Ridde Savaşları

wikishia sitesinden

Ridde Savaşları (Arapça: حروب الرِدَّة), İlk halife Ebu Bekir bin Ebi Kuhafe'nin Hicri Kameri 11 ve 12'de mürted kabul ettiği gruplara karşı savaşmayı emrettiği bir dizi muharebedir. Sahte peygamberlerin takipçileri ile hükümete zekât vermeyi reddeden kişi ve aşiretlerin önüne geçilmesi için bu savaşlar yapılmıştır.

İlk halifenin komutanlarından olan Halid bin Velid’in sırf zekât ödemediği için Peygamberimizin (s.a.a) sahabelerinden Malik bin Nuveyre gibi birini öldürülmesi, Ebu Katâde Ensari ve Ömer bin Hattab’ın tepkisine yol açmıştı. Ridde Savaşları, Sahabe’nin Adaleti Teorisini (pak olması) çürütmek için de kullanılır. Çünkü bu savaşların tarafları Peygamber Efendimiz'in (s.a.a) sahabeleri olup, sahabelerin bir kısmının başka sahabeler tarafından öldürülmesi ve bu konuda meydana gelen diğer çeşitli olaylar onların temiz (günahsız) olması teorisine uygun değildir.

Adlandırılması ve Yeri

Ridde Savaşları İlk halifenin mürted kabul ettiği gruplara karşı savaşmayı emrettiği bir dizi muharebedir.[1] Bu nedenle bunlara Ridde Savaşları ya da Mürted Savaşları (ارتداد) adı verilir. «رِدَّة» (Reddetme) kelimesi dinden dönmek[2] ve kâfir olmak anlamına gelir.[3]

Ridde Savaşları Ebu Bekir'in Hz. Peygamber'in (s.a.a) halefi olarak seçilmesinden[4] sonra başladı ve H. Kameri 12'ye kadar devam etti.[5] Bu savaşlar Medine'den Yemen, Bahreyn ve Yemame’ye kadar İslam coğrafyasının farklı yerlerinde gerçekleşmiştir.[6] Resul Caferiyan'a göre, İslam Peygamberinin ölümü ve Sakife Olayından sonra Müslümanların temel sorununu İrtidat (Mürted) hareketi olarak belirtmiştir.[7]

Savaşın Nedenleri ve Taraflar

Müseyleme Kezzab ile Tuleyhe bin Huveylid Esedi gibi kişilerin sahte peygamberlik iddialarının yanı sıra bir dizi Müslüman kabilelerin Ebu Bekir'e biat etmemesi ve hükümete zekât vermeyi reddetmesi gibi sebepler Ridde Savaşlarının başlamasına yol açtı.[8]

Hicri Kameri ikinci ve üçüncü yüzyıl tarihçisi Vakidi’ye göre, Ebu Bekir'in Peygamber'in (s.a.a) halefi olarak seçilmesinden sonra, çeşitli muhtelif kabileler mürted oldu. Bunların arasında peygamber olduğunu iddia eden Beni Esad kabilesinden Tuleyhe bin Huveyled Esedi de bulunmaktaydı. Ayrıca Beni Hanife kabilesinin himaye ettiği Museyleme Kezzab ve Kinde kabilesinden kabile reisi Eşas bin Kays gibi isimler de mürted oldular.[9]

Zekât vermeyi reddedenlerin farklı farklı nedenleri vardı: İçlerinden bazıları henüz yeni Müslüman olmuşlardı ve zekât ödemek onlar için ağır geliyordu.[10] Bir takım insan zekât vermeyi kabul ediyordu ancak bunu Ebu Bekir'e ödemeyi reddediyorlardı;[11] Ebu Bekir'in halifeliğini kabul etmeyerek Ehlibeyt'in başa geçmesini istiyorlardı.[12] Resul Caferiyan'a göre Malik bin Nuveyre ve aşireti de bu grupta yer alıyordu.[13] Bunun yanı sıra Haris bin Muaviye, halifeliğin Peygamber Efendimiz'in (s.a.a) Ehlibeyt'ine ait olduğuna inandığı için ilk halifenin temsilcisini kabilesinden kovduğu da rivayet arasındadır.[14]

