Nübüvvet: Revizyonlar arasındaki fark

Sözlük bilimcilerin çoğunun görüşüne göre, nebi kelimesinin telaffuzu, eğer nebi kelimesi “n-b-e” (نبأ) (hamzalı bir şekilde) maddesinden türemiş olursa, nebi kelimesini hamzalı bir şekilde de, nebi olarak (نبیء) telaffuz edebiliriz, ama hamzası olmadan istifade edilmesi daha doğrudur. Ancak eğer nebi kelimesi makam yüceliği ve ululuk anlamına gelen nübüvvet ve nebavet (نباوة و نبوّة) maddelerinden türemiş olursa, nebi kelimesini sadece hamzasız olarak telaffuz etmek gerekir.<ref>Tusi, el-İktisad fiyma Yeteallaku bil-İ’tikad, s. 245.</ref>

Nübüvvet sözcüğünün anlamı hakkında Müslüman düşünürler ve âlimler her görüş ve meramla nübüvvet için tanımlar ileri sürmüşlerdir. Bazıları nübüvveti, özellik ve gerekleri ile tanımlamış, bazıları ise dakik ve kapsayıcı tanımlar ileri sürmek için çaba sarf etmişlerdir. Tüm bu tanımların ana özelliğinde şu noktalar vardır:

* Vahyin ulaştırılması beşerden vasıtasız olarak gerçekleşmektedir.<ref>Hilli, Menahicu’l-Yakin fi Usulu’d-Din, s. 403.</ref>

* Allah’ın mesajını insanlara iblağ etmektedirler.<ref>Hilli, el-Hadi Aşer, s. 34.</ref>

Dolayısıyla, peygamber, insanların hidayeti için başka insanların vasıtası olmadan ilahî mebdeden aldığı marifet ve bilgileri halka iblağ eden insandır.<ref>Sadıki, s. 184.</ref> Bu şekilde birkaç bileşenle nebinin tanımı kısıtlanmaktadır.

Bunlardan bazıları, resul ve nebi kelimelerinin anlam yönünden müteradif, mısdak yönünden de bir olduklarını ileri sürmüşlerdir. Bunlara göre nebi, resuldür, resul de nebidir.<ref>Maverdi, s. 184.</ref> Buna karşın ünlü görüşe göre nebi ve resul, mısdak açısından umum ve hususu mutlaktırlar. Yani her resul, nebidir, ancak her nebi resul değildir. Dolayısıyla bu görüşe göre, nübüvvet makamı insanların ulaşamayacağı derecede yer alan yüce bir makamdır ve bu makam, bazı enbiyaların risalet makamına ulaşmalarına ortam hazırlayıcıdır.<ref>Mustafavi, c. 3, s. 116.</ref>

* Resul, yeni bir şeriat sahibi peygamberdir veya bir önceki şeriatın bazı hükümlerini geçersiz kılmak ve nesh etmek için görevlendirilmiş bir peygamberdir.<ref>Bağdadi, Usulu’d-Din, s. 154.</ref> Nebi ise, bir önceki şeriatın maarif ve hükümlerini tebliğ ve açıklamak için gönderilmiş peygamberdir.<ref>Askeri, Mu’cemu’l-Furuku’l-Lügat, s. 531.</ref>

İnsanın yaratılma amaçlarından birisi, insanın seçme hakkına dayalı güzel amelleri yapması ve Allah’ı tanıma doğrultusunda elde ettiği marifetler ışığındaki tekâmülüdür. Allah’ın marifet kemali, [[tevhid]]in idrak edilmesi ve her türlü şerikin Allah Teâlâ’dan uzak tutulmasıyla mümkündür. Bu durum, peygamberlerin yardımıyla mümkündür. Peygamberler, Allah tarafından beşeri [[şirk]] ve put perestlik zilletinden kurtarması ve onları Allah’ın birliğine ve tevhide davet etmesi için görevlendirilmiştir. Kur’an-ı Kerim bu konu hakkında şöyle buyurmuştur: '''“Andolsun ki biz, «Allah'a kulluk edin ve Tâğut'tan sakının» diye (emretmeleri için) her ümmete bir peygamber gönderdik.”''' ([[Nahl]], 36)

* '''Hüccetin Tamamlanması ve İtmamı'''

* '''Dinin Temel İlkelerinin Tahrif ve Unutulmaktan Korunması'''

