Müstehap

wikishia sitesinden
(Müstehab sayfasından yönlendirildi)


Müstehap (Arapça: المُستَحَب), İslam dininde yapılması vacip olmayan, ancak yapılması yapılmamasından daha iyi olan şeylere denir. Gece namazı, günlük nafile namazlar, müstehap oruçlar, nakledilmiş duaların okunması, salavat vb. gibi bir çok amel İslam dininde müstehap sayılmıştır.

Etimoloji

Fakihlerin teriminde, şer'i hükmü istihbab ve yapılması iyi olan ama buna rağmen yapılmamasının da sakıncası olmayan ameldir.[1]

Bu kelime Kur’an-ı Kerim ve Masumların (a.s) hadislerinde, sözlük anlamında (“sevmek” ve “bir şeyi beğenmek”) kullanılmıştır.[2]


“Nedb”, “nefl”, “sünnet” ve “tetavvu” kelimeleri de istihbab (müstehap) anlamına gelmektedir.[3]

Bahsedildiği Yerler

İstihbab, fıkıh konularının bir çok babında beş hükümden (vacip, haram, müstehap, mekruh ve mubah) biri olarak kullanılmaktadır. Usul-u Fıkıhta, Evamir, Zıt ve vacibin ön koşulları (Vacip Mukadimesi) kısımlarında ele alınmaktadır.

Kısımları

Müstehap ameller birkaç kısma ayrılmaktadır. Onlardan en önemlileri şunlardan ibarettir:

  • Nefsi veya Zati Müstehap: Yapılmasının müstehap olması, başka bir amel için değil, bizzat kendisi içindir. Örneğin: Müstehap namaz ve oruçlar, Gadir Bayramı orucu gibi.
  • Gayri Müstehap: Kendi kendisine yapılması müstehap olmayan, ancak başka bir amel için müstehap olan amel. Örneğin: ziyaret için gusül almak.
  • Ayni Müstehap: Başkaları tarafından yapılmış olsa da yapılması her bir birey için müstehap olan amel. Örneğin: nafile namazlar ve müstehap oruçlar.
  • Kifai Müstehap: Başkaları tarafından yapılmasıyla, bireye müstehap olmayan amel. Örneğin: Ezan okunması.[4]
  • Müekket Müstehap: İslam’ın yapılmasını vurguladığı ameller. Örneğin: Namaz için Ezan.[5]

Müstehap Ameli Yarin Birakmak

Yapılmaya başlandıktan sonra müstehap bir amelin yarıda kesilmesi mekruhtur. Bilhassa müstehap namaz ve öğleden sonra müstehap orucun batıl edilmesi. Elbette müstehap hac ve umreyi (meşhur görüşe göre) yarıda kesmek haramdır ve bu amellerin tamamlanması gerekir (Vacipdir). Aynı şekilde itikafın ilk iki günü oruç tutan kimse, üçüncü günde de oruç tutmalı ve itikafı tamamlamalıdır ve Bu aşamada yarıda kesilerek sonlandırılması haramdır.[6]

Ünlü Müstehaplar

Müstehap Namazlar

Namaz, İslam dininde kabul edilen en önemli ve üzerinde durulan en ehemmiyetli ibadet olduğundan, vacip namazların yanı sıra bir çok müstehap namazın kılınması da tavsiye edilmiştir. Namazın tavsiye edilmediği neredeyse hiçbir dini durum yoktur. Mefatihu’l Cinan ve başka kitaplarda, bu namazlardan bir çoğu beyan edilmiştir. Bu namazların önemli olanlarından bazıları şunlardır: Gece namazı, günlük nafile namazlar, Cafer-i Tayyar namazi, İstiska namazı, Fıtır ve Kurban Bayramı namazı, ayların ilk gününe ait namazlar.

Müstehap Oruçlar

Oruç tutulmasının haram veya mekruh olduğu bildirilen günler dışında, her gün oruç tutmak müstehaptır. Elbette bazı günlerde oruç tutmanın daha çok sevabı var ve daha çok önerilmiştir. Onlardan bazıları şunlardır:

Senetli ve Rivayet Edilen Dualar

Her ne kadar her dil ve yakarışla Allah’ı anmak ve O’na el açmak gerekse de, dua kitaplarında Masumların (a.s) dilinden nakledilen duaların etki ve tesiri daha çoktur. Bu dualardan bazıları şunlardır:

Diğer Müstehaplar

Rivayet ve hadislerde açıklanan başka müstehap amel ve zikirler şunlardır:

Kaynakça

  1. Hoei, Ajud al-Taqarirat, 1352 h.ş, cilt 1, sayfa 143; Hakim, Usul al-Ameh al-Fiqh al-Maqarn, 1979, s. 62.
  2. Hashemi Shahroudi, Farhang Fiqh, 1426 AH, cilt 1, 397.
  3. Ferhengi Fıkh, c. 1, s. 396.
  4. Najafi, cavaher al-Kelam, Dar Ihya al-Trath al-Arabi, cilt 9, sayfa 74.
  5. Hekim, Muhammed Taki, Usulu’l Amme lil-Fıkhi’l Mukarin, s. 63.
  6. Şehid-i Evvel, el-Kavaidu ve’l-Fevaid, Mufid kitapçısi, c. 1, s. 99, kaide; 39.

Bibliyografi

  • Ahunt Horasani, Molla Kazım, Kifayetu’l Usul, Kum, Müessese Alulbeyt, 1409 h.k.
  • Hakim, Mohammad Taki, Karşılaştırmalı hukuk için Usul al-Ameh, Beyrut, Al-Al-Bait Foundation, ikinci baskı, 1979.
  • Hoi, Seyyid Ebu’l-Kasım, Ecvedu’l Takrirat, Takrirat-ı Ders-i Muhammed Hüseyin Naini, Kum, İrfan Matbaası, 1352 h.ş.
  • Şehid-i Evvel, Muhammed b. Mekki, el-Kavaid ve’l-Fevaid, tashih: Seyyid Abdulhadi Hekim, Kum, Müfid yayınevi, Necef ofset baskısı.
  • Muhakkik Hilli, Cafer b. Hasan, el-Mu’teber fi Şerhi’l Muhtazar, Kum, Müessese Seyyid-i Şüheda, 1407 h.k.
  • Necefi, Muhammed Hasan, Cevahiru’l Kelam, tashih: Abbas Kuçani ve Ali Ahundi, Beyrut, Daru İhya et-Turas el-Arabi, yedinci baskı.
  • Ferhengi Fıkhı Mukarin Mezhebi Ehlibeyt, Kum, Müessese Dairetu’l Maarif*i Fıkh-ı İslami, 1426 h.k.