Tecridü-l İtikat (Kitap)

Öncelik: b, kalite: c
linksiz
resimsiz
kategorisiz
yönlendirmesiz
kaynaksız
wikishia sitesinden
Tecridü-l İtikat


YazarHace Nasirü-l Din Tusi
KonuKelam ve Felsefe
YöntemTartışma
DiliArapça

Tecridü-l İtikat (Arapça: تَجریدُ الإعتِقاد) veya Tecridü-l Kelam (Arapça: تجرید الکلام), Hace Nasirü-l Din Tusi (Vefatı: Hicri K. 672) tarafından Şiilerin İmamiye mezhebini felsefi bir yaklaşımla açıklayan ve kanıtlayan Arapça bir kelam kitabıdır.

Allah'ın (c.c) varlığını ve ilahi sıfatlarını ispat edilmesinin yanı sıra bu eserde zikredilen konulardan bazıları şunlardır: Hz. Muhammed'in (s.a.a) Risâletinin (dinin) dünyada yaygınlaştırılması, Kur'an-ı Kerim bir mucize olması, Peygamber'den sonra Hz. Ali'nin (a.s) halifelik hakkı, İmam Ali’nin diğerlerinden üstünlüğü ve faziletli olması, imamların ismet (masumiyet) sıfatı ve cismani diriliş bu konular arasında yer almaktadır.

Tecridü-l İtikat, Şii inanç alanındaki en değerli eserlerden ve en kısa Şii kelam metinlerinden biridir. Bu nedenle söz konusu bu kitap hakkında pek çok reddiye ve açıklayıcı eserler kaleme alınmıştır. Tecridü-l İtikat’ın bibliyografyasında bu alandaki Sünni ve Şii alimleri tarafından en az 231 şerh ve haşiye yazılmıştır; Allame Hilli tarafından yazılan Keşfü-l Murad ve Abdul Rahman İsfahani tarafından yazılan Tesdidü-l Kevaid kitapları da bunlara dahildir.

Mutahhari'ye göre Hace Nasirü-l Din Tusi bu eserinde kelam ilmini tartışma ilminden çekip uzaklaştırarak delil ve senet ilmine yaklaştırmıştır.

Yazar Hakkında

Ana madde: Hace Nasirü-l Din Tusi Nasirü-l Din Muhammed bin Muhammed Tusi, Hace Nasirü-l Din Tusi olarak bilinir, büyük Müslüman filozof ve matematikçi (Tus, 597-672 H. Kameri, Bağdat), Moğol hükümdarı Hülâgû Han'ın saltanatı sırasında, H. Kameri 660 yılında Merake Gözlemevi'ni kurdu.[1]

Nasirü-l Din Tusi, şerh, tercüme ve diğer bazı çeşitli makaleler kaleme almıştır. Bunun yanı sıra felsefe, kelam ve ahlak gibi dinî ilimler alanında da çeşitli eserleri bulunmaktadır. Ayrıca geometri, matematik, cebir, fizik gibi akli ilimlerin yanı sıra fikrî ilimlerden fıkıh, tefsir ve tarih, şiir, tıp ve musiki gibi çeşitli konularda 200'e yakın eser yazmıştır.[2] Şerh-i İşarat “شرح اشارات”, Tecridü-l İtikat “تجرید الاعتقاد”, Tecrid der Mentik “تجرید در منطق”, Fisul Nasriye “فصول نَصیریه”, Evfasü-l Eşraf “اوصاف الاشراف”, Kevaidü-l İtikad “قواعد العقائد”, Nekdü-l Mahsül “نقد المحصل” ve Esasü-l Kutbas “اساس الاقتباس” kitapları Nasirü-l Din Tusi'nin en önemli eserlerinden bazılarıdır.[3]

Genel İçerik

Tecridü-l İtikat veya bazı kaynaklarda bahsedildiği üzere Tecridü-l Akait “تجرید العقائد”, [4] veya Ağabozorg Tehrani’nin el-Züriat kitabında bahsettiği şekliyle Tecridü-l Kelam,[5] adlı bu kitap Hace Nasirü-l Din Tusi tarafından yazılmıştır[6] ve kabul gören genel bakış açısına göre H. Kameri 660 yılında söz konusu kitap tamamlanmıştır.[7]

