İlk Müslüman
İlk Müslüman, İslam Peygamberine iman eden ilk kişidir. İlk Müslüman olmak İslam dünyasında bir şeref ve fazilet olarak görülmektedir. Şiiler, Hazreti Hatice'yi ilk Müslüman kadın, Hz. İmam Ali'yi (a.s) de ilk Müslüman erkek olarak göstermektedir. Bu konuya Sünni kaynaklarda da değinilmektedir.
Bazı Sünni kaynaklara göre, Ebu Bekir ilk Müslüman olarak belirtilirken, çağımızın Şii tarihçilerinden Resul Caferiyan, tarihsel bir dayanağı olmayan bu iddiayı bazı Sünnilerin Müslümanlar arasındaki mezhep çatışmalarına bağlamıştır.
Önemi ve Konumu
İlk Müslüman, İslam Peygamberine iman eden ilk kişiyi ifade eder. İlk Müslüman olmak bir şeref ve fazilet nişanesi olarak kabul görülmüştür.[1] Bazı kaynaklara göre Peygamberimiz (s.a.a), İmam Ali’nin (a.s) ilk Müslüman olmasını onun bir fazileti (yüceliği) olarak kabul etmiştir.[2] Bazı sahabeler ilk Müslüman olduğunu iddia ederek bundan gurur duyuyorlardı.[3]
İlk Müslüman Kadın Hatice (s.a)
Tarihçiler Hz. Hatice'nin ilk Müslüman kadın olması konusunda bir itirazları bulunmuyor.[4] Hatta bazıları onu kadın erkek ayırmaksızın ilk Müslüman olarak anıyor.[5] Sünni tarihçi İbn-i Esir, Müslümanların bu konudaki mutabakatını kabul ederek Peygamber'e (s.a.a) ilk iman eden kişi olarak Hz. Hatice’yi göstermiştir.[6]
Hicri Kameri üçüncü yüzyıl tarihçisi Yakubi'ye göre Hz. Hatice, iman eden ilk kadındır ve Hz. Peygamber'e (s.a.a) ilk iman eden erkek de İmam Ali'dir.[7]
İlk Müslüman Erkek Hz. Ali (a.s)
Rivayetlere göre İslam Peygamberi, İmam Ali'yi (a.s) İlk Müslüman, ilk mümin[8] ve onu tasdik eden ilk kişi olarak tanımlamıştır.[9] Şeyh Tusi, İmam Rıza’ya (a.s) dayandırdığı bir rivayette Hz. Ali’nin (a.s), İslam Peygamberine ilk iman eden kişi olarak tanıttı.[10] Bunun yanı sıra İmam Ali'nin (a.s) ilk Müslüman olduğu hususunda tüm Şii kesimin fikir birliği içinde olduğu belirtilmektedir.[11]
Allame Meclisi[12] ve Hicri dördüncü yüzyıl Şii yazar Hasibi, İmam Ali'yi (a.s) ilk Müslüman olarak kabul etmişlerdir.[13] Ayrıca Muhammed bin Cerir Teberi,[14] Şemseddin Zehebi[15] ve diğerleri[16], İmam Ali'nin (a.s) ilk Müslüman olduğu hakkında Sünni tarihçilerden alıntılar yaparak nakletmektedirler.
Diğer Rivayetler
Bazı Sünniler, Ebu Bekir[17] veya Zeyd bin Haris'in ilk Müslüman olduğuna yönelik rivayetler aktarmışlardır.[18] Sünni tarihçi Mekrizi, “إمتاع الأسماع” (İmta’ü-l Esma) adlı kitabında, Ebu Bekir'in İslam Peygamberi'ni destekleme ve ona yardım etme yeteneğine sahip ilk Müslüman olduğunu düşünmektedir.[19] İbn-i Hacer, “الإصابة” (el-İsabet) kitabında ilk Müslüman çocuk olarak İmam Ali'yi (a.s) kabul etmektedir; İlk Müslüman kadın olarak Hz. Hatice (s.a), velilerden ilk Müslüman Zeyd bin Haris ve ilk Müslüman köle olarak Bilal-i Habeşi işaret etmektedir. Ebu Bekir'i ise ilk hür Müslüman olarak kabul görmektedir.[20] Bunun aksine Muhammed bin Cerir el-Teberi, Muhammed bin Sa'd'dan alıntı yaparak Ebu Bekir'in elli kişiden sonra Müslüman olduğunu belirtmiştir.[21]
Çağımızın Şii tarihçilerinden Resul Caferiyan'e göre, bazı tarihi kaynakların Ebu Bekir'i ilk Müslüman olarak kabul etmelerinin hiçbir tarihsel temeli ve dayanağı yoktur. Müslümanlar arasındaki din ve mezhep çatışmalardan kaynaklanan görüş ayrılıklarını kendi lehine kullanmalarından dolayı ortaya atılmış bir iddiadır.[22]
Alimlerin Görüşlerine Göre Sıralama
Ehli Sünnet tarihçilerinden İbn-i Esir, sırasıyla Hz. Hatice (s.a), Hz. Ali (a.s), Zeyd bin Haris ve Ebu Bekir;[23] Allame Meclisi ise sırasıyla Hz. Ali (a.s), Hz. Hatice (s.a) ve Cafer bin Ebi Talib’i İslam Peygamberi’ne (s.a.a) ilk iman edenler olarak belirtmişlerdir.[24]
Kaynakça
- ↑ Muruci Tabesi, "Emirulmuminin (a.s) ve İslam'da ilk olmak", s.72.
