2016 Hicri Kameri, 1. cilt, s. 328, 2. cilt, s. 649, s. 1; Numani, The Unseen, 1397 Hicri Kameri, s. 253, 252; Laithi, Eyes of cudgment and Vaazlar, 1997, sayfa 244; İbn-i Tavus, Falah el-Sa'il, 1406 Hicri Kameri, s.171.
  28. ↑ Saduk, Kamaluddin, 2016 Hicri Kameri, 1. cilt, s. 331; Laithi, Eyes of cudgment and Vaazlar, 1997, s.244.
  29. ↑ Fatlavi, Rayat el-Huda ve zuhur çağında yanlış yola sapanlar, H. 1420, s.101.
  30. ↑ Fatlavi, Rayat el-Huda ve zuhur çağında yanlış yola sapanlar, H. 1420, s.101.
  31. ↑ Numani, el-Gıybet, 1397 Hicri Kameri, s. 255-256.
  32. ↑ Mahdavirad, "İki mezhep perspektifinden Yemen rivayetlerinin karşılaştırmalı incelenmesi", s.52.
  33. ↑ Numani, el-Gıybet, 1397 Hicri Kameri, s. 39-40.
  34. ↑ Numani, el-Gıybet, 1397 Hicri Kameri, s.26.
  35. ↑ Numani, Görünmeyen, 1397 Hicri Kameri, s.227.
  36. ↑ Azdi Neyshabouri, Kısa Geri Dönüş Kanıtı, 1413 Hicri Kameri, H9, s. 261, Mahdavirad'dan alıntı, "İki taraf açısından Yemenli anlatıların karşılaştırmalı incelenmesi", s. Numani, Görünmeyen, 1397 Hicri Kameri, s.227.
  37. ↑ Azdi Neyshabouri, Brief Pruf of Return, 1413 Hicri Kameri, H9, s. 261, Mahdavirad'dan alıntı, "Mezhepler açısından Yemen rivayetlerinin karşılaştırmalı incelenmesi", s.53.
  38. ↑ İbn-i Hammad, el-Fitn, Dar el-Kitab el-Almiyeh, Muhammed Ali Beizun Yayınları, s.199.
  39. ↑ Ayati, "Yamani Darfash Hedayat", s.35.
  40. ↑ Ayati, "Yamani Darfash Hedayat", s.35; Mahdavirad, "İki parti perspektifinden Yemen rivayetlerinin karşılaştırmalı incelenmesi", s.54.
  41. ↑ İbn-i Hammad, el-Fitn, Dar el-Kitab el-Almiyeh, Muhammed Ali Bayzun Yayınları, s.223.
  42. ↑ İbn-i Hammad, el-Fitn, Dar el-Kitab el-Almiyeh, Muhammed Ali Bayzun Yayınları, s.212.
  43. ↑ İbn-i Hammad, el-Fitn, Dar el-Kitab el-Almiyeh, Muhammed Ali Bayzun Yayınları, s.291.
  44. ↑ İbn-i Hammad, el-Fitn, Dar el-Kitab el-Almiyeh, Muhammed Ali Beizun Yayınları, s.199.
  45. ↑ Örneğin, bakınız: Numani, el-Gıybet, 1397 Hicri Kameri, s.319.
  46. ↑ Tusi, Amali, 1414 Hicri Kameri, s.661.
  47. ↑ Masudi, el-Tanbiyyah ve el-Ashraf, Dar el-Savi, s.272; Mokaddisi, el-Bada 'va el-Tarikh, Maktab el-Thakafah el-Diniya, 2. cilt, s.184.
  48. ↑ Masudi, el-Tanbiyyah ve el-Ashraf, Dar el-Savi, s.273.
  49. ↑ İbn-i Haldun, Divan el-Mubtada va el-Khobar, 1408 Hicri Kameri, cilt 6, s. 336.
  50. ↑ Yusifiyan, "Ahmed Basri Yamani Yalanı'nın Bazı Anlatılarının İncelenmesi", s.63.
  51. ↑ Yusifiyan, "Ahmed Basri Yamani Yalanı'nın Bazı Anlatılarının İncelenmesi", s.63.
  52. ↑ Fahr-ı Razi, Ürün, 1418 Hicri Kameri, cilt 4, 347-348.
  53. ↑ İbn-i Haldun, Divan el-Mubtada va el-Khobar, 1408 Hicri Kameri, cilt 4, s. 191.

Bibliyografya

  • Ayati, Nusratullah, Yamani Darfash Hedayat, Mashrek Mo'oud Magazine, No. 1, 2006.