Arapça yazılmış olan bu kitap, İslam felsefesi ile Şia kelamı ilminin bir karışımı olup Kelam konuları felsefi bir yaklaşımla ifade edilmektedir.[8] Tecridü-l İtikat kitabı Hicri Kameri yedinci yüzyıldan itibaren kelam ilminin anlatılmasında Sünni ve Şii camiasında birçok eserlerin yazılması için bir rol model oluşturmuştur.[9] Bu kitap altı bölümden oluşmaktadır:

  1. Genel Bakış: Üç bölümden oluşmaktadır; varlık ve yokluk, doğası (aslı), neden sonuç.
  1. Hüner ve Muhalefet: Beş bölümden oluşmaktadır; Cismaniyet (2 bölümdür), Sadece Hüner, muhalefet.
  1. Yaratıcının Delili ve Nitelikleri: Allah'ın (c.c) varlığı, sıfatları ve yaptıkları hakkında olmak üzere üç bölüm içerir.
  1. Peygamberlik: On bölümden oluşur. Bunlar: Peygamberlerin görevleri, görevlerinin gerekliliği, peygamberlerin nitelikleri, mucizeler, keramet, evrensel görevleri, Hz. Muhammed (s.a.a) görevleri, Kur’an-ı Kerim’in mucize olması, nesh (değiştirme) ve ayrıca Hz. Muhammed'in (s.a.a) evrensel görevleri.
  1. İmamet: 12 bölümden oluşmaktadır: İmama iman etmenin farz olması, ismet (masumiyet), imamın üstünlüğü, imamla ilgili delil niteliğinde bir metnin bulunması şartı, İmam Ali'nin (a.s) İmameti, İmam Ali'den başka hiç kimsenin imam olmak için gerekli liyakate sahip olmaması, 12 İmam, İmam Ali’nin muhalifleri ve düşmanları. Bunların dışında üç bölüm de Ebu Bekir, Ömer ve Osman hakkında yazılmıştır.
  1. Mead: 11 bölüm içerir. Başka bir dünya yaratma olasılığı, cismani mead (diriliş), ödül ve ceza, ilahi bağışlama, şefaat, tövbe vb..

Yeri ve Önemi

Tecridü-l İtikat, en önemli Şii kelam kaynaklarından biri olarak kabul edilir. Küçük boyutuna rağmen birçok Müslüman ve Şii alim tarafından yorumlanarak kabul görüp veya hakkında eleştiriler yazılmış eşsiz bir eser[10] olarak kabul edilmektedir. Bunun yanı sıra Hace Nasirü-l Din Tusi'nin görüşleri yine çeşitli kitaplarda ele alınmıştır.[11] En önde gelen Şii bibliyograflarından biri olan Ağabozorg Tehrani’nin belirttiğine göre Tecridü-l İtikat kitabı Şia mezhebinin en değerli akaid kaynağı olarak kabul etmiştir.[12] Söz konusu kitabın bibliyografyasında bahsedilen Ali Sedrayi Hoyi'nin araştırmasına göre Tecridü-l İtikat kitabı için en az 231 şerh ve haşiye yazılmıştır.[13]

Alimlere göre Hace Nasirü-l Din Tusi'nin bu kitapta, Meşai felsefesi ile Şii kelamını birleştirerek Şii düşünürler arasındaki felsefi ve kelami ilmini birbirine yakınlaştırmayı başarmıştır.[14]

Mürteza Mutahhari'ye göre Hace Nasirü-l Din Tusi'nin Tecridü-l İtikat kitabını yazarak kelam ilmini polemiklerden uzaklaştırarak kanıtlanabilir bir sahaya taşımıştır.[15] Eş'ariye ve Mutezile ulemaları Hace Nasirü-l Din Tusi'nin yöntemini taklit etmişlerdir.[16] Hace Nasirü-l Din’in kendisi söz konusu bu kitabı en iyi yönteme sahip olmakla birlikte kendisini argümanlarla kanıtlanmış görüş ve itikatları içeren bir kitap olarak tanıtmıştır.[17]

Şerhler (Yorumlar)