Çok sayıda peygamberin gönderilmesinin nedeni, insanoğlunun hidayeti ve  dini öğretilerin insanlar tarafından değişikliklere uğramalarından dolayıdır. İnsanlar zamanla yeryüzüne yayıldıktan ve  aralarındaki sosyal ilişkiler arttıktan sonra, bir takım anlaşmazlıklar yaşanmaya başladı. Dikta ve zorbalar, zayıf halktan yararlanmak ve onları sömürme peşinde koşmaktaydılar. İdeal bir toplumun kurulması, eşit ve kardeşçe yaşamın sağlanması için mücadele eden peygamberler bu zorbaların karşısında durdular. Bu koşullar altında, bu zorba güçler için peygamberlerle mücadele etmenin en rahat ve kolay yolu onların öğretilerini ve getirdiklerini tahrif etmek ve dinin temel ilkelerini bozmak ve tahrif etme yolunu seçmeleri gayet doğaldır.<ref>Mutahhari, Camie ve Tarih, s. 212.</ref> İnanç ve ameli olarak tahrif, örneğin: meleklerin kız olduğunu ileri sürmek, [[Hz. İsa]] ve [[Hz. Üzeyr]]’in Allah’ın çocukları olduğunu iddia etmek, teslis, [[haram]] ve helallerin yer değiştirmesi ve ameli olarak dine bidat bulaştırmaktır.<ref>En’am, 140.</ref>

Beşeriyet, zamanın geçmesi ve yaşam koşulların değişmesi ile toplu ve ferdi akıldan yararlanarak, ilahî peygamberlerin sunduğu öğretilerin yardımı ile yavaş yavaş tekamüle ermekte ilerlemiştir ve insan ömrü uzadıkça, yeni ve tam öğretileri elde etmek için kabiliyeti artmıştır. Bu durumu, dinlerdeki öğretilerin tahakkuk bulması ve onların birbirleriyle karşılaştırılmasıyla ile açıklamak mümkündür. Bundan dolayı, bazı Müslüman filozoflar, [[Hz. Adem]]’den ahir zaman ümmetine kadar insanların istidatlarının gelişmekte olduğunu ve dolayısıyla peygamberlerin art arda gelerek, ümmetlerinin kendi  zamanına özgü kabiliyet ölçüsüne göre saadet ve mutluluk programı yapmaları gerekmektedir.<ref>Sadru’l-Müteellihin, Şerh Usul-u Kafi, kitabu’l-Hüccet, s. 124.</ref>

Bazı peygamberler semavi kitap sahibiydiler. Bu peygamberler tarafından alınan ilahî mesajlar, kitabı mukaddes veya semavi kitap adıyla toplanırdı. Bu kitaplar, o din takipçilerinin dini dayanağı, inanç ve amel ölçüsüydü. Nazil olan kitaplar şunlardan ibarettir:

İnsanların yaşantısı Hz. Nuh’un (a.s) çağına kadar sade ve toplumsal yaşamın zorluklarından uzak bir halde seyretmekteydi. Sosyal ihtiyaçlar ve toplu etkileşimler için sosyal hükümler ve yasa koymaya ihtiyaç hissedilmemekteydi. Zorba ve diktalar henüz ortaya çıkmamıştı. Bundan dolayı Hz. Nuh’un (a.s) çağına kadar yalnızca vahyani öğretilerin açıklanmasına ihtiyaç duyulmaktaydı. O döneme kadarki peygamberler arasındaki tek fark, dini talimlerin ölçüsü ve niteliği idi. Hz. Nuh’un (a.s) dönemine kadar süredeki nübüvvet için şöyle demek mümkündür: Hz. Adem’den [[Hz. Şit]] ve [[Hz. İdris]]’e (a.s) kadar olan peygamberlerin peygamberliği, tanıtım ve tebliğ amaçlıydı. Tek görevleri Allah’ın varlığı, sıfatları ve [[Mead]] gibi dini inanç öğretilerini tebliğ ve açıklamaktı.<br />

Ancak beşerin ilerleyen çağlarda gelişmesi ve toplumsal bağların teşkil edilerek yayılması ile toplumlar arasında yaşanan çatışma ve çekişmeler, zengin ve zorba tabakanın ortaya çıkması ve dinin konumlarını tehlikeye soktuğu kişilerce her gün saldırıya uğraması ve karşı konulması ile birlikte, o günden sonraki peygamberlerin tanıtım ve tebliğ görevleri dışında vahiyden aldıkları ilham ile ahkamın tebliği, ahlaki öğretilerin insanlar arasında yaygınlaştırılarak, tedip edilmesi, ibadi, siyasi ve sosyal yasa ve kanunlar konulmasını da gerekli kılmıştır. Kısacası Allah tarafından insanlar için yasa ve kanunlar getirmelerini zorunlu kılmıştır.<ref>Sebzevari, Şerhu’l-Esmau’l-Hüsna, s. 552, 553.</ref> Ulu’l-Azm peygamberlerine özgü olan bu tür nübüvvete, teşrii nübüvvet denir.