Gazve

Öncelik: b, kalite: c
linksiz
kategorisiz
yönlendirmesiz
wikishia sitesinden
(Gazveler sayfasından yönlendirildi)
İslam Tarihi
Şahsiyetler
Gazveler ve Seriyyeler:
Seriyyeler
Şehirler ve Mekanlar
Vakıalar
İlgili Terimler

Gazve (Arapça:غَزْوَة); Hz. Peygamber Efendimiz'in (s.a.a) (ister savaşmış ve ister savaşmamış olsun) bizzat katıldığı ve İslam tarihinin ilk başlarında vuku bulan savaşlara denir. Bedir, Uhud ve Hendek savaşı Allah Resulü'nün (s.a.a) en önemli gazvelerindendir. Gazvelerin sayısı hakkında tarihçiler arasında görüş ayrılığı bulunmaktadır. Bazıları gazvelerin sayısının 26 olduğunu söylerken, bazı tarihçiler de bu sayının 27 olduğuna inanıyorlar.

Gazve’nin Anlamı

“Gazvat” kelimesinin müfredi olan “Gazve” (غَزْوَه ilk harfi fethe ve ikinci harfi sükun) kelimesi “ge- ze - ve” kökünden türemiştir. Lügatte "savaşmak" manasına gelen bu kelimenin ismi faili “Gazi” ve cem’ide “Guzat” ve “Guzza”dır. Düşmana karşı savaşmaya ve onu talan etmeye gitmek anlamına gelmektedir.[1] Terim anlamında ise, Hz. Muhammed’in (s.a.a) bizzat ve şahsen katıldığı her savaşa “gazve” denir.[2]

Gazvelerin Başlaması

İbn-i İshak, Hz. Peygamber'in (s.a.a) Medine’ye geldiği hicretin birinci yılının 12 Rebiu’l Evvel ayından, hicretin ikinci yılının Sefer ayına kadar hiç savaşının olmadığını yazmıştır.[3] Ancak Vakidi “Hamza”, “Ubeyde b. Haris” ve “Sa’d b. Ebi Vakkas” seriyyelerinin hicretin birinci yılında gerçekleştiğini yazmıştır.[4]

Gazvelerin Sayısı

Mes’udi, Allah Resulü'nün (s.a.a) gazvelerinin sayısını 26 olarak zikrederken, bazıları da bu sayının 27 olduğuna inanıyor. Sayılardaki farklılığın sebebi ise, birinci grubun (26 olarak zikredenlerin) Hz. Peygamber'in (s.a.a) “Hayber”den “Vadiu’l Kura”ya dönmesini Hayber gazvesiyle bir saymalarından ve ikinci grubun ise, (27 kabul edenlerin) Hayber gazvesi ve Vadiu’l Kura gazvesini birbirinden ayırmalarından kaynaklanmaktadır. Hayber gazvesinden sonra Vadiu’l Kura’yı zikretmediği halde, gazvelerin sayısını 27 sayan İbn-i İshak ise, “Umretu’l Gaza”yı da gazvelerden kabul etmiştir.[5]