Tecridü-l İtikat en kısa Şia kelam metinlerinden biridir.[18] Çeşitli İslami mezhep alimleri bu kitap üzerine Farsça ve Arapça olmak üzere çok sayıda şerh yazmışlardır.[19] Hace Nasirü-l Din Tusi'nin öğrencisi Allame Hilli'nin yazdığı Keşfü-l Murad fi Şerhi Tecridü-l İtikat, Tecridü-l İtikat üzerine ilk yorum (şerh) olarak kabul edilir.[20] Bunun yanı sıra Tecridü-l İtikat üzerine bir şerh yazan Sünni alimlerden Fazıl Kuşçi,[21] eğer Allame Hilli Tecridü-l İtikat üzerine bir şerh yazmamış olsaydı Hace Nasirü-l Din’in ele aldığı konuları belki de asla tam olarak açıklığa kavuşturulamayacağını belirtmiştir.[22]

Tecridü-l İtikat üzerine yazılan yorumlardan bazıları çok ilgi çekmiş ve hatta bu şerhleri açıklayan veya eleştiren kitaplar yayınlanmıştır. Bu şerhlerden ve haşiyelerden bazıları şunlardır:

  • Hasan bin Yusuf Hilli (Hicri K. 726 yılında öldü) tarafından yazılan Keşfü-l Murad fi Şerhi Tecridü-l İtikat hakkında en az 10 şerh ve haşiye kitabı yazmıştır. Bu eserlerden ikisi Farsçaya çevrilmiş olmakla birlikte Tecridü-l İtikat şerh kitapları için yazılmış ilk şerh kitabıdır.[23]
  • Mahmud bin Abdurrahman İsfahani'nin Tecridü-l İtikat için yazdığı Tesdidü-l Kava'id fi Şerh-i Tecridü-l Akait ya da Teşyidü-l Kava’id veya bir diğer adıyla Teşdidü-l Kava'id şerh kitabında Hace Nasirü-l Din Tusi’nin yazdıklarını özellikle de imamet konusundaki görüşlerini kesin bir dille reddetmektedir.[24] Ali bin Muhammed Corcani, Nasir al-Din Kaşi'nin dipnotlarını (haşiyeleri) kullanarak Tesdidü-l Kava'id kitabının eleştirilerine yönelik deliller sunarak cevaplar yazmıştır.[25] Bu kitabın ardından Tesdidü-l Kava'id kitabına cevap niteliğinde en az 26 kitap daha çeşitli yazarlar tarafından kaleme alınmıştır.[26] Corcani'ye ek olarak, dokuz kişi daha söz konusu şerh için eleştirilerini yazmışlardır.[27]
  • Ali bin Muhammed Kuşçi tarafından yazılan Tecridü-l İtikat’ın Şerhi ya da Şerh-i Cedid olarak da bilinen şerhidir. Bu eser tıpkı Teşdidü-l Kava'id şerh kitabındaki gibi Hace Nasirü-l Din Tusi’nin yazdıklarını özellikle de imamet konusundaki görüşlerini reddetmektedir.[28] Böylece söz konusu kitap için yazılan diğer şerhlerden daha ünlü hale gelmiş ve hakkında birçok eleştiri yazılmıştır.[29]
  • Tebekatü-l Celaliye ve-l Sadriye, Sadr Deşteki ile Kuşçi'nın arasında değiş tokuş edilen beş şerh kitabıdır.[30] Bu beş eser hakkında 60'tan fazla inceleme ve şerh kitabı kaleme alınmıştır.[31]
  • Molla Sadray-i Şirazi'nin önde gelen talebelerinden Ali bin Hüseyin Feyyaz Lahicani'nin yazdığı Şevariku-l İlham fi Şerh Tecridü-l Kelam, Tecridü-l İtikat kitabı üzerine yazılmış en ayrıntılı şerh kitabıdır ve bu yüzden üzerine birçok haşiye yazılmıştır.[32]