- ↑ İbn-i Ukda Kufi, Sadıkların Komutanlarının Faziletleri (barış ona), 1424 h.k, s.24.
- ↑ İbn-i Kuteybe, el-Ma'arif, 1992, s.169.
- ↑ Hüseyni, "İlk inanan ve en bilinçli inanç", s. 48.
- ↑ Blazeri, Ansab el-Ashraf, 1417 h.k, cilt 1, sayfa 471; İbn-i Sa’d, el-Tabkat el-Kubra, 1410 h.k, 3. cilt, s.15; İbn-i Abd el-Barr, el-Isti'ab, 1412 h.k, 2. cilt, s. 546; İbn-i Haldun, İbn-i Haldun Tarihi, 1408 h.k, 2. cilt, s. 410; Salehi Damascus, Sabal el-Huda, 1414 h.k, cilt 2, s. 300.
- ↑ İbn-i Esir, el-Kamil, 1385 h.ş, 2. cilt, s.57.
- ↑ Yakubi, Tarikh el-Yakubi, Dar Sader, 2. cilt, s.23.
- ↑ İbn-i Shahr Ashob, Manakib Al Abi Talib, 1379 h.k, 2. cilt, s.6.
- ↑ Saffar, Basair el-Darcat, 1404 h.k, 1. cilt, s.84.
- ↑ Şeyh Tusi, Amali, 1414 h.k, s.343.
- ↑ Hüseyni, "İlk inanan ve en bilinçli inanç", s. 48.
- ↑ Meclisi, Biharu-l Anvar, 1403 h.k, cilt 66, s.102.
- ↑ Hasibi, el-Hidaya el-Kubra, 1419 h.k, s.50.
- ↑ Teberi, Tarih el-Teberi, 1387 h.k, 2. cilt, s. 310.
- ↑ Zahabi, History of Islam, 1409 h.k, cilt 1, s. 128.
- ↑ İbn-i Abd el-Barr, el-Isti'ab, 1412 h.k, cilt 3, s.1090.
- ↑ Taberî, Tarih el-Teberi, 1387 h.k, 2. cilt, s. 315; İbn-i 'Abd el-Barr, el-Isti'ab, 1412 h.k, cilt 3, s.965.
- ↑ Blazeri, Ansab el-Ashraf, 1417 h.k, 1. cilt, s. 470.
- ↑ Megrizi, duyma zevki, 1420 h.k, 1. cilt, s.34.
- ↑ Mekrizi, duyma zevki, 1420 h.k, 1. cilt, s.34.
- ↑ Taberî, Tarih el-Teberi, 1387 h.k, 2. cilt, s. 316.
- ↑ Caferiyan, Tarih-i Siyasi İslam Siyer Resul Huda, 1380 h.ş, Cilt 1, s. 235.
- ↑ İbn-i Esir, Esad el-Ghaba, 1409 h.k, 2. cilt, s. 130-131.
- ↑ Meclisi, Biharu-l Anvar, 1403 h.k, cilt 66, s.102.
Bibliyografyi
- İbn Athir el-Cezri, Ali ibn Muhammed, Asad al-Gabafi fi Marafah al-Sahaba, Beyrut, Dar al-Fikr, 1409 h.k.
- İbn Athir el-Cezri, Ali İbn Muhammed, Al-Kamal fi al-Tarikh, Beyrut, Dar Sader, 1385 h.k.