Hz. Peygamber'in (s.a.a) Gazvelerinin İstatistikleri

Savaşın Adı İslam Ordusu Askerleri Düşmanların Sayısı Savaşın Yapıldığı Yer Savaşın Tarihi Savaşın Sonucu
Veddan (Ebva) Gazvesi Yaya ve atlı 200 kişi Belirsiz Veddan Hicretin 2. yılı Sefer ayı İslam Ordusu Askerlerinin Kureyş'e yetişememesi
Ben-i Damre Kabilesi ile anlaşma
Buvat Gazvesi 200 Atlı 100 kişi Buvat Hicretin 2. yılı Rebiülevvel ayı -----
Uşeyre Gazvesi 200 Atlı Kureyş, Ben-i Mudlic ve Ben-i Damre aşiretlerinin ortak ordusu El-Uşeyre Hicretin 2. yılı Cemaziyülevvel ayı Mudlic kabilesi ve Mudlic ve Damre kabilelerinin ortaklarıyla ateşkes anlaşması
Birinci Bedir Gazvesi 200 Atlı Kâfirlerden birinin komutasındaki küçük bir grup Bedir Hicretin 2. yılı Cemaziyülahır ayı Müşriklerin kaçması
Büyük Bedir Gazvesi 313 kişi, 2 at ve 70 deve Yaya ve atlı 950 kişi Bedir Hicretin 2. yılı Ramazan ayı Müslümanların Kureyş'e galip gelmesi
Ben-i Kaynuka Gazvesi Medine’li Müslümanlar Medine Yahudileri Medine Hicretin 2. yılı Şevval ayının başları Medine'nin Yahudilerden Arındırılması
Ben-i Süleym Gazvesi 200 Atlı Ben-i Süleym ve Gatafan Mekke ve Medine Arası Hicretin 2. yılı Şevval ayının sonları Ben-i Süleym'in kaçması
Mal ve mülklerini savaş meydanında bırakmaları
Sevik Gazvesi Çok Az Kişi 200 Kişi Karkaratu'l Küdr Hicretin 2. yılı Zilhicce ayı Kureyş’in kaçması
Gatafan (Zi-Emer) Gazvesi 450 Kişi Kabile ve Meharib Zu Emer Hicretin 3. yılı Muharrem (veya Rebiyülevvel) ayı Ben-i Sa'lebe’nin kaçması
Müslümanların orada bir ay ikamet etmesi.
Buhran Gazvesi 300 Atlı Ben-i Süleym Buhran (Hicaz'da bir maden veya Zabu'da bir vadi ismi) Hicretin 3. yılı Rebiyülahır ayı ----
Uhud Gazvesi Medine Etrafındaki Yaya ve Atlı 700 kişi 2900 ila 3000 kişi Uhud Dağının Etrafı Hicretin 3. yılı Şevval Ayı Müslümanlardan 70 kişinin şehadeti
Kafirlerin kesin zafere ulaşamaması
Müslümanların kuşatma altına alınan ordusunun kurtarılması
Hamrau'l Esed Gazvesi Yaya ve Atlı 630 kişi Kureyş'ten 9279 kişi Mekke ve Medine arasındaki Hamrau'l Esed bölgesi Hicretin 3. yılı Şevval ayı Kureyş müşriklerinin kaçması