Mevcut Nüshaları

Tecridü-l İtikat kitabının birçok nüshaları bulunmaktadır. Bunların arasında H. Kameri 669 yılında yazılmış olan ve Tahran'daki İslami Şura Meclisi'nin kütüphanesinde saklanan bir nüshası bulunmaktadır.[33] Tecridü-l İtikat kitabının basılı nüshası ilk olarak H. Şemsi 1311 yılında Allame Hilli'nin şerhiyle birlikte yayınlanmıştır.[34] Bu kitabın çeşitli baskıları mevcuttur. H. Kameri 1407 yılında Kum'da yayınlanan Muhammed Cevad Hüseyni Celâli’nin düzeltilmiş nüshası da basılmıştır. Allame Hilli'nin Keşfü'l-Murad şerhi de H. Şemsi 1351 yılında Abül Hasan Şi'rani tarafından tercüme edilmiş ve yayınlanmıştır.[35] Ayrıca Hasanzade Amoli tarafından düzeltilmiş nüshası H. Kameri 1407 yılında Kum'da yayınlanmıştır.[36]

Ağabozorg Tehrani[37] ve Haci Halife,[38] Tecridü-l İtikat hakkında çok sayıda şerh, yorum ve haşiye ortaya koydular. Ayrıca Ali Sedrayi Hoyi ve Seyit Mahmut Meraşi, "Tecridü-l İtikat Bibliyografyası" adlı bir eserde, Tecridü-l İtikat’ın el yazması nüshalarını, sayısız açıklama ve kenar boşluklarını inceleyerek onunla ilgili tüm eserleri tanıtmışlardır. Bu eser, H. Şemsi 1382 yılında Kum'da Ayetullah Meraşi Necefi Halk Kütüphanesi tarafından yayınlanmıştır.[39]