Halid bin Velid, İkrime bin Ebi Cehil ve Halid bin Sa'id bin As, Ebu Bekir'in mürted olanlar ile savaşmak için gönderdiği komutanlar arasında yer almaktaydı.[15] Halid bin Velid, Peygamberimizin (s.a.a) sahabelerinden Malik bin Nuveyre’yi zekât ödemediği gerekçesiyle suçlu bularak öldürmüştür.[16]

Tepkiler

Ridde Savaşları’nda çeşitli tepkiler ortaya çıkmıştır. Tarihçilere göre bazı sahabeler, Tevhit ehli ve Peygamberimizin (s.a.a) nebiliğine inananlara karşı savaşmak Peygamberimizin (s.a.a) emirlerine ters düştüğünü belirtmiş ve buna tepki göstermişlerdir.[17] Bu nedenle bazı sahabeler ilk halifeye imanın kalplerine nüfuz etmesi için onlara vakit vermesini ve sonra onlardan zekât almasını teklif ettiler.[18] Ancak buna rağmen Ebu Bekir, namaz kılıp zekât vermeyenler ile namazı reddeden herkesi aralarında ayrım yapmadan mürted ve savaşılması gereken inkarcılar olarak nitelendirmiştir.[19]

Alman İslam Bilimcisi Wilferd Madelung'a göre Ebu Bekir, zekât konusunda herhangi bir uzlaşmayı reddetti ve zekâtı kabilelerin İslam'a bağlı olduklarını göstermeleri için önlerinde bir kriter haline getirdi. Onun bu görüşüne göre zekât vermeyenler mürted olarak kabul edilirler ve onlarla tıpkı dini asla kabul etmeyenler gibi savaşılmalıdır.[20]

Malik bin Nuveyre’yi ve kabilesinin Halid bin Velid tarafından öldürülmesine Ebu Katâde Ensari ve Peygamberimiz (s.a.a) sahabelerinden bazılarının tepkisine yol açmıştı.[21] Ömer bin Hattab, Halid bin Velid’in Malik'in öldürmesi ve Maliki öldürdükten sonra iddet beklemeksizin karısı ile ilişkiye girmesi nedeniyle taşlanarak cezalandırılmayı hak ettiğini düşünüyordu; Tüm bunlara rağmen Ebu Bekir, Halid'in bu yaptıklarını savunmuştur.[22]

Sonuçlar

Ridde Savaşları'nın neticesinde Ebu Bekir için biri siyasi ve diğeri askeri olmak üzere iki şekilde sonuçlandığı söylenmektedir: Siyasi sonucunda hükümette ortaya çıkan krizin azaltılması ve askeri sonuç olarak ise bu savaşlar Hicaz bölgesinde bu ölçüde gerçekleşmiş ilk savaş tecrübesiydi.[23]

Fıkhi Sonuçları

Bunun yanı sıra teolojik tartışmalarda Ridde Savaşları, Sahabe’nin Adaleti Teorisini (pak olması) çürütmek için de kullanılır. Çünkü savaşlardan her iki taraf da sahabelerdir. Halid bin Velid’in Peygamberimizin (s.a.a) sahabelerinden Malik bin Nuveyre’yi zekât ödemediği için öldürmesi ve Malik’in dul kalan karısıyla iddet beklemeksizin nikahlanarak ilişkiye girmesi, Sahabe’nin Adaleti Teorisi ile açıkça çeliştiği görülmemektedir.[24]