Ben-i Nadir Gazvesi Medineli Müslümanların Geneli Ben-i Nadir Yahudileri Medine'nin Etrafı Hicretin 4. yılı Rebiyülevvel ayı Ben-i Nadir kabilesinin Medine etrafından göç ettirilmesi
Zatu'r-Rika Gazvesi Yaya ve Atlı 400 kişi Ben-i Muharib Zatu'r-Rika Necd Hicretin 4. yılı Şaban ayı Ben-i Muharib ve Ben-i Sa'lebenin kaçması
Üçüncü Bedir 1000 kişi 2000 kişi Bedir ------ Savaş olmadı
Dumetu'l Cendel Gazvesi Yaya ve Atlı 1000 kişi Dumetu'l Cendel Kabileleri Dumetu'l Cendel Hicretin 5. yılı Rebiyülevvel ayı Cendel kabilesinin bozguna uğrayıp kaçması
Ben-i Mustalik Gazvesi Yaya ve Atlı 1000 kişi Ben-i Mustalik El-Mureysi' Hicretin 5. yılı Şaban ayı Müşriklerin biraz direndikten sonra kaçması
Hendek Gazvesi 3000 kişi 10000 kişi Medine Hicretin 5. yılı Şevval ayı Müşriklerin kazanamadan geri dönmesi
Ben-i Kurayza Gazvesi 3000 kişi 600 ila 700 kişi Medine'nin Etrafı Hicretin 5. yılı Zilkade ayı İslam ordusunun Ben-i Kurayza'ya galip gelmesi
Ben-i Lihyan Gazvesi Yaklaşık 3000 kişi Lihyan Kabilesi Garan Hicretin 6. yılı Cemaziyülevvel Ayı Ben-i Lihyan'ın kaçması
Zi Kared Gazvesi ------ Galtan Zi Kared Hicretin 6. yılı Cemaziyülevvel Ayı Kureyş ve Müslümanlar arasında barış anlaşması
Hudeybiye Gazvesi 1600 kişi Kureyş Hudeybiye Hicretin 6. yılı Zilkade Ayı Kureyş ve Müslümanlar arasında barış anlaşması
Hayber Gazvesi 1600 kişi Hayber Yahudileri Hayber Hicretin 7. yılı Muharrem ayı Hayberlilerin yenilmesi
Umretu'l Gaza Gazvesi 1400 kişi Kureyş Mekke Hicretin 7. Yılı Zilhicce Ayı Müslümanların moralinin güçlenmesi ve kafirlerin moralinin zayıflaması Mekke'nin Fethi Gazvesi 10000 kişi Kureyş ve Ben-i Bekr Mekke Hicretin 8. yılı Ramazan ayı Mekke'nin Fethi
Huneyn Gazvesi 12000 kişi Hevazin ve Sakif Kabileleri Taif Yakınları Hicretin 8. yılı Şevval ayı Hevazin ve Sakifin düşmesi
Taifi Kuşatma Gazvesi 12000 kişi Hevazin ve Sakif kabileleri Taif Hicretin 8. yılı Şevval Ayı Zafer elde edilemeden Medine'ye geri dönülmesi
Tebuk Gazvesi 30000 kişi Rumlar ve Müttefikleri Tebuk Hicretin 9. Yılı Recep ve Şaban Ayı Rumların Müslümanlarla mali uzlaşı isteğinde bulunması[6]