Kaynakça

  1. ↑ Nasir el-Din el-Tusi, Tinsukhnameh Ilkhani, Giriş, s. 19.
  2. ↑ Bakınız: Khaceh Nasir el-Din Tusi'nin eserlerinin listesi.
  3. ↑ Nasıreddin et-Tusi, İlhanlı Tensukhnameh, Giriş, s. 22.
  4. ↑ Bakınız: Nasırüddin Tûsî, İnancın Soyutlanması, Maktab el-A'lam el-İslamî, s. 101.
  5. ↑ Bakınız: Akabzorg Tehrani, el-Dari'ah el-Tasanif el-Shi'ah, Dar el-Azva', cilt 3, s. 352-354; Şiir, Keşfü'l-Murad, 1372, s. 11.
  6. ↑ Haci Khalifa, Se Discovery of Suspicion, Dar el-Ihyaa el-Taras el-Arabi, cilt 1, s. 346.
  7. ↑ Nasir el-Din Tusi, İnancın Soyutlanması, İslami Medya Okulu, Araştırma Hüseyni Celali, Giriş Muhakkık, s.73.
  8. ↑ Nasir el-Din el-Tusi, İnancın Soyutlanması, İslami Medya Okulu, Hüseyni Celali'nin Araştırması, Muhakkık'in Girişi, s. 71.
  9. ↑ Nasir el-Din el-Tusi, İnancın Soyutlanması, İslami Medya Okulu, Hüseyni Celali'nin Araştırması, Muhakkık'in Girişi, s. 71.
  10. ↑ Bakınız: Sha'rani, Keşf el-Murad, 1372, s. 11.
  11. ↑ Hüseyni Khansari, Kashf el-Astar, 1418 (H. Kameri), cilt 5, s. 24.
  12. ↑ Akabzorg Tehrani, el-Dari'ah el-Tasanif el-Shi'ah, Dar el-Azva', cilt 3, s.352.
  13. ↑ Sadraei Khoei, Bibliography of Belief of Belief, 2003, s.13.
  14. ↑ Ahmadi, "İslam Felsefesinin Kısa Tarihi...", s. 224; Daveri, "Teolocinin Kökeni ve Gelişimi", s. 119.
  15. ↑ Mutaharri, İslami İlimlere Giriş, 1990, Cilt 2, s.68.
  16. ↑ Mutaharri, İslami İlimlere Giriş, 1990, Cilt 2, sayfa 57.
  17. ↑ Allame Hilli, Kashf el-Murad fi Şerh Tacrid el-A'tikad, 1407 (H. Kameri), s. 20.
  18. ↑ Allame Hilli, Keşfü'l-Murad, H. 1407, s.19; Şiir, Keşfü'l-Murad, 1372, s. 11.
  19. ↑ Kontur, Keşfü'l-Hicap ve El-Astar kitap ve seyahat adları, s. 97; Sadraei Hoyi, Bibliography of se Abstraction of Belief, 2003, s. 12-13.
  20. ↑ Sadraei Hoyi, Bibliography of se Abstraction of Belief, 2003, s.35.
  21. ↑ Şiiran', Keşfü'l-Murad, 1372, s. 11.
  22. ↑ Aghabzorg Tehrani, el-Dari'a, cilt 3, sayfa 353; Allameh Hilli, Kashf el-Murad fi Şerh Tacrid el-A'tikad, Hassan Hassanzadeh Amoli'nin Girişi, s.3; Sadraei Hoyi, Bibliography of se Abstraction of Belief, 2003, s.35.
  23. ↑ Sadraei Hoyi, Bibliography of Abstraction of Belief, 2003, s. 35-41.
  24. ↑ Bakınız: Sadraei Hoyi, Bibliography of Abstraction of Belief, 2003, s. 42.
  25. ↑ Sadraei Hoyi, Bibliography of se Abstraction of Belief, 2003, s. 44.
  26. ↑ Sadraei Hoyi, Bibliography of se Abstraction of Belief, 2003, s. 47-54.
  27. ↑ Sadraei Hoyi, Bibliography of se Abstraction of Belief, 2003, s. 55-58.
  28. ↑ Sadraei Hoyi, Bibliography of se Abstraction of Belief, 2003, s. 59.
  29. ↑ Sadraei Hoyi, Bibliography of se Abstraction of Belief, 2003, s. 59.
  30. ↑ Sadraei Hoyi, Bibliography of Abstraction of Belief, 2003, s. 63.
  31. ↑ Sadraei Hoyi, Bibliography of Abstraction of Belief, 2003, s. 59-130.
  32. ↑ Sadraei Hoyi, Bibliography of se Abstraction of Belief, 2003, s. 161-162.
  33. ↑ Nasir el-Din Tusi, İnancın Soyutlanması, İslami Medya Okulu, Araştırma, Hüseyni Celali, Giriş, Muhakkık, s. 76.
  34. ↑ Van Dyke, Fatih'ten Memnuniyet, 1409 (H. Kameri), s. 197.
  35. ↑ Bakınız: Sha'rani, Kashf el-Murad: Şerh Tacrid el-A'tikad, 1372, s. 13.
  36. ↑ Bakınız: Allame Hilli, Keşfü'l-Murad, H. 1407.
  37. ↑ Aghabzorg Tehrani, el-Dari'a, cilt 3, sayfa 352-354, cilt 6, sayfa 64-70.
  38. ↑ Haci Khalifa, Se Discovery of Suspicion, Dar el-Ihyaa el-Taras el-Arabi, Cilt 1, pp. 346-351.
  39. ↑ Bakınız: Sadraei Hoyi, Kitabşinasi Tervridü-l İtikad, 2003.