- Ibn Hacar Asqlani, Ahmad Bin Ali, Al-Asabah Fi tameez Sahabah, araştırma: Adel Ahmed Abdul Mojood, Ali Muhammad Moawad, Beyrut, Darul Kitab Al-Alamiya, ilk baskı, 1415 h.k.
- İbn Haldun, Abdurrahman bin Muhammed, İbn Haldun Tarihi, Halil Shahadah tarafından araştırma, Beyrut, Dar el-Fikr, ikinci baskı, 1408 h.k.
- İbn Saad, Muhammed İbn Saad, Tabaqat al-Kubari, araştırma: Muhammed Abd al-Qadir Atta, Beyrut, Dar al-Kutb al-Alamiya, ilk baskı, 1410 h.k.
- Ibnshahr Ashub Mazandarani, Manaqib Al Abi Talib (onların üzerine olsun), Qom, Allameh, ilk baskı, 1379 h.k.
- İbn Abd al-Barr, Yusuf bin Abd Allah, Al-Istiyab fi Marafah al-Sahhab, araştırma: Ali Muhammed al-Bajawi, Beyrut, Dar al-Jeel, ilk baskı, 1412 h.k.
- Ibn Qutaybah, Abdullah bin Muslim, al-Maarif, araştırma: Tharwat Akasha, Kahire, Al-Masriyyah al-Katab, ikinci baskı, 1992.
- İbn Uqda Kufi, Ahmed İbn Muhammed, Fadail Amir al-Mu'minin barış onun üzerine olsun, araştırmacı ve editör: Abd al-Razzaq Muhammed Hossein Harz al-Din, Kum, Dilil Ma, ilk baskı, 1424 h.k.
- Balazri, Ahmad bin Yahya, Ansab al-Ashraf, araştırma: Sohail Zakar, Riaz Zarkali, Beyrut, Dar al-Fikr, ilk baskı, 1417 h.k.
- Cafarian, Resul, Siyasal İslam Tarihi, Seerah Rasul God, Kum, Dalil Yayınları, 1380 h.ş.
- Hosseini, Seyyed Karam Hossein, "İlk Mümin ve En Şuurlu İnanç", Sarat Dergisi, Sayı: 10, Kasım 1392 h.ş.
- Khasibi, Hossein bin Hamdan, al-Hudaiya al-Kubari, Beyrut, al-Balagh, 1419 h.k.
- Dhahabi, Muhammed bin Ahmad, Tarikh al-Islam, araştırma: Omar Abdus Salam Tadmari, Beyrut, Dar al-Kitab al-Arabi, ikinci baskı, 1409 h.k.
- Şeyh Tusi, Muhammed bin Hasan, Al-Mali, Kum, Dar al-Taqwa, ilk baskı, 1414 h.k.
- Salehi Damaschi, Muhammed bin Yusuf, Sabl al-Hadi wa al-Rashad fi Sira Khair al-Abad, Beyrut, Dar al-Kutb al-Alamiya, ilk baskı, 1414 h.k.
- Safar, Muhammed bin Hasan, Muhammed'in faziletlerinde Basair al-Deraj, barış onun üzerine olsun, Mohsen bin Abbas Ali Kuche Baghi tarafından araştırıldı, Kum, *Ayetullah el-Marashi el-Necefi Okulu, ikinci baskı, 1404 h.k.
- Tabari, Muhammed bin Cerir, Milletler Tarihi ve Al-Muluk, araştırma: Muhammed Abolfazl İbrahim, Beyrut, Dar al-Trath, ikinci baskı, 1387 h.k.
- Majlisi, Mohammad Baqir, Bihar al-Anwar, Beyrut, Darahiya al-Trath al-Arabi, ikinci baskı, 1403 h.k.
- Moruji Tabasi, Mohammad Javad, "Amir of the Sadık (PBUH) and Leadership in Islam", Farhang Kausar Magazine, Sayı 75, Sonbahar 1387 h.ş.
- Mekrizi, Taqi al-Din, Umta al-Isma Bama lalnabi min al-ahwal wa al-emwal wa al-hafda wa al-muta, araştırma: Muhammed Abdul Hamid Namisi, Beyrut, Darul Kutb al-Alamiya, birinci baskı, 1420 h.k.
- Yaqoubi, Ahmed bin Abi Yaqoob, Tarihu-l Yaqoobi , Beyrut, Dar Sader, birinci baskı, Bita.