Gazvelerin İsim ve Tarihsel Sıralaması

1. Ebva Gazvesi olarak bilinen Veddan Gazvesi - Hicretin 2. yılı Sefer ayı. Bu savaşta İslam ordusunun bayrağı Hamza b. Abdulmuttalib’in elindeydi.[7]
2. Buvat Gazvesi - Hicretin 2. yılı Rebiu'l Evvel[8] ya da Rebiyülahır ayı.[9] Tabersi’nin yazdığına göre bu gazvede savaş olmamıştır.[10]
3. Uşeyre Gazvesi (Batn-ı Yanbu’da yapılmıştır) - Hicretin 2. yılı Cemaziyülevvel ayı.[11] Uşeyre, Mekke ve Medine arasında bulunan bir bölgenin ismidir.[12] Bu gazvede savaş olmamıştır.[13]
4. Bedr-i U’la (Birinci Bedir) Gazvesi: Yani Safevan Gazvesi - Hicretin 2. yılı Cemaziyülahır[14] ya da Hicretin 2. yılı Rebiyülevvel ayı.[15]
5. Bedr-i Kübra Gazvesi - Hicretin 2. yılı 17 Ramazan.[16]
6. Ben-i Süleym Gazvesi - Hicretin 2. yılı Şevval ayı.[17]
7. Kaynuka Gazvesi,[18] Hicretin 2. yılı Şevval ayı.[19]
8. Sevik Gazvesi - Karkaratu'l Küdr - Hicretin 2. yılı Zilhicce ayı.[20][21]
9. Gatafan Gazvesi; Yani Necd bölgesindeki Zi Emer Gazvesi. Hicretin 3. yılı Muharrem (veya Rebiyülevvel) ayı. Bu gazvede Peygamber Efendimiz (s.a.a) düşmanla karşılaşmadan Medine’ye dönmüştür.[22]
10. Buhran Gazvesi; Buhran, Hicaz'ın Fer’ nahiyesinde bulunan bir maden. Hicretin 3. yılı Rebiyülahır ayı.[23]
11. Uhud Gazvesi - Hicretin 3. yılı Şevval ayı.[24]
12. Hamrau’l Esed Gazvesi - Hicretin 3. yılı Şevval ayı[25]
13. Ben-i Nadir Gazvesi - Hicretin 4. yılı Rebiyülevvel ayı.[26]
14. Zatu'r Rika Gazvesi, Nahl bölgesinde vuku bulmuştur - Hicretin 4. yılı Cemaziyülevvel ayı.[27]
15. Bedr-i Aher – Bedru’l Vad – Bedru’s-Safra - Hicretin 4. yılı Şaban ayı.[28] Bu gazvenin "Bedru’l Mev’ud" olarak adlandırılması, Ebu Süfyan’ın Uhud savaşından geri dönerken bağırarak “Bir sonraki vaadimiz yılın başında ve Bedru’s Safra’da” demesinden kaynaklanmaktadır.[29]
16. Dumetu'l Cendel Gazvesi - Hicretin 5. yılı Rebiülevvel ayı.[30]
17. Hendek (Ahzab) Gazvesi - Hicretin 5. yılı Şevval ayı.[31]
18. Ben-i Kurayza Gazvesi - Hicretin 5. yılı Zilkade veya Zilhicce ayı.[32]
19. Ben-i Lihyan Gazvesi – Usfan Kabilesinin Huzeyl kabilesine gazvesi - Hicretin 6. yılı Cemaziyülevvel ayı.[33]
20. Zi Kared Gazvesi – Gabe Gazvesi ve Feze’ Gazvesi – Bu gazve için iki tarih zikredilmiştir: Hicretin 6. yılı Rebiyülevvel[34] ya da Rebiyülahır ayı.[35]
21. Ben-i Mustalik Gazvesi (Mureysi) – Hazae’ye karşı. Hicretin 6. yılı Şaban ayı.[36]
22. Hudeybiye Gazvesi Hicretin 6. yılı Zilkade Ayı. Diğer isimleri Sulhu Hudeybiye – Hudeybiye Antlaşması.[37]
23. Hayber Gazvesi - Hicretin 7. yılı Muharrem Ayı, Umretu’l Gaza – Hicretin 7. yılı Zilkade ayı.[38]
24. Mekke'nin Fethi Gazvesi, Hicretin 8. yılı Ramazan Ayı.[39]
25. Huneyn Gazvesi Hicretin 8. yılı Şevval ayı.[40]
26. Taif Gazvesi - Hicretin 8. yılı Şevval ayı.[41]
27. Tebuk Gazvesi - Hicretin 9. yılı Recep ayı.[42]

Mute Savaşı

Peygamber Efendimizin (s.a.a) Mute savaşına katılmadığı halde, bu savaşa gazve denmiştir.[43]

Hz. Peygamber'in (s.a.a) Savaştığı Savaşlar

İbn-i İshak, "Sire"de, Tabersi "İlamu’l Verea"da, Peygamber Efendimiz (s.a.a) Bedir, Uhud, Hendek, Kurayza, Mustalik, Hayber, Fetih, Huneyn ve Taif gazvelerinde düşmanla savaşmıştır. Ancak Mes’udi, Hz. Peygamber'in (s.a.a) Mustalik gazvesi yerine Tebuk gazvesinde savaştığını yazmıştır.[44]