Bibliyografya

  • Akab-e-Zarg el-Tehrani, Muhammed Mohsen, el-Dari'ah el-Tasanif el-Shi'ah, cilt 3, Beyrut, Dar el-Azva, Bita
  • Ahmedi, Ahmed, "İbn-i Rüşd'den Sonra İslam Felsefesinin Kısa Tarihi", İran'da Felsefe Dergisi: Felsefi Makaleler Koleksiyonu, Tahran, Hikmet, 1979.
  • Enver, Abdullah, Milli Kütüphane El Yazmaları Listesi, Tahran, 1358-1343.
  • Hacı Hillife, Mustafa bin Abdullah, Kitap ve Sanat İsimlerinin Şüpheli Keşfi, giriş ile Seyyid Shahab el-Din Marashi, Beyrut, Dar el-Ihyaa el-Taras el-Arabi, Bita.
  • Hüseyni, Ahmed, Büyük Ayetullah Necefi Maraşi Halk Kütüphanesi El Yazmaları Listesi, Kum, 1374-1354.
  • Hüseyni Khansari, Ahmad, Kashf el-Astar, el-Bayt Fundation for se Revival of Heritage, cilt 5, Kum, el-Bayt Fundation for se Revival of *Heritage, 1418 H. .
  • Daveri, Reza, "Teolocinin Kökeni ve Gelişimi", İran'da Felsefe Dergisi: Felsefi Makaleler Koleksiyonu, Tahran, Hikmet, 1979.
  • Şiir, Abolhassan, Keşf el-Murad: İnanç soyutlamasının Farsça açıklaması, Tahran, İslami Kitabevi, 1372.
  • Sadr el-Din Shirazi, Muhammed Ibn Ibrahim, Şerh Usul el-Kafi, Tahran, litografi, 2012.
  • Sadraei Hoyi, Ali, Seyyed Mahmud Marashi Necefi'nin çabalarıyla İnancın Soyutlanmasının Bibliyografyası, Kum, Büyük Ayetullah Marashi Necefi *Büyük Kütüphanesi, 2003/1424 (H. Kameri) / 2003 AD.
  • Allame Hilli, Hassan Ibn Yusuf, Kashf el-Murad fi Şerh Tacrid el-A'tikad, Kum, Hassan Hassanzadeh Amoli, 1407 (H. Kameri) tarafından yayınlandı.
  • Fazıl , Mahmud, Meşhed İlahiyat ve İslami İlimler Fakültesi Kütüphanesi El Yazmaları Listesi, Tahran, 1355-1361.
  • Fekrat, Muhammed Asef, Astan Kuds Razavi Merkez Kütüphanesi el yazmalarının alfabetik listesi, Meşhed, 1990.
  • Kuşçi, Ali Ibn Muhammed, Şerh Tacrid el-Akeed, Tahran, litografi, 1285.
  • Konturi, Hüseyin İbn-i Muhammed Kuli Mucizesi, Kitap ve Asfar İsimlerinde Başörtüsü ve Yıldızların Keşfi, Kum, H. 1409.
  • Müderris Razavi, Muhammed Taghi, "Kitabın yazarının biyografisi", İlhanlı'nın biyografisinde, Tahran, Bilgi, 1984.
  • Müderris Razavi, Muhammed Taghi, Khaceh Nasir el-Din Tusi'nin biyografisi ve eserleri, Tahran, 1975.
  • Mutaharri, Morteza, İslami Bilimlere Giriş, Cilt 2, Tahran, 1990.
  • Menzevi, Alinaghi ve Muhammed Taghi Daneshpacooh, Sepahsalar Lisesi Kütüphanesi Listesi, Cilt 3, Tahran, 1940.
  • Menzevi, Alinaghi ve Muhammed Taghi Daneshpacooh, Sepahsalar Lisesi Kütüphane Listesi, Cilt 4, Tahran, 1346.
  • El Yazmaları: Curnal of se Central Library of Tahran Üniversitesi, Cilt 5, Muhammed Taghi Daneshpacooh gözetiminde, Tahran, 1346.
  • Nasir el-Din el-Tusi, Muhammed İbn-i Muhammed, İnancın Soyutlanması, inancın soyutlanmasının açıklamasındaki anlamı keşfederken: Allameh *Hilli, Kum, Hassan Hassanzadeh Amoli tarafından yayınlanmıştır, H. 1407.
  • Nasir el-Din Tusi, Muhammed Ibn Muhammed, Ürün özeti, Tahran, Abdullah Nurani tarafından yayınlanmıştır, Tahran, 1980.
  • Nasir el-Din Tusi, Muhammed İbn-i Muhammed, İnancın Soyutlanması, Muhammed Cavad Hüseyni Celali'nin Araştırması, Tahran, İslami Yayma Okulu, Birinci Baskı, 1407 (H. Kameri).
  • Van Dike, Edvard, Se Book of Suffering of Art by Pressed Press, Mısır, Muhammed Ali Bablavi tarafından basılmıştır, 1313 (H. Kameri) / 1896 AD (Kum, ofset baskı, 1409 (H. Kameri)
"https://tr.wikishia.net/w/index.php?title=Tecridü-l_İtikat_(Kitap)&oldid=91395" sayfasından alınmıştır