  • İbn-i Hammad, Naeem İbn-i Hammad, el-Fitn, düzeltme: Macdi İbn-i Mansour Şuri, Beyrut, Dar el-Kitab el-Almiyeh, Muhammed Ali Beizun Yayınları, Bita.
  • Arapların ve barbarların tarihinde İbn-i Haldun, Abd el-Rahman İbn-i Muhammed, Divan el-Mübettede ve el-Khobar ve en büyük şereflere sahip olanların çağdaşlarından araştırma: Khalil Şahadah, Beyrut, Dar el- Fikr, 1408 AH / 1988 AD.
  • İbn-i Tavus, Ali İbn-i Musa, Falah el-Sa'il va Nacah el-Masa'il, Kum, Bustan Kitab, 1406 Hicri Kameri.
  • İbn-i Kathir Damascus, Ismail İbn-i Umar, The Beginning and the End, Beyrut, Dar el-Fikr, 1407 H. / 1986 AD.
  • İbn-i Manzur, Muhammed Makram, Arapların Dili, düzeltme: Ahmed Fars, Beyrut, Dar el-Fikr, 1414 Hicri Kameri.
  • Azdi Neyshabouri, Fazl İbn-i Şazan, dönüşün kısa kanıtı, çeviri: Mirlouhi, araştırma: Bassem el-Hashimi, Beyrut, Dar el-Karam, 1413 Hicri Kameri.
  • El-Halva, Seyyid Muhammed Ali, el-Yamani Ra'iyya Huda, Necef, İmam El-Mehdi'de Uzmanlaşmış Araştırmalar Merkezi, 1425 Hicri Kameri.
  • Halife İbn-i Hayyat, Halifenin Tarihi, Araştırma: Favaz, Beyrut, Dar el-Kitab el-Almiya, 1995/1415 Hicri Kameri.
  • Saduk, Muhammed İbn-i Ali, Kemaluddin ve tüm bereketler, düzeltme: Ali Ekber Ghaffari, Tahran, Islamieh, 2016 Hicri Kameri.
  • Tusi, Muhammed İbn-i Hassan, el-Amali, düzeltme: el-Ba'ath Institute, Kum, Dar el-Thakafa, 1414 Hicri Kameri.
  • Tusi, Muhammed İbn-i Hassan, Kitab el-Gıybet el-Haccah, düzenleyen: Ibadullah Tehrani ve Ali Ahmad Naseh, Kum, Dar el-Ma'arif el-Islamiyya, 1411 Hicri Kameri.
  • Fatlavi, Mahdi, Rayat el-Huda ve el-Dhalal in the Age of Appearance, Beyrut, Dar el-Muhaccah el-Bayda, 1420 AH / 1999 AD.
  • Fahr-ı Razi, Muhammed İbn-i Umar, ürün, araştırma: Taha caber Faiza el-Alvani, el-Risalah Enstitüsü, 1418 AH / 1997 AD.
  • Kuleyni, Muhammed İbn-i Ya'kub, el-Kafi, düzeltme: Ali Ekber Ghaffari ve Muhammed Akhundi, Tahran, Islamic Buks House, 1407 Hicri Kameri.
  • Laithi vasiti, Ali İbn-i Muhammed, Ayoun el-Hakam va el-Mava'iz, edited by Hussein Hassani Bircandi, Kum, Dar el-Hadith, 1997.
  • Meclisi, Muhammed Bakir, Bihar el-Anvar, Beyrut, Dar el-Ahya el-Tarath el-Arabi, 1403 Hicri Kameri.
  • Masudi, Ali İbn-i Hussein, el-Tanbiyyah va el-Ashraf, düzeltme: Abdullah Ismail el-Savi, Kahire, Dar el-Savi, Bita.
  • Mokaddisi, Motahar İbn-i Tahir, el-Bada 'va el-Tarikh, Bur Saeed, Maktab el-Thakafah el-Diniya, Bita.
  • Numani, Muhammed İbn-i Ibrahim, el-Ghaybeh, düzeltme: Ali Akbar Ghaffari, Sadough Publishing, Tahran, 1397 Hicri Kameri.
  • Mahdavirad, Muhammed Ali ve diğerleri, Hadith Research cournal, Sonbahar ve Kış 2014'te "İki mezhep perspektifinden Yemen rivayetlerinin karşılaştırmalı incelenmesi".
  • Yusifiyan, Mehdi ve Muhammed Şahbazian, Mashrek Mo'oud Dergisi, Sayı 27, Güz 2013, "Ahmed Basri Yamani Yanlış Anlatımına İlişkin Bazı Deliller Üzerine Bir İnceleme".
"https://tr.wikishia.net/w/index.php?title=Yemani_Ayaklanması&oldid=90791" sayfasından alınmıştır