Kaynakça

  1. ↑ İbn-i Manzur, Muhammed b. Mükrim, Lisanu’l Arab, c. 15, s. 123, Naşir: Daru Sadır, Beyrut, çap-ı sevvum, 1414.
  2. ↑ Lügatname-i Dehhuda, "Gazve" kelimesinin açıklaması.
  3. ↑ Siretu’n-Nebi, c. 2, s. 223.
  4. ↑ İmteu’l Esma, s. 53.
  5. ↑ Siretu’n-Nebi, c. 4, s. 280 – 281; Murucu’z-Zeheb, c. 2, s. 287 - 288.
  6. ↑ Hasani, 93 - 94.
  7. ↑ İbn-i Haldun, c. 1, s. 408; Biharu’l Envar, c. 19, s. 187.
  8. ↑ es-Siretu’n-Nebeviyye, c. 1, s. 598.
  9. ↑ Beyhaki, c. 3, s. 11.
  10. ↑ İ’lamu’l Vera, c. 1, s. 164.
  11. ↑ İ’lamu’l Vera, c. 1, s. 164; es-Siretu’n-Nebeviyye, c. 1, s. 599; Delailu’n-Nubuvve, c. 5, s. 469.
  12. ↑ Mucemu’l Buldan, c. 4, s. 127.
  13. ↑ Cevamiu’s-Siretu’n-Nebeviyye.
  14. ↑ Halife b. Hayyat, Tarih-i Halife, s. 20.
  15. ↑ Vakıdi, c. 1, s. 12; Uyunu’l Eser, c. 1, s. 263; A’yanu’ş-Şia, c. 1, s. 246.
  16. ↑ Es-Siretu’n-Nebeviyye, c. 1, s. 240.
  17. ↑ Delailu’n-Nubuvve, c. 3, s. 163; es-Siretu’n-Nebeviyye, c. 2, s. 43 - 44.
  18. ↑ İbn-i İshak ve Mes’udi bu gazveyi gazvelerden saymamışlardır. Siretu’n-Nebi, c. 4, s. 280 – 281; Murucu’z-Zeheb, c. 2, s. 288.
  19. ↑ İ’lamu’l Vera, c. 1, s. 175; el-Megazi, c. 1, s. 176.
  20. ↑ Delailu’n-Nubuvve, c. 3, s. 164.
  21. ↑ Es-Siretu’n-Nebeviyye, c. 2, s. 44.
  22. ↑ Es-Siretu’n-Nebeviyye, c. 2, s. 46.
  23. ↑ İbn-i Habib, s. 112; İbn-i Sa’d, c. 2, s. 24.
  24. ↑ Es-Siretu’n-Nebeviyye, c. 2, s. 60; Delailu’n-Nubuvve, c. 3, s. 177; Cevamiu’s-Siretu’n-Nebeviyye, s. 140.
  25. ↑ El-Megazi, c. 1, s. 334.
  26. ↑ Uyunu’l Eser, c. 2, s. 70; el-Meğazi, c. 1, s. 363.
  27. ↑ Es-Siretu’n-Nebeviyye, c. 2, s. 203; er-Rovzu’l Enf, c. 6, s. 221 - 222.
  28. ↑ Es-Siretu’n-Nebeviyye, c. 2, s. 209.
  29. ↑ A’yanu’ş-Şia, c. 1, s. 261.
  30. ↑ Es-Siretu’n-Nebeviyye, c. 2, s. 213.
  31. ↑ Es-Siretu’n-Nebeviyye, c. 2, s. 214; Cevamiu’s-Siretu’n-Nebeviyye, s. 147; Enisu’l Müminin, s. 21.
  32. ↑ El-Meğazi, c. 2, s. 496; Ensabu’l Eşraf, c. 1, s. 347.
  33. ↑ Delailu’n-Nubuvve, c. 3, s. 364.
  34. ↑ Ensabu’l Eşraf, c. 1, s. 349.
  35. ↑ El-Meğazi, c. 2, s. 537.
  36. ↑ Es-Siretu’n-Nebeviyye, c. 2, s. 289.
  37. ↑ Es-Siretu’n-Nebeviyye, c. 2, s. 308; A’yanu’ş-Şia, c. 1, s. 268.
  38. ↑ Es-Siretu’n-Nebeviyye, c. 2, s. 328; Delailu’n-Nubuvve, c. 4, s. 197.
  39. ↑ Es-Siretu’n-Nebeviyye, c. 2, s. 389; Er-Rovzu’l Enf, c. 7, s. 49.
  40. ↑ Delailu’n-Nubuvve, c. 5, s. 156; el-Meğazi, c. 3, s. 892.
  41. ↑ İ’lamu’l Vera, c. 1, s. 233; Delailu’n-Nubuvve, c. 5, s. 156.
  42. ↑ Es-Siretu’n-Nebeviyye, c. 2, s. 515; Delailu’n-Nubuvve, c. 5, s. 469.
  43. ↑ Caferiyan, Sire-i Resul-ü Huda (s.a.a), s. 464.
  44. ↑ Tabersi, İ’lamu’l Vera, c. 1, s. 168 – 200; Murucu’z-Zeheb, c. 2, s. 280 ve devamı.

