Muhtar’ın Kıyamı: Revizyonlar arasındaki fark

Muhtar’ın kıyamı (Arapça: ), Kerbela şehitlerinin öcünü almak için Muhtar bin ebu Ubeyd Sakafi komutanlığında başlatılan bir harekettir. Bu kıyam hicretin 66. Yılında Kufe’de başlamış ve Ubeydullah İbn Ziyad, Ömer İbn Saad, Şimr bin Zi’l-Cevşen ve Sinan bin Enes gibi İmam Hüseyin (a.s) ve yârenlerinin şehadetine neden olan çok sayıda faktör öldürülmüştür. Muhtar’ın kıyamı, Muhammed bin Hanefiye’nin adıyla başlamıştır. Bazı Şia âlimleri ise Muhtar’ın kıyamının İmam Seccad’ın (a.s) emriyle başladığı düşüncesindedir.

== Kıyam’ın Hedefi ==

== Abdullah Bin Zübeyr’le Birlikteliği ==

== Muhammed bin Hanefiye İle Görüşmesi ==

== Kufe Yolunda ==

== Kufe’ye Girişi ==

== Muhtar ve Tevvabin Kıyamı ==

== Tevvabinden Geriye Kalanlar ==

Tevvabin kıyamı yenilgiye uğradıktan sonra Muhtar, onlardan geriye kalanlara mektup yazarak kendisine davet eder. Onlar da Muhtar’ın davetine olumlu yanıt vererek zindana saldırarak onu hapisten kaçırabileceklerine dair mesaj yollarlar. Muhtar, şimdilik sabretmelerini ve kaç gün içinde normal bir şekilde tahliye edileceğini bildirir. Muhtar, Abdullah bin Ömer’in eşi olan kız kardeşi Safiye bint Ebi Ubeyd’e bir mektup yazarak hapisten çıkması için aracılık etmesini ister. Abdullah bin Ömer teklifi kabul eder ve Muhtar’ın serbest bırakılması için gerekli adımları atar ve Muhtar hapisten çıkar.

== Kufe Valisine Bağlılık Ahdi ==

Küfe hâkimi İbrahim bin Muhammed, Muhtar hapisten çıktığında ondan hükümet karşıtı girişimlerde bulunmamasına dair söz alır ve eğer hükümet karşıtı girişimlerde bulunursa bin deve kurban edeceği ve kız erkek tüm kölelerini azat edeceğine dair ondan yemin etmesini ister. Muhtar da yemin eder ve hapisten çıkar.<br />

Hapisten çıktıktan sonra amaçlarım uğrunda bin deve kurban etmem küçük bir şeydir ve yine amaçlarıma ulaşmak için tüm kölelerimin olmamasını yeğlerim demiştir. Dolayısıyla yoluna devam etmiştir.(16)

== Kıyam Hazırlıkları ==

Muhtemelen bu rivayet, Ayetullah Hoi ve Ayetullah Mamakani gibi bazı büyük Şii âlimlerinin Muhtar’ın kıyamı için ‘Muhtar, İmam Zeynel Abidin’den özel izin almıştır’ demelerine neden olmuştur.(26-26)

== İbrahim bin Malik Eşter’in Rolü ==

== Kıyamın Başlama Tarihi ==

== Şiar ve Sloganı ==

Muhtar, Abdullah bin Şeddad’dan “Ya mensur ümmet!”(32) diye slogan atmalarını istemiştir. Bu slogan Bedir savaşında(33) ve Beni Mustallak savaşında(34) Hz. Resulullah’ın (s.a.a) sloganı idi. Bir sonraki Şii kıyamında da bu slogan kullanılmıştır. Sonra Zeyd bin Ali’nin(35-36), Muhammed Nefsi Zekiyye’nin, İbrahim bin Abdullah’ın da istifade ettiği bir slogandı. Aynı şekilde Muhtar, Süfyan bin Leyla ve Kudame bin Malik’e de “Ya lesarati’l-Hüseyin” yani Hüseyin’in kanını (öcünü) isteyenler” solanını atmalarını istemiştir.(37)<br />

* Abdullah bin Malik Tai, Kufe kadısı

* Ebu Umre Keysani, Kufe’nin askeri kuvvetler komutanı.

== İbrahim Bin Malik’in Gönderilmesi ==

İmam Hüseyin’in katilleri öldürüldükten sonra İbrahim, hicretin 66. Yılında zilhicce ayında Şam’a doğru yola çıktı. Muhtar, İbrahim komutasındaki orduya belli bir noktaya kadar eşlik etmiştir.(44-45) Öte yandan Ubeydullah bin Ziyad, İbrahim bin Malik’in ordusuna karşı koymak için yola çıktı. İki ordu Musul yakınlarında karşı karşıya geldi.<br />

İbrahim’in ordusu 8 bini İranlı 4 bini Arap olmak üzere 12 bin kişilik bir ordudan oluştuğu rivayet edilmekte(46), bazıları ise 20000 binle 30000 bin arasında olduğunu söylemektedir.(47)

== İbn Ziyad’la Karşı Karşıya Geliniyor ==

Kerbela faciasının en önemli isimlerinden biri olan Ubeydullah bin Ziyad bu şekilde öldürülmüş, bedeni ateşe verilerek yakılmıştır.(51) Başı Muhtar’a gönderilmiş, Muhtar da Medine’ye İmam Seccad (a.s) ve Muhammed bin Hanefiye’ye göndermiştir.(52)

== İbn Ziyad’ın Başı Medine’de ==

:“Bizi İbn Ziyad’ını yanına götürdüklerinde İbn Ziyad yemek yemekle meşguldü ve babamın başı karşısında durmaktaydı. Dedim ki: ‘Allah’ım! İbn Ziyad’ın kesik başını görmeyene kadar canımı alma.”(53)

== Haşebiye Ordusu ==

== Muhtar’ın Öldürülmesi ==

Muhtar 19 kişi ile birlikte dışarı çıktı ve adil olmayan bir savaşta öldürüldü. Bu hadise Ramazan ayının 14’ünde hicretin 67’sinde gerçekleşti.(56)

== Kuşatmaya Alınanların Akıbeti ==

Muhtar’ın isteğine karşı gelerek onurları ile savaşmaya yanaşmayan 6 bin kişilik grubun tamamı tutuklanmış ve boyunları vurulmuştur.(59)

Mus’ab, tüm esirleri öldürdükten sonra Muhtar’ın iki eşi olan Samre bin Cundeb’in kızı Ümmü Sabit ve Numan bin Beşir’in kızı Umre’nin peşine düşmüştür. Onları tutukladıktan sonra onlardan Muhtar’a küfür ve hakaret etmelerini istedi.(62) Ümmü sabit dediğini yaparak serbest bırakıldı, ama Umre ‘Allah ona rahmet etsin. O Allah’ın salih kullarından bir kuldu’ dedi. Bunu duyan Mus’ab onun öldürülme emrini verdi. Matar adlı bir kişi onu öldürmüştür. Yakubi şöyle yazmaktadır: “Mus’ab, Muhtar’ın eşi Umre’den Muhtar hakkındaki görüşünü sorduğunda o, Muhtar’ı iyilikle anmış ve şöyle demiştir: ‘İnnehu kane takiyyen, nakiyyen, sivamen’ ; ‘O takvalı, temiz ve çok oruç tutan biriydi.’ Bunun üzerine Mus’ab onun öldürülmesini emretmiştir. İslam’da boynu vurularak öldürülen ilk kadın Umre olmuştur.”(63)

16. Tecaribu’l-Umem, c. 2, s. 137.

17. İmtau’l-Esma, c. 12, s. 250.