Kaynakça

  1. ↑ Mokaddisi, el-Bada 'va el-Tarikh, Maktab el-Thakafah el-Diniya, cilt 5, s. 152.
  2. ↑ Farahidi, Kitab el-Ain, 1410 AH, cilt 8, s.7.
  3. ↑ Ragheb Isfahani, Kuran kelimelerinin söz dağarcığı, 1412 AH, s.349.
  4. ↑ Teberi, Milletler ve Krallar Tarihi, 2008 AH, cilt 3, s.242.
  5. ↑ İbn-i Kesir Şam, Başlangıç ve Son, 1407 H., 6. cilt, s.342.
  6. ↑ Vakidi, el-Rada, 1410 AH, s.49.
  7. ↑ Caferyan, Hillifelerin Tarihi, 2001, 2. cilt, s.28.
  8. ↑ Paktchi, "Sınıf Savaşları Bibliyografyasında Bir İnceleme", s. 261-262.
  9. ↑ Vakidi, el-Rada, 1410 AH, s. 49-50.
  10. ↑ Caferyan, Hillifelerin Tarihi, 2001, 2. cilt, s.28.
  11. ↑ İbn-i Kesir Şam, Başlangıç ve Son, 1407 H., 6. cilt, s.311.
  12. ↑ Caferyan, Hillifelerin Tarihi, 2001, 2. cilt, s.32.
  13. ↑ Vakidi, el-Rada, 1410 AH, s. 106-107.
  14. ↑ İbn-i A’sam Kufi, el-Futuh, 1411 AH, 1. cilt, s.48.
  15. ↑ el-Muskaviyyah Razi, The Experiences of the Nations, 2000, Cilt 1, s.280.
  16. ↑ Vakidi, el-Rada, 1410 AH, s.107.
  17. ↑ Mokaddisi, el-Bada 'va el-Tarikh, Maktab el-Thakafah el-Diniya, cilt 5, s.153.
  18. ↑ İbn-i Kesir Şam, Başlangıç ve Son, 1407 H., 6. cilt, s.311.
  19. ↑ Vakidi, el-Rada, 1410 AH, s.51.
  20. ↑ Madlung, Hz. Muhammed'in Halefi (PBUH), 1998, s.72.
  21. ↑ İbn-i Emad Hanbali, The Children of Gold, 1406 AH, cilt 1, s. 135-136.
  22. ↑ İbn-i Emad Hanbali, Altının Çocukları, 1406 H., 1. cilt, s.136.
  23. ↑ Gulami Dahaki, irtidat savaşları ve Peygamber Efendimiz (s.a.a) sonrasındaki ardıllık krizi, s.36.
  24. ↑ Nikzad, "Araştırma Ölçeklerinde Sahabe Adaleti", s.42.

Bibliyografya

  • İbn-i A’sam Kufi, Ahmad İbn-i A’sam, el-Futuh, Tahkik Ali Şiri, Beyrut, Dar el-Azva, 1411 AH.
  • İbn-i Nasad, Muhammad İbn-i Sa'd, el-Tabkat el-Kubra, *Beyrut, Dar el-Kitab el-Alamiya, ikinci baskı, 1418 AH.
  • İbn-i Kesir Şam, İsmail İbn-i Ömer, Başlangıç ve Son, *Beyrut, ال Dar el-Fikr, 1407 AH.
  • İbn-i Emad Hanbali, Abdul Hai İbn-i Ahmad, The Şazrats of *Gold in the Nevs of Gold
  • Paktchi, Ahmad, "Sınıf Savaşlarında Araştırma", Makaleler ve Çalışmalar, cilt 66, 1999.
  • Caferyan, Rasul, Hillifelerin Tarihi, Kum, Dalil, 2001.
  • Ragheb Isfahani, Hüseyin İbn-i Muhammed, Mofradat el-Faz el-Kuran, Beyrut, Dar el-Kalam, ilk baskı, 1412 AH.
  • Teberi, Muhammed İbn-i Carir, History of Nations and *Kings, Muhammed Abolfazl İbrahim'in araştırması, Beyrut, *Dar el-Tarath, ikinci baskı, 2008.
  • Gholami Dehki, Ali, Mürted Savaşları ve Peygamberden Sonra *Veraset Krizi (PBUH), Bilgi Dergisi, No. 40, Nisan 2001.
  • Farahidi, Hillil İbn-i Ahmad, Kitab el-Ain, araştırması: Mehdi Makhzumi, İbrahim Samarai, Kum, Hicret, ikinci baskı, 1410 AH.


"https://tr.wikishia.net/w/index.php?title=Ridde_Savaşları&oldid=80333" sayfasından alınmıştır