Bibliyografi

  • İbn-i İshak, Siyretu’n-Nebi, baskı: Mustafa el-Halebi, 1355.
  • İbn-i Habib, Muhammed, el-Muhabber, Tahkik: Ilse Lichtenstadter, Haydar Abad Diken, 1361 / 1942.
  • İbn-i Hazm Endulisi, Cevamiu’s-Siretu’n-Nebeviyye, s. 76, Daru’l Kutubu’l İlmiyye, Beyrut.
  • Vakıdi, Muhammed b. Ömer, el-Meğazi, A’lemi, Beyrut, çapı sevvum, 1409.
  • İbn-i Haldun, Tarih-i İbn-i Haldun, Ayeti, Abdu’l Muhammed, el-İber Tarih-i İbn-i Haldun, Müessese-i Mutalaat ve Tahkikat-ı Ferheng-i, çapı evvel, 1363.
  • İbn-i Sa’d, Muhammed, Kitabu Tabakatu’l Kübra, tahkik: Edward Zakhaev, Liden, 1321 – 1325.
  • İbn-i Seyyid en-Nas, Uyunu’l Eser, Daru’l Kalem, Beyrut, çapı evvel, 1414.
  • İbn-i Hişam, Abdulmelik, es-Siretu’n-Nebeviyye, tahkik: Mustafa es-Saka, İbrahim el-Ebyari, Abdulhafiz Şelebi, Daru’l Marife, Beyrut, çapı evvel.
  • Emin Amuli, Seyyid Muhsin, A’yanu’ş-Şia, Daru’t-Taaruf li’l Matbuat, Beyrut, 1403.
  • Belazuri, Ahmed b. Yahya, Ensabu’l Eşraf, Daru’l Fikir, Beyrut, çapı evvel, 1417.
  • Beyhaki, Ebu Bekir Ahmed b. Hüseyin, Delailu’n-Nubuvve ve Marifetu Ehvali Sahibu’ş-Şeria, tahkik: Kal’eçi Abdulmuti, Daru’l Kutubu’l İlmiyye, Beyrut, çapı evvel, 1405.
  • Caferiyan, Resul, Siret-i Resul-ü Huda (s.a.a), Kum, İntişarat-ı Delil-i Ma, 1383.
  • Haseni, Ali Ekber, Tarih-i Tahliliyi Sadr-ı İslam, Tahran, İntişarat-ı Peyam-ı Nur.
  • Hemevi, Muhammed b. İshak, Enisu’l Müminin, Bonyad-ı Biset, Tahran, 1363.
  • Suheyli, Abdurrahman, er-Rovzu’l Enf fi Şerhi’s-Sireti’n-Nebeviyye, Daru İhyau’t-Turasu’l Arabi, Beyrut, çapı evvel, 1412.
  • Tabersi, Fazl b. Hasan, İ’lamu’l-Vera bi A’lamu’l Huda, Müessesetu A’lu’l Beyt (a.s), Kum, çapı evvel, 1417.
  • Meclisi, Biharu’l Envar, Müessesetu’l Vefa, Beyrut, 1404.
  • Makrizi, Ahmed b. Ali, İmtau’l Esma, Beyrut, Daru’l Kutubu’l İlmiyye.
  • Yakut Hemevi, Şahabuddin Ebu Abdullahi Mucemu’l Buldan, Daru Sadır, Beyrut, çapı dovvum, 1995.
  • Vakıdi, Muhammed b. Ömer, Kitabu el-Meğazi, Müessesetu’l A’lemi, Beyrut, çapı sevvum, 1409.


Dış Bağlantılar

"https://tr.wikishia.net/w/index.php?title=Gazve&oldid=85714" sayfasından alınmıştır